پورقناد علاوه بر کار موسیقی بیش از ده سال است که به شکلی مستمر و پی‌گیر تخصصی‌ترین سایت موسیقی به زبان فارسی (گفت وگوی هارمونیک) را سردبیری و عملا اداره می‌کند، در کنار آن دبیر و بنیانگذار جشنواره وبلاگ‌ها و سایت‌های ایرانی است که تا کنون چند دوره آن برگزار شده است.
او در این گفت وگو به بهانه انتشار این آلبوم از سوی نشر موسیقی ماهور دلایل بازاجرای آثار امیرجاهد و جایگاه او در موسیقی ایرانی را توضیح می‌دهد.
گفت وگوی همشهری‌آنلاین را با او بخوانید.
- ابتدا براي ما از جايگاه اميرجاهد در تاريخ موسيقي معاصر ايران بگوييد؟
شاید از هر هنرجوی آماتور موسیقی ایرانی از آشنایی اش با استاد امیرجاهد بپرسید، پاسخ بدهد در کنار شیدا و عارف، یکی از بزرگترین تصیف سازان ایران است ولی اگر از او بخواهید، 5 تصنیف از او را بخواند، بعید است که موفق شود زیرا تنها دو یا سه تصنیف از ایشان به شهرت قابل توجهی رسیده است.
- چرا چنین است؟
دلیل ناشناس ماندن هم به عقیده من 4 دلیل مهم دارد:
1- معرفی نشدن بعضی از آثار او: بیشتر آثار امیرجاهد هیچ وقت این شانس را نداشته که به صورت مداوم اجرا شود و در رپرتوار قرار گیرد.
2- تصانیف سیاسی: بسیاری از تصانیف امیرجاهد سیاسی است و مربوط به یک دوره خاص، این تصانیف امروزه به طور کلی کنار گذاشته شده اند؛ در حالی که می شد با تغییر شعر آنها را دوباره احیا کرد.
3- نت نویسی اشتباه: تصانیف امیرجاهد در دو دیوان او نت نویسی و منتشر شده است ولی نت های نوشته شده گاهی بسیار مغشوش و اشتباه هستند و مجری موسیقی را گمراه می کنند.
4- مشکلات فرمال: بعضی از تصانیف امیرجاهد با اینکه دارای ملودی های زیبا هستند ولی در فرم اصلی دارای نواقصی هستند که تنها با تکنیک های آهنگسازی می شود این ملودی های زیبا را کنار هم قرار داد و در واقع نقایصی که در فرم وجود دارد را برطرف کرد.
- از امير جاهد چه تعداد تصنيف برجاي مانده است و آنگونه كه ما شنيديم او خود تصانيفش را خوانده و ضبط كرده بود؟
بله، ایشان به کمک نوه‌شان خانم دکتر معین که امروز از استادان برجسته ادبیات فارسی هستند، این تصانیف را بدون ساز ضبط می‌کنند و در واقع برای نت‌نگاری جدید من و آقای پیام بحیرایی (که بخش‌هایی از نت‌نویسی خط آواز را انجام دادند) از همین نمونه‌های صوتی استفاده کردیم.
- عمده همكاري‌هاي اميرجاهد با چه خواننده ای بود؟
امیرجاهد یکی از استادان قمر است و بیشتر تصانیف او را قمر با همراهی مرتضی نی داوود و یا ارسلان درگاهی خوانده است. البته بعدا خوانندگان بسیاری آثار امیرجاهد را باز سازی کرده‌اند که شامل خوانندگان جوان امروز ایران نیز می‌شود.
- جايي خواندم كه در دوره اي به دليل برخي رفتارها، اميرجاهد عملا منزوي شده بود؟ شما از ماجرا خبر داريد؟
باید ببینیم که این انزوا که درباره آن صحبت می کنید مربوط به چه سال و مقطعی از تاریخ است. به طور کلی استاد امیرجاهد اعتقادات سیاسی خاصی داشتند و با اینکه یک مشروطه خواه محسوب می‌شود ولی با بعضی از مشروطه خواهان نسل اول اختلافات عقیدتی داشته است.
- در مضامين تصانيف اميرجاهد چه نكاتي وجود دارد كه نقش او را در مقايسه با تصنيف سازان پيش از او برجسته مَي سازد؟
در این زمینه منتقد قدیمی موسیقی ایران آقای محمود خوشنام مطلب جالبی دارند که به خوبی آثار این هنرمند را مورد بررسی قرار داده اند؛ مثلا توجه امیرجاهد به انقلاب درونی ایرانیان در زمینه فرهنگ و دوری از جهل و خرافات یا جهانی دیدن مسئله فرهنگ در آثار او در واقع تفاوت اصلی او با دیگر شاعران عصر مشروطه است. در زمینه موسیقی نیز تصانیف امیرجاهد از پیشینیان اش مفصل تر و دارای تکنیک بیشتری از نظر ملودی پردازی در گوشه های متنوع موسیقی دستگاهی است که نشاندهنده تسلط او بر این موسیقی است.
- آيا اطلاعي داريد كه در زمان حال به بازخواني آثار اميرجاهد إقبالي شده باشد؟
چند اثر از استاد امیرجاهد مانند «نرگس مست»، «هزاردستان به چمن»، «به گردش فروردین»، «امان از این دل که داد» و... هیچگاه از رپرتوار اجرایی موسیقیدانان ایرانی خارج نشده است، مخصوصا «نرگس مست» را بسیاری از خوانندگان اجرا کرده اند ولی دیگر تصانیف امیرجاهد به ندرت اجرا می‌شود که معدود موسیقیدانانی که دسترسی به فایلهای صوتی صدای ایشان داشته اند توانسته‌اند بدون استفاده از نت‌نویسی پراشتباه دیوان ایشان، به بازخوانی آنها بپردازند.
از آلبوم خودتان بگوييد و اينكه آيا در اصل کارها تغييراتي داديد يا نه؟
از نظر خط آوازی که استاد امیرجاهد در کاست خوانده بودند، تقریبا هیچ تغییری نداده‌ایم مگر اینکه نیاز به اجرای تحریری بوده است که بدون آن کار خام به نظر می‌رسیده. در بازسازی این آثار توسط من، تنها اصوات همراهی کننده و جمله‌های بی‌کلام ملودیک، به بخش آوازی که تقریبا مو به مو شبیه به اجرای استاد است اضافه شده. من در این کار سعی کردم نه تنها از تکنیک های چند صداییِ هارمونی و کنترپوان به صورت چهارصدایی استفاده کنم، بلکه سعی کردم به ارکستراسیون سازهای ایرانی هم بپردازم، چراکه در بیشتر آثار امروزی فقط رد پای ساز تخصصی آهنگساز را می‌شنوم.
- تمرينات كار چگونه بود و آيا قصد اجراي كنسرتي از اين كارها را نداريد؟
این آلبوم به صورت مولتی ترک ضبط شده است و تمرین گروهی در کار نبوده است. از زمان ضبط این کار همه دست اعضای گروه صهبای کهن که مجری این اثر بوده اند، تمایل به اجرای زنده این کار داشته اند ولی با توجه به هزینه های سرسام آور اجاره سالن و مشکلات فروش بلیط، بعید است که بشود با هزینه شخصی این اثر را روی صحنه برد. این مجموعه به خاطر تکنیک های چند صدایی، نیاز به تمرین زیاد دارد و هرچه تمرین بیشتر شود، هزینه‌ها بالاتر می‌رود، از آن طرف هزینه‌های مربوط به کنسرت، امروز به وضعیتی رسیده که تنها ستاره‌ها می‌توانند به بازگشت مالی کنسرتهایشان فکر کنند.
- از كارهاي آينده خودتان بگوييد.
در حال حاضر، غیر از کارهای نوشتاری که نزدیک به 13 سال است به طور مداوم مشغول آنها هستم و مدیریت سایت گفتگوی هارمونیک که هر روز باید به روز رسانی شود، روی یک آلبوم تکنوازی سه تار و سه مجموعه دیگر از تصانیف امیرجاهد کار می کنم، امیدوارم بتوانم در سال آینده یکی از این کارها را منتشر کنم.
نظر شما