در بسياري از كشورهاي ديگر اتفاق‌هاي خوبي براي اين قشر از جامعه رقم خورده است؛ اتفاق‌هايي كه حضور نامرئي افراد داراي جانبازي و معلوليت را تا حدودي مرئي مي‌كند و مي‌تواند مقدمه‌اي باشد براي اينكه اين گروه از جامعه مانند همه شهروندان براي رفع نيازهاي اجتماعي و شهري خود، تواناتر باشند. اين افراد، بيشتر از آنكه نيازمند دستگيري باشند، نياز دارند شرايطي برايشان فراهم شود كه خودشان بتوانند از امكانات شهر به‌درستي و راحتي استفاده كنند. هنوز راه‌هاي درازي براي تحقق چنين شهري در كشورمان در پيش داريم و قدم‌هاي زيادي را بايد براي دستيابي به آن شمارش كنيم اما مي‌توان از تجربه‌هاي ديگران استفاده كرد. اينجا سراغ اين تجربه‌هاي موفق رفته‌ايم.
زنگ بزن، تاكسي ويژه بگير
شايد در همين تهران، معلولان زيادي را ديده باشيد كه مدت زيادي روي ويلچر و در گوشه خيابان، در انتظار تاكسي بوده‌اند؛ اين هم يك نقطه‌ضعف بزرگ براي تردد معلولان در شهر است. بسياري از معلولان در جهان ترجيح مي‌دهند از تاكسي براي آمدوشدهاي خود استفاده كنند؛ چرا كه آنها را تا مقصد نهايي مي‌برد و ديگر مجبور نيستند بخشي از راه را با ويلچر يا عصا طي كنند. تاكسي‌هاي لندن مثل اتوبوس‌هاي دوطبقه اين شهر در دنيا شهرت خاصي دارند. امروزه اما رنگ تاكسي‌ها ديگر مشكي نيست و مدل‌هاي مختلفي از آنها را هم مي‌توانيد با رنگ‌هاي ديگر در خيابان‌هاي پايتخت انگلستان پيدا كنيد.
شركت‌هاي مختلف تاكسيراني در اين شهر به مشتريان خود خدمات‌رساني مي‌كنند و يكي از اين خدمات، ارائه سرويس‌هاي ويژه به معلولان است. كساني كه به تاكسي نياز دارند، مي‌توانند يا از طريق تلفن يا با استفاده از اپليكيشن‌هاي آنلاين شركت‌هاي تاكسيراني، نسبت به رزرو وسيله نقليه مورد نظر خود اقدام كنند. معلولان نيز هر جا كه نياز داشته باشند، مي‌توانند وسيله نقليه‌اي با امكانات ويژه در اختيار بگيرند. البته اين بدان معني نيست كه در خيابان براي آنها تاكسي پيدا نمي‌شود بلكه به‌منظور تسهيل در رفت‌وآمد آنها، توصيه شده كه اين افراد از چنين روشي براي استفاده از تاكسي سود ببرند.
دكمه‌هاي برجسته آسانسورها
سامانه‌هاي حمل‌ونقل درون‌شهري در بيشتر شهرهاي بزرگ كانادا اين توانايي را دارند كه حداكثر خدمات را به معلولان جامعه ارائه دهند. در اتوبوس‌هاي شهري، صندلي‌هاي ويژه‌اي براي افراد ناتوان، معلول و خانم‌هاي باردار در نظر گرفته شده است. اين، قانون نانوشته‌اي است كه توسط شهروندان سالم رعايت مي‌شود تا هميشه صندلي‌ها براي معلول‌ها خالي بماند. ويلچرسوارها براي اتوبوس‌سواري مشكلي ندارند و مي‌توانند به‌راحتي از طريق رمپ مكانيكي، سوار اتوبوس شوند و سپس براي استقرار بهتر، ويلچر خود را با كمربند ايمني ويژه معلولان، به بدنه اتوبوس وصل كنند. راننده‌هاي اتوبوس هم موظفند كه در سوار و پياده‌كردن معلولان، نهايت همكاري را داشته باشند. علاوه بر اتوبوس‌هاي معمولي، اتوبوس‌هاي ويژه معلولان نيز در مسيرهاي شهري، حركت كرده و معلولان را از جلوي در منازلشان سوار مي‌كنند.
قيمت بليت اين اتوبوس‌ها با اتوبوس‌هاي معمولي تفاوتي ندارد. در تمام پاركينگ‌هاي عمومي، براي دسترسي بهتر معلولان، مكان‌هاي اختصاصي در نظر گرفته شده و دكمه آسانسورها براي استفاده معلولاني كه نابينا هستند، به صورت برجسته ساخته شده است. همچنين اين افراد هنگام عبور از چهارراه‌هاي پرترافيك، مي‌توانند از دكمه آژير هشداردهنده به ساير خودرو‌ها بهره‌مند شوند. اختصاص سرويس تاكسيراني ويژه فرودگاه و صندلي راحت در همه هواپيما‌ها هم از ديگر تسهيلات موجود براي معلولان اين كشور است.
اتوبوس‌هاي آماده‌به‌خدمت
تقريبا مي‌توان گفت هيچ معلولي نمي‌تواند به‌راحتي از ناوگان اتوبوسراني تهران استفاده كند. هرچند جاهايي در اتوبوس‌ها براي اين قشر در نظر گرفته شده اما معمولا اين جاها توسط افراد معمولي پرمي‌شود. بد نيست بدانيد كه تمام اتوبوس‌هاي شهري برلين، مجهز به امكانات پذيرايي از معلولان هستند. در اين ميان، البته برخي ايستگاه‌ها شرايطشان بهتر هم هست و از معلولان خواسته شده كه در صورت امكان با شناسايي آن ايستگاه‌ها، از آنها براي سوارشدن به اتوبوس استفاده كنند. اما اين تمام ماجرا نيست؛ در هر اتوبوس، دست‌كم يك جايگاه مخصوص براي معلولان سوار بر صندلي چرخدار به‌چشم مي‌خورد و رمپ‌هاي مخصوصي براي ورود معلولان به اتوبوس در نظر گرفته شده كه راننده بايد آن را براي استفاده شخص ويلچرسوار مهيا كند. مسئوليت كامل سوار و پياده‌شدن معلولان هم بر عهده راننده است. در تمامي اتوبوس‌ها و در جايگاه مخصوص معلولان، زنگي وجود دارد كه در مواقع نياز، به صدا درمي‌آيد. همچنين در پايگاه اطلاع‌رساني شركت‌هاي اتوبوسراني برلين توضيحاتي درخصوص چگونگي استفاده از امكانات ويژه معلولان وجود دارد و به آنها توصيه شده كه آن را مطالعه كنند.
قطارهاي دوستدار معلولان
شما تا به حال فردي را با ويلچر در متروي تهران ديده‌ايد؟ درست است كه امكاناتي براي استفاده معلولان از قطارهاي زيرزميني فراهم شده اما اين امكانات آن‌قدر ضعيف است كه اين قشر، قيد استفاده از اين بخش از ناوگان حمل‌ونقل عمومي را مي‌زنند. به هر حال بسيار لازم است كه در اين سامانه، فكري اساسي به حال افراد معلول ـ خصوصا آنها كه با ويلچر در سطح شهر تردد مي‌كنند ـ بشود. بد نيست بدانيد خط۱۲ متروي توكيو به طول ۴۰ كيلومتر و ۷۰۰ متر، داراي ۳۸ ايستگاه است. اين خط كه «اوده‌ئو» نام دارد، يكي از مجهز‌ترين و مدرن‌ترين خطوط متروي توكيو است كه از آن به‌عنوان خط دوستدار معلولان نيز ياد مي‌شود. در تمامي ۳۸ ايستگاه اين خط، سرويس‌هاي بهداشتي ويژه معلولان، سامانه‌هاي پاسخگو، نقشه به خط بريل و نقشه‌هايي متناسب با ارتفاع يك ويلچر و همچنين دستگاه فروش خودكار بليت براي معلولان وجود دارد.
تمام ايستگاه‌ها به آسانسور ويژه مجهز هستند و مي‌توان گفت كه شخص ويلچرسوار بدون كمترين مشكلي مي‌تواند از اين خط همانند ساير مردم استفاده كند. در داخل قطارها نيز محل‌هاي مخصوصي در هر واگن به معلولان اختصاص داده شده است. دولت ژاپن خود را موظف مي‌داند كه وسايل جابه‌جايي معلولان مانند ويلچر، تخت برقي و ساير وسايل كمك‌توانبخشي را به‌صورت رايگان در اختيار اين قشر از جامعه قرار دهد. بليت وسايل نقليه عمومي مانند اتوبوس و مترو هم به صورت نيم‌بها تقديم معلولان ويلچري مي‌شود. شهرداري‌هاي هر منطقه برگه‌هايي را در اختيار خانواده‌هاي معلولان قرار مي‌دهند و آنها با استفاده از اين برگه‌ها مي‌توانند تا سقف معيني، از خدمات تاكسيراني استفاده كنند.
ايستگاه‌هاي متروي توكيو مجهز به آسانسور هستند اما در ايستگاه‌هايي كه آسانسور ندارند هم مشكلي پيش نمي‌آيد؛ معلول تنها با يك تماس مي‌تواند از مسئول ايستگاهي كه قرار است در آن پياده شود، درخواست كمك كند. هنگامي كه او به ايستگاه برسد يك مأمور، منتظر ويلچرسوار ايستاده تا پس از پياده‌شدن، او را با دستگاه اتوماتيك از پله‌ها عبور دهد. مسير خيابان‌ها هم براي معلولاني كه دچار كم‌بينايي يا نابينايي هستند، با خطوط زردرنگ برجسته مشخص شده است.
معلولان ويلچري، راحت تردد مي‌كنند
در چند سال اخير در تهران، ون‌هايي ويژه جابه‌جايي معلولان طراحي شده اما تعداد آنها بسيار محدود است. بد نيست بدانيد كه در آدلايد (يكي از شهرهاي جنوبي استراليا) ده‌ها دستگاه تاكسي ون براي جابه‌جايي معلولان در نظر گرفته شده است؛ ون‌هايي كه البته با مدل‌هاي معمولي تفاوت دارند و تجهيزات لازم به آنها اضافه شده است. براي آنها كه مي‌خواهند از اين وسايل نقليه استفاده كنند، يك راه بسيار ساده در نظر گرفته شده است: تماس تلفني.
اين ون‌ها مجهز به جك‌‌ها و بالابرهاي مخصوص هستند تا معلولان با ويلچر و به‌سادگي سوار شوند. شركت‌هاي مختلف تاكسيراني نه‌تنها در آدلايد بلكه در تمام شهرهاي استراليا سرويس‌هاي مخصوص جابه‌جايي مسافران معلول دارند. اين امكانات بيشتر براي افرادي است كه مجبورند از ويلچر استفاده كنند و به همين دليل، جابه‌جايي‌شان با وسايل نقليه معمولي كمي سخت است. فضاي مناسبي كه ون‌ها دارند، كار را براي ويلچري‌ها بسيار آسان مي‌كند و آنها با خيالي آسوده‌تر به مقصد مي‌انديشند.
نظر شما