گردشگری در زمستان موضوعی است که علاقه‌مندانی در همه جای دنیا دارد. هنگامی که از گردشگری زمستانی صحبت می‌کنیم، اولین موضوعی که به ذهن متبادر می‌شود، انجام ورزش های زمستانی در کوه‌های پر برف است، که البته همین مورد مشتاقان بسیاری در میان گردشگران دارد.
برگزاری کمپینگ‌های زمستانی و انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های متنوع زمستانی در کشورهایی همچون فنلاند، سوئیس، کانادا، ایالات متحده، استرالیا،انگلستان‌و ... دارای پیشینه قابل توجهی است.این کشورها با تمهیداتی که اندیشیده‌اند، گردشگران را از تمام نقاط دنیا به سمت خود فرا می‌خوانند.
با این حال کم نیستند گردشگرانی که خود اهل همین سرزمین‌های فوق الذکر هستند، ولی ترجیح می‌دهند روزهای سرد زمستانی را در سرزمین‌های گرم‌تر سپری کنند. این افراد همان کسانی هستند که می‌توان در روزهایی که قاره اروپا و آمریکا روزهای سرما را می‌گذرانند، به کشوری همچون ایران فراخواندشان.
اما در ایران، ما برای رونق گردشگری زمستانی چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
در جواب این پرسش می‌توانیم ذکر کنیم که دیدار از سایت‌های تاریخی و طبیعی که تنها در فصل بهار و تابستان عادت به دیدار از آن‌ها داریم، خود خالی از جذبه نیست.
علاوه بر این حدود نیمی از ایران خشک و کویری است که بهترین فصل دیدار از آن مناطق، زمستان است. شهرهای حاشیه کویر در زمستان با هوای معتدلی که پیشکش گردشگران می‌کنند از ظرفیت‌های گردشگری در زمستان در ایران به شمار می‌روند.
برگزاری جشنواره‌ها، کنسرت‌های موسیقی، نمایشگاه‌ها و آیین‌های باستانی، در شهرهای کویری نکته قابل توجهی است که می‌تواند گردشگران خارجی و داخلی را به سوی مقاصد گردشگری زمستانی بکشاند و برای آن‌ها انگیزه‌ای مضاعف ایجاد کند.
باید توجه داشته باشیم که امروزه گردشگران علاقه‌مندند که در مقصد گردشگری که انتخاب می‌کنند، انواع خدمات را دریافت دارند. آنان نه تنها خواهان لذت بردن از طبیعت و فرهنگ هستند، بلکه به هتل مناسب و غذای لذیذ و موسیقی به یاد ماندنی و شب‌های خوش نیز می‌اندیشند.
در همین جا متذکر می‌شویم که در زمستان شب‌ها کوتاه است و این برای گردشگر آزار دهنده خواهد بود اگر فکری برای شب‌هایش نداشته باشیم. در کشورهای دیگر تفریحات شبانه وقت گردشگر را پر و جیب او را خالی می‌کنند.
اما از انواع مختلف تفریحات شبانه، شاید ما هم در ایران بتوانیم با توجه به فرهنگ ایرانی و اسلامی، شب‌های گردشگران داخلی و خارجی را خاطره‌انگیز کنیم.یکی از مواردی که در شب‌های زمستان می‌تواند با برنامه‌ریزی دقیق به عنوان یک مورد بی‌نظیر در دنیا مطرح شود، نقالی شبانه در رستوران‌های سنتی و یا هر مکان مناسب دیگری است.
اجرای موسیقی سنتی، نقالی ابیات شاهنامه، قصه سرایی، شعر خوانی و تفأل به اشعار حافظ، همان فرهنگ غنی ایرانی ماست که به آن‌ها بی‌توجه هستیم. در حالی‌که همه آن کشورهای صاحب نام در عرصه گردشگری از چنین فرصت‌هایی بهترین استفاده را می‌برند.
تصور کنید که در حمام وکیل شیراز چای می‌نوشید یا در کاخ چهلستون اصفهان به نقش دیوارها چشم دوخته‌اید، یا در حیاط کاروانسرای لاسجرد همراه با دوستان جمع شده‌اید و یا در دل کویر کرمان و در میان کلوت‌ها به دور آتش نشسته‌اید و در همین حال به قصه رستم و دیو سفید گوش فرا می‌دهید، شاید هم رقص خنجر تماشا می‌کنید، قطعه‌ای از موسیقی بندری می‌شنوید، یا با صدای نی و دف به خلسه‌ای رویایی فرو رفته‌اید و یا...
همه اینها در شب‌ها و مخصوصا شب‌های زمستان در این همه آثار تاریخی که در ایران داریم، اجرا شدنی است.
اگر قرار است برای گردشگری زمستانی برنامه‌ای داشته باشیم باید حال و هوای آن را ایجاد کنیم. فنلاندی‌ها هتل زمستانی می‌سازند و حیواناتی را نشانمان می‌دهند که فقط در زمستان می‌توانیم آن‌ها را به سادگی ببینیم.آن‌ها کاری می‌کنند که تجربه‌ای تازه از زمستان داشته باشیم و هیجانی از نوع دیگر را تجربه کنیم.
در این مورد ما باید الگوی مناسبی را مد نظر داشته باشیم و آن را با توجه به توسعه پایدار در گردشگری و با توجه به فرهنگ و ظرفیت‌های خودمان دنبال کنیم.
از لحاظ برگزاری آیین‌های سنتی در زمستان هم کم مایه نیستیم. آیین پیر شالیار در اواسط بهمن ماه در اورامانات اجرا می‌شود.شگفتی‌های منطقه اورامانات با برگزاری همین جشن و سبک زندگی مردم برای بسیاری از هم‌وطنان ایرانی هنوز ناشناخته است.
برگزاری جشن سده در برخی از روستاهای کرمان و یزد نیز از دیگر مراسمی است که در زمستان برگزار می‌شود و می‌توان برای آن‌ها با توجه به فصل مناسب گردشگری در این استان‌ها برنامه‌ریزی کرد.
آب و هوای مناسب سواحل خلیج فارس و دریای عمان در زمستان و برخورداری از امکانات و زیبایی‌های جزایری همچون کیش، قشم، هرمز، هنگام و ...در رونق گردشگری زمستانی حائز اهمیت است.
قشم به تنهایی می‌تواند محلی برای برگزاری جشنواره غذا، فرهنگ، لباس و رسوم باشد. مراسم زار که در جزیره هنگام و بوشهر اجرا می‌شود از آن رازهایی است که باید برای گردشگران در موردشان حرف زد و به آن‌ها شناساندشان.
مراسم قهوه‌خوری که در میان محلی‌های تالاب شادگان خوزستان برگزار می شود کم از مراسم چای چینی‌ها و ژاپنی‌ها ندارد، اما هنوز ناشناخته است. تمام اینها را برای این گفتیم که فصل دیدار از تالاب شادگان، زمستان است.
برگزاری تورهای تخصصی زمستانی از شیوه‌های دیگری است که برای رونق گردشگری زمستانی فایده بخش است.از طرفی امروزه در دنیا بسته‌های مسافرتی گردشگری زمستانی را با قسمتی از بسته‌های گردشگری فرهنگی درمی‌آمیزند.به بیان دیگر گردشگری زمستانی با گردشگری فرهنگی آمیخته می‌شود و به گردشگر فروخته می‌شود.
در رابطه با ورزش‌های زمستانی، ایران به لحاظ ارزان بودن مقصد مناسبی است.ایران چه برای اروپاییان و چه برای کشورهای حوزه خلیج فارس که علاقه‌مندند در زمستان به ایران سفر کنند، کشوری با هزینه پایین به شمار می‌آید.
در زمستان، پیست اسکی دیزین و توچال و کوهرنگ، اروپاییان بسیاری را به خود می‌بیند. اسکی کردن بر روی برف و زیر آفتاب ملایم زمستانی در ایران شاید در اروپا هم کم‌نظیر باشد.زیرا اسکی در کشورهایی همچون آلمان و اتریش بیشتر اوقات در میان باد و بوران است.
اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری در قالب جشنواره‌های مردمی و همچنین معرفی و فروش صنایع دستی‌ای که به نوعی به زمستان مربوط می‌شوند، در موزه‌ها و نمایشگاه‌های مقاصد گردشگری زمستانی هم می‌تواند به کمک رونق گردشگری در این فصل بیاید.
همچنین می‌توانیم برخی از شهرها را به عنوان مقاصد گردشگری زمستانی معرفی کنیم و برایشان برنامه‌ریزی انجام دهیم. به طور مثال، همدان، اردبیل و چهار محال و بختیاری مقاصد مناسبی به شمار می‌روند. چشمه‌های آب گرم اردبیل بیشتر در تابستان‌ها مورد عنایت گردشگران قرار می‌گیرند تا در زمستان‌ها. اما استفاده از چشمه‌های آب گرم در زمستان منطقی‌تر و یا حداقل لذت‌بخش‌تر است.
گردشگری زمستانی موضوعی است که باید بیشتر به آن بیندیشیم، چرا که از برخی موارد دیگر نیز قابل‌توجه‌تر است.
بیشتر سفرها در کشور ما در تابستان و تعطیلات نوروز شکل می‌گیرد و این 2 مقطع زمانی از لحاظ سفر کردن خانواده‌ها در سطح کشور قابل توجه است.
اما شاید بد نباشد که درحد یک پیشنهاد و بنا به دلایل زیر، به جابه‌جایی مقداری از زمان تعطیلات تابستانی به روزهای زمستان فکر کنیم.
1 - بارها از طریق روزنامه‌ها و رسانه ها به آلودگی هوا مخصوصا در زمستان اشاره شده تا جایی که در سال‌های اخیر شاهد تعطیلی مدارس در این روزها بوده‌ایم. در زمستان به دلیل سنگینی هوای سرد، جابه جایی هوا به کندی انجام می‌گیرد و این موضوع باعث تراکم آلودگی در شهرهای بزرگ می‌شود. بنابراین تعطیلی رسمی مدارس (به شرط کم شدن از تعطیلات تابستان) و ترغیب مردم به مسافرت می‌تواند تا حدودی راه گشای مشکل آلودگی هوا باشد.
2 - این روزها همه جا صحبت از سفرهای ارزان‌قیمت است. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با درخواست تخفیف از هتل‌ها و ارزان کردن هزینه‌ها به دنبال ترویج سفر در کشور است. برای گرفتن تخفیف لازم از هتل‌ها زمانی بهتر از زمستان (فصلی که گردشگر کم است) نیست.
3 - بارها در زمان تعطیلات همگانی شاهد این بوده‌ایم که گردشگران به شهرهای مقاصد گردشگری هجوم برده‌اند و این در حالی است که جامعه میزبان ظرفیت لازم برای پذیرش آن تعداد مسافر را نداشته است و نه تنها هنجارهای جامعه میزبان رعایت نشده، بلکه کنترل راه و هتل و رستوران از دست مسئولان هر بخش خارج شده است. جابه‌جایی زمان‌های سفر به ما امکان بهره‌برداری کنترل شده از مقاصد سفر را می‌دهد.
4 - با ترویج سفر در زمان‌های کم سفر، امید سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعت توریسم برای علاقه‌مندان به این موضوع افزایش خواهد یافت و اشتغال در این صنعت دیگر یک اشتغال فصلی محسوب نمی‌شود و یا حداقل امید بیشتری را برای درآمدزایی دست‌اندرکاران این بخش فراهم می‌کند.
5 - این روزها شاهد این هستیم که تعداد مناطق نمونه گردشگری در کشور رو به افزایش است. این موضوع قرار است به کمک صنعت گردشگری بیاید. از این طریق تنوع در مقاصد سفر و در ادامه، تنوع در انتخاب سفر به وجود خواهد آمد و از آنجا که ایران کشوری 4 فصل است پس می‌توان به این موضوع اندیشید که تنوع فصل‌های سال می‌تواند تنوع گردشگری از لحاظ زمانی هم پدید بیاورد. به این معنی که گردشگران علاقه داشته باشند که مکان‌های گردشگری را در زمان‌ها و فصل‌های متفاوت تجربه کنند.
