اين حادثه 11روز پس از حادثه هولناك واژگوني اتوبوس دانش‌آموزان هرمزگاني رخ داد و درحالي‌كه هنوز خانواده دانش‌آموزان داغدار عزيزان‌شان هستند اين بار خانواده 11مسافري كه قصد داشتند از كرج به ساري سفر كنند به عزاي عزيزان‌شان نشستند.
عقربه‌هاي ساعت 2:25 بامداد را نشان مي‌داد. اتوبوس ولو بي7 متعلق به شركت آريا سفر استان البرز كه چند ساعت قبل كرج را به مقصد ساري ترك كرده بود در ادامه مسيرش به حوالي جاجرود رسيد. 37مسافر اتوبوس، شب آرامي را آغاز كرده و اميدوار بودند تا سپيده دم به مقصد برسند.
ديگر چيزي نمانده بود كه اتوبوس به جاجرود برسد. برخي مسافران در خواب بودند و برخي ديگر در خواب و بيداري كه ناگهان فرياد راننده خواب همه را آشفته كرد: «ترمز نداريم» با اينكه اتوبوس سرعت زيادي نداشت اما ترمز كار نمي‌كرد و راننده از كنترل اتوبوس عاجز شده بود.
چند لحظه بيشتر طول نكشيد تا اينكه اتوبوس بعد از چند پيچ با گاردريل كنار جاده به‌شدت برخورد كرد. در كمال ناباوري اتوبوس بر فراز دره‌اي عميق به پرواز در آمد. از آن به بعد انگار كه همه‌‌چيز روي دور كند قرار گرفته بود. پس از برخورد اتوبوس با ديواره دره، سقف آن جدا شد. برخي از مسافران در همان برخورد اول از اتوبوس به بيرون پرتاب شدند. اما اتوبوس چندين مرتبه در شيب تند دره غلت خورد و در عمق 100متري آرام گرفت.
- عمليات نجات
گردوغبار زيادي دره جاجرود را پر كرده بود. در تاريكي شب هيچ‌كس از سرنوشت سرنشينان اتوبوس اطلاعي نداشت. ناله‌هايي كه گهگاه شنيده مي‌شد اميدها را براي زنده ماندن مسافران زنده مي‌كرد. خبر اين اتفاق خيلي زود در همه جا پيچيد و چند دقيقه از حادثه مي‌گذشت كه خودروهاي امدادي راهي محل سقوط اتوبوس شدند. ازجمله نخستين نيروهاي امدادي، آتش‌نشانان پايتخت بودند كه به محل حادثه رسيدند.
سيدجلال ملكي، سخنگوي آتش‌نشاني تهران در اين‌باره مي‌گويد: «اتوبوس به دره‌اي به عمق 100متر سقوط كرده و شدت حادثه به حدي بود كه سقف اتوبوس كاملا جدا شده بود. طوري كه بسياري از مسافران از داخل اتوبوس به بيرون پرتاب شده بودند. در اين شرايط آتش‌نشانان اقدام به نجات جان مسافران كردند.» وي ادامه مي‌دهد:« آتش‌نشانان به وسيله برانكارد هر 39سرنشين اتوبوس را از انتهاي دره به سطح جاده منتقل كردند اما پس از انجام معاينات اوليه از سوي كادر پزشكي اورژانس مشخص شد 11نفر از آنها در همان لحظات اوليه جان خود را از دست داده‌اند. با اين حال مصدومان به مراكز درماني منتقل شدند.»
- حادثه به روايت شاهدان
چند ساعت از وقوع اين حادثه تلخ مي‌گذشت كه برخي مصدومان به شرايط ثابتي رسيدند. اغلب آنها دچار شكستگي دست و پا شده بودند. يكي از مصدومان راننده اتوبوس است. او درباره علت وقوع حادثه مي‌گويد:« با سرعت مجاز در حال حركت بودم كه سعي كردم ترمز بگيرم اما ترمز عمل نمي‌كرد. همان موقع يك خودروي سواري كنار اتوبوس آمد و من فرمان را چرخاندم كه اتوبوس روي خاك‌هاي كنار جاده سر خورد. اتوبوس به گاردريل برخورد و به دره سقوط كرد. چند مرتبه غلت خورد و من تا آخرين لحظات در اتوبوس بودم اما افراد زيادي از آن به بيرون پرتاب شدند.»
يكي ديگر از سرنشينان اتوبوس از اين حادثه ناگوار مي‌گويد: «همه‌‌چيز آرام بود اما ناگهان كنترل اتوبوس از دست راننده خارج شد و همگي فرياد مي‌زديم «يا علي». اتوبوس با گاردريل برخورد كرد و بعد از آن به دره سقوط كرد. ديگر متوجه چيزي نشدم تا اينكه امدادگران به كمك‌مان آمدند و نجات‌مان دادند.»
- نقص فني، علت اوليه حادثه
با اينكه بررسي‌ها براي روشن شدن علت نهايي وقوع اين حادثه ناگوار آغاز شده است اما علت اوليه وقوع حادثه نقص فني خودرو اعلام شده است. با اين حال چرخ‌هاي اتوبوس باز شده تا در تحقيقات، نقص فني اتوبوس مشخص شود. در همين حال سردار محمدحسين حميدي، رئيس پليس راه ناجا مي‌گويد: «برابر گزارش سامانه سپهتن، سرعت اتوبوس 20ثانيه قبل از سقوط 59كيلومتر در ساعت و مجاز بوده است. همچنين ساعت رانندگي راننده نيز مجاز بوده و هر دو راننده اتوبوس زنده هستند و تحقيق در اين‌باره ادامه دارد.»
در همين حال سرهنگ سياوش محبي، فرمانده پليس راه شرق استان تهران مي‌گويد كه بررسي‌هاي اوليه نشان‌دهنده وجود نقص فني به‌عنوان عامل بروز حادثه دراين خودرو است. البته علت دقيق اين حادثه توسط كارشناسان بررسي و اعلام خواهد شد.»
- حضور دادستان در محل حادثه
ساعتي از اين حادثه مي‌گذشت كه عباس جعفري دولت آبادي، دادستان تهران نيز راهي محل حادثه شد و دستور رسيدگي قضايي به اين حادثه را صادر كرد. وي از بابايي، سرپرست دادسراي ناحيه 4تهران خواست براي رسيدگي سريع و دقيق به اين پرونده، بازپرس ويژه تعيين و از رانندگان اتوبوس‌ها، سرنشينان مصدوم و مطلعان حادثه تحقيق شود. وي گفت: يكي از نخستين اقدامات انجام تست الكل از راننده بود كه اين تست منفي بود.
با وجود اين بررسي‌ها در اين‌باره همچنان ادامه دارد. وي ادامه داد: قرار است با كمك كارشناسان بررسي صحنه تصادف ابعاد مختلف وقوع اين حادثه مشخص شود اما مهم‌تر از كار قضايي اقدامات پيشگيرانه براي جلوگيري از تكرار چنين حوادثي است. از سوي ديگر مسعود قادي پاشا، مديركل پزشكي قانوني استان تهران از انتقال اجساد قربانيان اين حادثه به پزشكي قانوني خبر داد و گفت: بستگان درجه اول فوت‌شدگان مي‌توانند براي شناسايي اجساد و تحويل گرفتن آنها به كهريزك مراجعه كنند.
- مثلث مرگ
همين چند روز قبل بود كه سخنگوي وزارت بهداشت، تصادفات را بعد از بيماري‌هاي قلبي و سرطان سومين عامل مرگ‌ومير ايرانيان اعلام كرد. اما چه عواملي دست به‌دست يكديگر مي‌دهند تا جاده‌هاي كشور ناايمن باشد و چرا سالانه هزاران نفر در جاده‌ها جان مي‌بازند؟ سرهنگ مرادعلي كيامهر، مسئول سابق اداره بررسي تصادفات و تخلفات معاونت عمليات راهور ناجا در اين‌باره به همشهري مي‌گويد:
«بي‌احتياطي راننده، وسيله نقليه ناايمن و راه‌هاي ناايمن 3ضلع مثلثي هستند كه باعث وقوع تصادفات در كشور مي‌شوند. هرچند در بيشتر حوادث بي‌احتياطي و ناتواني راننده در كنترل وسيله نقليه به‌عنوان علت تامه حادثه اعلام مي‌شود اما اغلب دليل واسط كه جاده و وسيله نقليه است، مغفول مي‌ماند و بررسي‌هاي لازم در اين‌باره انجام نمي‌شود.» وي ادامه مي‌دهد: «بي‌احتياطي راننده در چارچوب رعايت قوانين راهنمايي و رانندگي ارزيابي مي‌شود.
در قانون مواردي شامل رانندگي با خستگي و خواب‌آلودگي و حتي خوردن و آشاميدن كه ممكن است حواس راننده را پرت كند، ازجمله تخلفات است و در چارچوب بي‌احتياطي قرار مي‌گيرد. اين قوانين درخصوص رانندگان خودروهاي مسافربري يا باربري سختگيرانه‌تر اعمال مي‌شود و نظارت‌هاي بيشتري بر رفتار ترافيكي آنها وجود دارد اما اين اقدامات كافي به‌نظر نمي‌رسد و بايد تست‌هاي بيشتري در اين زمينه ايجاد شود. يا اينكه با بالا رفتن سن راننده، سختي كار وي كم شود. مثلا براي رانندگي در جاده يا شب محدوديت داشته باشد يا اينكه مسافت‌هاي كوتاهي را رانندگي كند.»
اين مسئول سابق پليس راهور درباره وسايل نقليه ناايمن كه عامل ديگري در وقوع تصادفات هستند، مي‌گويد: «ايمني خودروها در ايران از طريق استانداردهاي 51گانه سنجيده مي‌شود اما به‌نظر مي‌رسد اين استانداردها ناكافي و ناكارآمد هستند؛ چرا كه در بسياري از سوانح جاده‌اي خودروهاي ناايمن هستند كه حادثه‌ساز مي‌شوند. مثلا در كشورهاي پيشرفته درخصوص باك خودروها استانداردهاي خاصي وجود دارد كه از ورق با قطر خاصي استفاده شود، ضدزنگ باشد، در مقابل گرما مقاوم باشد و... اما در كشور ما چنين نكاتي رعايت نمي‌شود.»
عامل ديگر وقوع سوانح جاده‌اي راه‌هاي ناايمن هستند. سرهنگ كيامهر در اين‌باره مي‌گويد: «راه‌هاي ما هر كدام آبستن يك حادثه هستند و اين قابليت را دارند تا حوادث ناگواري در آنها اتفاق بيفتد. مثلا در بين 2باند جاده گاردريل نصب مي‌شود. هدف از اين كار اين است كه اگر خودرو از مسير منحرف شد، گاردريل خودرو را به مسير اصلي برگرداند اما شاهد هستيم كه گاردريل‌هاي ما معمولا در برابر خودروها مقاومت چنداني از خود نشان نمي‌دهند و خودروها معمولا در سوانح پس از برخورد با گاردريل‌ها از آن عبور مي‌كنند.
نمونه بارز آن حادثه برخورد 2اتوبوس در جاده قم بود كه پس از برخورد اتوبوس با گاردريل وسط جاده، اتوبوس وارد لاين مخالف شد و با اتوبوس ديگري برخورد كرد و يك فاجعه به‌وجود آمد.» اما در چنين شرايطي براي كاهش مرگ‌ومير جاده‌اي چه بايد كرد؟ سرهنگ كيامهر ايجاد سازماني واحد براي مديريت ايمني جاده‌ها را پيشنهاد مي‌دهد و مي‌گويد:
«سازمان‌ها و نهادهاي مختلف مثل وزارت راه، پليس راهور، وزارت صنعت و... هر كدام به شكل جزيره‌اي عمل مي‌كنند. پيشگيري از وقوع حوادث جاده‌اي عزمي ملي مي‌طلبد و بايد سازماني جامع متشكل از همه اين سازمان‌ها كه هم تصميم‌ساز باشد و هم مجري ايجاد شود و سازمان‌هايي كه در ترافيك كشور مؤثر هستند، زير يك چتر قرار گيرند.»
نظر شما