آقاي ترامپ صبح روز يكشنبه، در صفحه‌اش در شبكه اجتماعي توييتر نوشت: «ايالات متحده آمريكا در كنار ديگر گزينه‌ها، توقف همه روابط تجاري با هر كشوري را كه با كره‌شمالي تجارت كند مدنظر قرار مي‌دهد.»تجارت خارجي نسبتا ناچيز كره‌شمالي احتمالا هرگز تا اين حد اهميت نداشته است.
طبق داده‌هاي بخش آمار سازمان ملل متحد، ارزش صادرات جمهوري دمكراتيك خلق كره در سال۲۰۱۵ ميلادي نزديك به يك ميليارد دلار و ارزش واردات كالا و خدمات اين كشور نزديك به 2ميليارد دلار بوده است. بنابراين مي‌توان گفت كه نسبت صادرات به توليد ناخالص داخلي كره‌شمالي كمتر از ۶ درصد و نسبت واردات به كل اقتصاد اين كشور 11 درصد است. ناچيز بودن سهم واردات و صادرات كره‌شمالي نسبت به كل اقتصاد زماني بهتر مشخص مي‌شود كه با داده‌هاي مشابه همسايه جنوبي مقايسه شود.
نسبت صادرات كره‌جنوبي به كل اقتصاد اين كشور بيش از ۴۵ درصد و سهم واردات كره‌جنوبي به كل اقتصاد نزديك به ۴۰ درصد است.البته به‌رغم رقم نسبتا ناچيز تجارت خارجي، فهرست كشورهايي كه با كره‌شمالي دادوستد دارند نسبتا گسترده است و بيش از 100كشور را در بر مي‌گيرد كه در ميان آنها از متحدان اروپايي آمريكا مانند فرانسه و انگلستان گرفته تا همسايه جنوبي آمريكا يعني مكزيك حضور دارند.
با اين حال، به‌نظر مي‌رسد كه تهديد آقاي ترامپ بيش از هر كشور ديگري متوجه كشور چين باشد؛ كشوري كه نقش بسيار پررنگي در تجارت خارجي كره‌شمالي بر عهده دارد. طبق داده‌هاي مؤسسه ديده‌بان پيچيدگي اقتصادي، ۸۳ درصد صادرات كره‌شمالي راهي چين مي‌شود و مبدأ ۸۵ درصد واردات كره‌شمالي نيز كشور چين است.
اما آيا تهديد رئيس‌جمهور آمريكا مبني بر قطع روابط تجاري با چين عملي است؟ پاسخ احتمالا منفي است. جوزف استيگليتز، برنده جايزه نوبل اقتصاد، در واكنش به امكان وقوع نبردي تجاري ميان چين و آمريكا مي‌نويسد: «چين هم مي‌تواند اقدامات مشابهي انجام دهد، هرچند كه اين اقدامات نامحسوس‌تر خواهند بود. اگر جنگي تجاري روي دهد، چه اتفاقي خواهد افتاد؟ ترامپ شايد تصور مي‌كند كه مي‌تواند پيروز شود؛ بالاخره بيش از آنكه آمريكا به صادرات به چين وابسته باشد، چين به صادرات به آمريكا وابسته است و آمريكا مي‌تواند از اين مزيت بهره ببرد.
اما جنگ تجاري يك بازي جمع صفر نيست. آمريكا هم خواهد باخت. انتقام چين مي‌تواند دردسر سياسي بيشتري را ايجاد كند.»
آقاي استيگليتز اعتقاد دارد كه در ايجاد مشكل براي كشور مقابل، چيني‌ها موقعيت بهتري نسبت به آمريكايي‌ها دارند: «هركسي مي‌تواند حدس بزند كه كدام كشور در تحمل درد ناشي از جنگ تجاري وضعيت بهتري دارد؛ آمريكا كه همين حالا هم شهروندان معمولي‌اش مدت‌هاست كه رنج مي‌كشند يا چين كه به‌رغم برخي سختي‌ها، موفق شده كه رشد بيش از 6 درصدي را به ارمغان بياورد؟»
كنث روگاف، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد نيز نگرش نسبتا مشابهي دارد. او مي‌نويسد: «چين از سلاح‌هاي مالي‌اي بهره‌مند است كه مواردي مانند در اختيار داشتن هزاران ميليارد دلار بدهي آمريكا را دربر مي‌گيرند. اخلال ايجاد شده به‌خاطر جنگ تجاري با چين مي‌تواند به افزايش شديد قيمت‌ها در فروشگاه‌هايي بينجامد كه كالاهاي ارزان عرضه مي‌كنند و بسياري از آمريكايي‌ها مشتري آنها هستند.»
اختلاف‌نظرهاي جوزف استيگليتز و كنث روگاف سابقه نسبتا طولاني‌اي دارد، اما حالا كه هردوي آنها نسبت به پيامدهاي احتمالي جنگي تجاري با چين هشدار مي‌دهند، مي‌توان تصور كرد كه دلايل محكمي براي اين هشدار وجود دارد. آقاي ترامپ پيش‌تر و در زمان كارزارهاي انتخاباتي نيز تهديد كرده بود كه در روابط تجاري با چين تجديدنظر خواهد كرد؛ تهديدي كه البته پس از آغاز دوران رياست‌جمهوري بسيار كم رنگ شد. تهديد قطع روابط تجاري با شركاي تجاري كره‌شمالي نيز احتمالا به سرنوشت مشابهي دچار خواهد شد و از جهان مجازي فراتر نخواهد رفت.
- پژوهشگر اقتصاد سیاسی
نظر شما