به‌نظر می‌رسد هم‌اکنون نیز قزاقستان چنین رویکردی را در پیش گرفته است. طبق گفته بختی خواجه ایز محمداف، وزیر انرژی قزاقستان، تأخیرات در راه‌اندازی میدان بزرگ ساحلی دریای خزر کاشاگان تاریخ اولیه، تولید نفت را از سال 2008 به سال 2010 به تعویق انداخته است.
قبلاً برنامه‌ریزی شده بود که این میدان، تولید خود را از سال 2005 آغاز کند. تأخیرات زیاد، خطرات زیست‌محیطی و هزینه‌های تورمی منجر به تهدید دولت قزاق برای لغو قرارداد با شرکت انی ایتالیا در آگوست2007 شد. شرکت انی رئیس کنسرسیوم چند ملیتی توسعه و مجری این طرح است.
این شرکت در ماه گذشته پیشنهاد کرد که مهلت شروع تولید تجاری میدان نفتی کاشاگان از نیمه دوم سال 2008 به نیمه دوم سال 2010 موکول شود، اما مسئله‌ای که مقامات قزاقستان را متعجب کرد، افزایش هزینه‌های اجرایی شرکت انی از 57 میلیون دلار به 136 میلیون دلار بود.
تا زمانی که مجری طرح کلیه هزینه‌های خود را از این میدان نفتی مستهلک نکند، قزاقستان نیز به نفت نخواهد رسید. نگرانی‌های غرب از موضع گیری‌های جدید آستانه درخصوص میدان نفتی کاشاگان، منجر شد که قزاقستان را برای اطمینان از سودآور بودن این قرارداد تحت فشار قرار دهند.
نور سلطان نظر بایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان در این هفته به خبرنگاران گفت که دولت او به‌دنبال جبران نقدینگی و کسب سهم بیشتر در توسعه میدان نفتی کاشاگان و حل اختلافات با کنسرسیوم غرب است. وی همچنین گفت: دولت همواره از راه حل‌های مناسب استقبال کرده و آمادگی دارد که در این ارتباط جلساتی را نیز برگزار کند. تا به امروز هیچ گونه صحبتی درخصوص لغو قرارداد مطرح نبوده است و تعویض مجری طرح در دستور کار قرار ندارد.
میدان نفتی قزاقستان بزرگ‌ترین میدان نفتی کشف شده در 30 سال اخیر است که ذخایر آن برابر 70 میلیون بشکه تخمین زده شده است. در زمان بهره برداری کامل طرح، تولید این میدان نفتی به حداقل 500 هزار بشکه در روز خواهد رسید. شرکت‌های کزمونای و اینپکس هرکدام 33/8 درصد سهم در میدان نفتی کاشاگان دارند. شرکت‌های انی، توتال، اکسون موبایل و شل نیز هرکدام دارای 52/18 درصد سهم هستند. این در حالی است که شرکت کاناکا فیلیپس از 26/9 درصد سهم برخوردار است.
مطابق با گزارش‌های مطبوعات قزاقستان، در بین شرکت‌های این کنسرسیوم، شرکت اکسون موبایل مخالف هرگونه افزایش سهم قزاقستان در میدان نفتی کاشاگان است. در بازتاب گزارش کزین فورم، وزیر انرژی قزاق از درخواست دولت مبنی بر افزایش سهم شرکت کزمونای در طرح خبر داد و گفت که کشورش خواستار افزایش سهم به اندازه سهام داران بزرگ است و به زودی به این دستاورد خواهد رسید.
مسئله‌ای که مشاهده می‌شود این است که با وجود نارضایتی شرکت اکسون موبایل، مذاکرات اولیه برای امضای یادداشت تفاهم همچنان ادامه دارد. همچنین مذاکرات با حضور شرکایی که موافق انتقال سهام در 20 دسامبر هستند انجام می‌پذیرد.
مذاکرات حاکی از پیروزی نظر بایف است. شخصی که در تلاش است سهم کشور خود از منابع ملی که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 بسیار ارزان و سریع فروخته شده بود را افزایش دهد. در عین حال سرمایه‌گذاری غرب را در زیر ساخت انرژی کشور نیز رد نمی‌کند. نکته قابل توجه این است که در میان اعضاء کنسرسیوم، تنها اکسون موبایل در مقابل سیاست‌های دولت قزاقستان مقاومت می‌کند.
بعید به‌نظر می‌رسد که واگذاری ذخایر بزرگ نفتی کاشاگان به دولت قزاقستان باعث شود که اکسون موبایل از سهم خود در طرح دست بکشد. طرح میدان نفتی کاشاگان در یک دوره طولانی مدت شکل گرفته و توافق نامه تولید مشترک که در سال 1997 به امضاء رسید تا 40 سال معتبر است.
طبق مفاد تفاهم نامه علاوه بر کاشاگان، مناطق مجاز شامل کالاماکاس، آکتونی و کایران و 11 بلوک دریایی هستند که مساحتی برابر 2162 مایل مربع را دربر می‌گیرد.
با وجود نارضایتی اکسون موبایل از کاهش سهم 52/18 درصدی، عاقبت این شرکت با شرایط تجدید نظر شده با آستانه توافق خواهد کرد. خصوصا با مشاهده این واقعیت که میدان نفتی کاشاگان تنها میدان بزرگ اکتشاف نفت در 30 سال اخیر است.
jamestown.org
دسامبر 2007
