ما کارخانه‌ی تولید زباله؟!

الهه صابر: همه‌چیز از یک جمله شروع شد که مادرم اول صبح به برادرم غر زد: «آشغالا رو نذاشتی بیرون؛ تا صبح خونه رو بوی گند برداشت.»

جمله‌ي تکان‌دهنده‌اي بود. مگر ديروز چه‌قدر زباله توليد كرده بوديم؟ چه چيزهايي را به زباله و به چه‌جور زباله‌هايي تبديل كرده بوديم که يک‌روز هم نمي‌توانستيم آن‌ها را در خانه‌ تحمل کنيم؟

به فکر فرو رفتم. فكر كردم اگر در خانه‌ي بزرگ شهر من هم زباله‌ها روي هم بمانند، چه اتفاق وحشتناکي مي‌تواند رخ بدهد. به جست‌وجو در فضاي مجازي پرداختم. خبرها را که ديدم و آمار و ارقام را كه خواندم، مبهوت شدم.

در صفحه‌ي «اطلس کلان‌شهر تهران» نوشته شده بود كه مردم دنيا هركدام روزانه به‌طور ميانگين حدود 300 گرم زباله مي‌سازند، اما ما مردم ايران هر كداممان روزانه تا 600 گرم و در مناطق شمالي تهران تا 1200 گرم زباله مي‌سازيم. اين ارقام را در جمعيت تهران و ايران و بعد در 365 (تعداد روزهاي سال) ضرب كنيد تا ببينيد در يك سال ما چه‌قدر زباله توليد مي‌كنيم.

من وقتي ماشين‌حساب دستم گرفتم كه ببينم مردم تهران و بعد کل ايران يک صبح تا شب چه‌ها مي‌کنند و در طول يك سال چه‌قدر زباله توليد مي‌كنند؟ خيلي زود ترسيدم و تصميم گرفتم به‌جاي استخراج آمار ترسناك وزن زباله‌هاي توليدي، دست‌كم انواع آن‌ها را توي سرم تفکيک کنم و ببينم اصلاً چه‌قدر از اين‌ها که اسمشان را گذاشته‌ايم زباله؛ واقعاً دورريختني‌اند؟

بياييد از خودمان بپرسيم كه واقعاً نمي‌شود توليد زباله را كاهش داد؟ چه‌طور مي‌توانيم زباله‌ها را پسماندهاي قابل تفكيك ببينيم؟ چه‌طور مي‌شود به بازيافت حداقل برخي از آن‌ها كمك كرد؟ كدام‌ها را مي‌توان دوباره و به شكلي ديگر به‌كار بر‌د؟ فكر كردن به اين‌سؤال‌ها و جست‌وجوي جواب سؤال‌هايي از اين دست مي‌تواند نگاه ما را به خودمان، جهان پيرامونمان و به زندگي دگرگون كند.

توليد زباله به ويژگي زندگي امروزي ما به‌ويژه در شهرها تبديل شده است. ياد شعري از زنده‌ياد سلمان هراتي مي‌افتم؛ آن‌جا كه به مرگ كساني اشاره دارد كه هركدام به‌نوعي توليد و كار مفيد مشغولند و پس از مرگ آن‌ها اين پرسش در خانواده مطرح مي‌شود كه چه‌كسي كار آن‌ها را مي‌تواند انجام دهد.

سلمان هراتي به اين افراد مي‌پردازد: «من هم مي‌ميرم/ اما نه مثل غلامعلي/که از درخت به زير افتاد/ پس گاوان از گرسنگي ماغ کشيدند/ ...من هم مي‌ميرم/ اما نه مثل گل‌بانو/ ...من هم مي‌ميرم/ اما نه مثل حيدر...»

تا مي‌رسد به اين‌جا كه:

«من هم مي‌ميرم

اما در خياباني شلوغ

در برابر بي‌تفاوتي چشم‌هاي تماشا

زير چرخ‌هاي بي‌رحم ماشين

ماشين يک پزشک عصباني

وقتي از بيمارستان دولتي برمي‌گردد

پس دو روز بعد

در ستون تسليت روزنامه

زير يک عکس 4×6 خواهند نوشت

...اي آن‌که رفته‌اي

چه کسي سطل‌هاي زباله را پر مي‌کند؟»

دوچرخه شماره ۸۸۱

درباره‌ي پسماند چه مي‌دانيم؟

پسماند در پرسش‌هاي چهار گزينه‌اي

گاهي فكر مي‌كنيم به اندازه‌ با برخي موضوع‌ها آشنا هستيم، اما معلوم نيست اين تصور ما درباره‌ي خودمان چه‌قدر درست است. اين‌طور وقت‌ها خوب است كمي دانسته‌هاي خود را بيازماييم. در اين‌جا 10 پرسش چهار گزينه‌اي انتخاب كرده‌ايم تا قدري جدي‌تر ببينيم چه‌قدر درباره‌ي پسماند و موضوع‌هاي مربوط به آن مي‌دانيم.

آن‌چه مي‌خوانيد از ميان مجموعه‌ي زيادي از پرسش‌هاي چهار گزينه‌اي طرح شده در پايگاه اينترنتي سازمان مديريت پسماند شهرداري تهران، برگزيده‌ايم و با كمي تغيير و ويرايش پيش روي شما گذاشته‌ايم.

1. پسماند چيست؟

الف) مواد جامد حاصل از فعاليت انسان که از نظر توليد کننده، زايد تلقي مي‌شود.

ب) مواد زايد

ج) مواد جامد، مايع و گاز (به‌جز فاضلاب)

د) همه‌ي موارد مذكور

2. علت پديدار شدن انواع پسماندهاي جديد چيست؟

الف) مصرف‌گرايي

ب) تنوع در كالاها، محصولات و بسته‌بندي‌ها

ج) تغيير در آناليز كمي و كيفي پسماندها

د) همه‌ي موارد فوق

3. در صورت مديريت صحيح پسماند، تا چه اندازه از تکثير و پرروش مگس جلوگيري مي‌شود؟

الف) 20 درصد