در سکوت آفتاب نیمه‌شب، موسم گل و جامه‌دران سلسله موی دوست سه کتابی است که از سوی نشر هنوز به بازار کتاب راه یافته است.
محمدرضا درویشی در این کتاب، در واقع، درس تلفیق چند موسیقی و چند دیدگاه است. در آغاز، به همت حسین بهروزی‌نیا ریتمی از موسیقی صوفیان مراکشی، پردازشی بدیع یافته است، سپس، این اثر، در ذهن و اندیشه درویشی به جوش و خروش درآمده تا در آمیزش با نبوغ و ادراک خالق جدیدش وارد ارکستر سمفونیک شود و در انتها ریتم‌هایی بلوز را در خود جای دهد و تا آنجا بجوشد که در فینال، ارکستر غوغا کند.
این اثر، نمونه‌ای برای بحث تلفیق در موسیقی است: تلفیق چهار ایده متفاوت که می‌تواند الگویی برای دانشجویان و آهنگسازان جوان باشد و ضرورت رسیدن به ادراک کیفی از دو یا چند موسیقی و معرفت ناظر و حاکم بر آن موسیقی‌ها را اثبات کند. «در سکوت آفتاب نیمه‌شب»، نمایانگر دشواری کار آهنگساز در خلق اثری است که در آن، تلفیقِ دو یا چند فرهنگ موسیقایی را هدف قرار داده است. در مقدمه کتاب که به ارائه رپرتوار این اثر اختصاص دارد، آمده است: «در تجزیه‌وتحلیل معرفت‌شناسانه این قطعه را به آینده می‌سپاریم، اما اصل قطعه و دو قطعه نخستین از حسین بهروزی‌نیا و تجزیه و تحلیل فرمال اثر حمید مرادیان را تقدیم علاقه‌مندان جست‌وجوگر می‌کنیم.»
در تعلیق بداهه و تضاد، ارکستر، توضیحات، پارتیتور، Description، Orchestra، پیوست‌ها(۱ «آهنگ سکوت»، و ۲ «آفتاب نیمه‌شب»، بخش‌های مختلف کتاب «در سکوت آفتاب نیمه‌شب» است.
حمید مرادی در پیشگفتار این کتاب با اشاره به آثار مختلف محمدرضا درویشی نظیر موسیقی مازندران، موسم گل و کلیدر، معتقد است؛ «در سکوت آفتاب نیمه شب» اثری است که نشان از طغیانگری آهنگساز دارد.
از نظر مرادی، درویشی در فضای محدودی که برای موسیقی سمفونیک در ایران وجود دارد، برای بیان مدرنی از موسیقی بومی کشورش تلاش کرده است. به عقیده او، درویشی بیش از آنکه به دنبال پیدا کردن پاسخ باشد در پی طرح صحیح مسئله است.
قطعه «در سکوت آفتاب نیمه‌شب» بر اساس ملودی دو قطعه «آهنگ سکوت» و «آفتاب نیمه‌شب» نوشته شده است. درویشی در این میان قطعات و ملودی‌های دیگری را نیز آورده است.
«موسم گل»
تجزیه‌وتحلیل قطعه «موسم گل»، پیوست 1، پیوست 2، شعر موسم گل، ارکستر، پارتیتور و Orchestra بخش‌های مختلف کتاب «موسم گل» هستند.
مرادی در پیشگفتار این اثر نوشته است: «موسم گل را می‌توان پله آخر رشد تفکر و سبک آهنگسازی ملی‌گرایانه محمدرضا درویشی در دهه شصت دانست، اثری سترگ با نگرشی جسورانه و آوانگارد برای موسیقی ایران در آن مقطع از زمان که می‌توانست راهگشا و آغازگر تحولی اصیل در حوزه آهنگسازی ملی ایران باشد».
این اثر را می‌توان در قالب یک پوئم سمفونیک آوازی دید که بر مبنای دو تصنیف قدیمی موسیقی دستگاهی، گریه مکن از عارف قزوینی و موسم گل از موسی معروفی نوشته است.
فرم، بسط تماتیک، نوسانات ریتیمک، ارکستراسیون و طرح هارمونی قطعه موسم گل؛ در این کتاب موردتوجه قرار گرفته است.
در پشت جلد این کتاب ترانه‌ای از عارف قزوینی نوشته شده که در ادامه می‌آید:
«گریه کن که گر سیل خون گری ثمر ندارد
ناله‌ای که ناید ز نای دل اثر ندارد
هر کسی که نیست اهل دل، ز دل خبر ندارد
دل ز دست غم مفر ندارد
دیده غیر اشک تر ندارد
این محرم و صفر ندارد
گر زنیم چاک
جیب جان چه باک
مرد (و) جز هلاک
هیچ چاره دگر ندارد
زندگی دگر ثمر ندارد.»
«جامه‌دران سلسله موی دوست»
جامه‌دران و سلسله موی دوست دو قطعه از آلبوم موسم گل هستند که در آواز اصفهان بر اساس گوشه جامه‌دران و تصنیف قدیمی سلسله موی دوست از ساخته‌های علی‌اکبر شیدا نوشته شده است.
این کتاب نیز همچون دو اثر قبلی به ارائه پارتیتور اختصاص دارد. در این اثر پارتیتور دو قطعه جامه‌دران و سلسله موی دوست به‌طور کامل آمده است تا دانشجویان هنر موسیقی بتوانند از روی نت، این دو اثر را تمرین کنند.
سه کتابِ پارتیتور «در سکوت آفتاب نیمه‌شب»، «موسم گل» و «جامه‌دران سلسله موی دوست» از آثار موسیقایی محمدرضا درویشی است که با تجزیه و تحلیل حمید مرادیان در هزار نسخه به بهای ۴۰ هزار تومان، اسفندماه سال ۹۵ از سوی نشر «هنوز» روانه بازار شده است.
نظر شما