در اين معنا آمريكاييها و تيم ترامپ درصدد تغيير رفتار و سياست منطقهاي ايران هستند. اين در حالي است كه جمهوري اسلامي ايران از همان ابتدا اعلام كرده بود كه برجام ماهيت هستهاي دارد و هيچيك از اختلافات ديگر ايران و آمريكا يا موضوعات محل اختلاف 2كشور مورد مذاكره نيست. بنابراين از همان ابتدا مشخص بود كه سياست منطقهاي ايران هيچ ربطي به برجام ندارد. براي بررسي موقعيت ايران در صورت خروج احتمالي آمريكا از برجام بايد نكات مختلفي را در نظر گرفت:
يكي از مهمترين دستاوردهاي برجام اين بود كه از رفتار ايران امنيتزدايي كرد. درواقع موضوعي كه باعث شده بود ايران در سطح بينالمللي امنيتي شود تا حد زيادي رفع شد و برهمين اساس روابط بينالمللي ايران بسيار فعالتر از قبل شد. بهطور طبيعي برخي از متحدان سنتي آمريكا در منطقه ازجمله عربستان و رژيم صهيونيستي از برجام ناراضي بودند، چون باعث شد جايگاه منطقهاي ايران ارتقا پيدا كند و مخالفت ترامپ با برجام و انتقادش نسبت به آن نيز همين مسئله است كه برجام باعث شده ايران نقش برجستهتري در منطقه ايفا كند و مجددا درصدد اين هستند تا سياست انزوا و مهار ايران در منطقه را پيگيري كنند.
خارج از منطقه، اروپاييها از قبل اعلام كردهاند كه نسبت به برجام پايبند خواهند بود و به ترامپ نيز توصيه كردند كه برجام حفظ شود. سياست اروپاييها مشخص بوده است؛ آنها بهصورت انفرادي بر اين مسئله تأكيد كردهاند و حتي انگليس نيز پذيرفته است كه ايران به برجام پايبند بوده است. خانم موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز بارها به صراحت اعلام كرده كه همه طرفها به برجام پايبند بودهاند و اعلام نيز كرده است كه اروپا بدون آمريكا به برجام ادامه خواهد داد. آنها اعلام كردهاند از نظر سياسي و ديپلماتيك از ترامپ تبعيت نميكنند. نكته مهمي كه باعث خواهد شد اروپا در جبهه ايران بماند و ترامپ را همراهي نكند، گره خوردن منافع اقتصادي اروپا و ايران به يكديگر است. بعد از اجراي برجام كشورهاي اروپايي سرمايهگذاريهاي مختلفي درايران داشته اند كه به آساني از اين منافع اقتصادي چشمپوشي نخواهند كرد.
اما آنچه مهم است اينكه آيا شقوق اعلام خروج آمريكا از برجام بازگرداندن همه تحريمهاي گذشته است يا بخشي از تحريمهاي هستهاي؟ مشخص نيست كشورهاي اروپايي و اتحاديه اروپا آيا حاضرند درقبال سياست آمريكا مقاومت كرده و بهطور مستقل عمل كنند؟ بهنظر ميرسد حيات برجام بدون آمريكا بستگي زيادي به سياست اروپا دارد. اروپاييها تاكنون اعلام كردهاند كه به اين رويه ادامه خواهند داد ولي بايد ديد اروپا تا چه حد حاضر است و ميتواند درمقابل سياستهاي آمريكا بهويژه تحريمهاي ثانويه آمريكا مقاومت كند.
در كوتاهمدت بهنظر ميرسد روابط ايران و اروپا تقويت خواهد شد ولي اينكه در ادامه با عملي شدن تحريمهاي ثانويه آمريكا شرايط چگونه خواهد شد حائز اهميت است. همبستگي و هماهنگي بين ايران و كشورهاي ديگر درصورت كنارهگيري آمريكا از برجام ميتواند ابزار و فرصت مؤثري براي ايران باشد تا از نظر ديپلماتيك مقابل آمريكا ايستادگي و منافع خودش را تأمين كند. اگر ترامپ از برجام خارج شود، جامعه بينالمللي و طرفهاي ديگر برجام به ضرورت پابرجا بودنش اعتقاد خواهند داشت. اجماعسازي صورت گرفته عليه ايران در سالهاي قبل كه از قطعنامهها نشأت گرفته بود احيا نخواهد شد.
نظر شما