گزارشی که حاکی از وضعیت نامناسب میزان بودجه و وضعیت تحقیقات و پژوهش در ایران بود.
در قسمتی از آن به این موضوع اشاره شده بود که مسئولان ایرانی در برخی موارد ادعاهایی را بیان میکنند که صحت دارد ولی در نگاهی عمیقتر میبینیم که این ادعاها، نمیتواند ملاکی برای حضور در عرصههای جهانی علم و تحقیقات باشد.
بهعنوان مثال این مسئله که ایران در منطقه رتبه اول را در فلان موضوع علمی دارد نمیتواند ملاکی برای رتبه ایران در دنیا باشد.
به خاطر اینکه بسیاری از کشورهای اطرافمان به ویژه کشورهای عربی فقط مصرفکننده هستند و نمیتوانند تولید علم کنند، حالا اگر ما در این اوضاع منطقه هم اول نباشیم که دیگر جای تأسف دارد.
قسمت دیگری از آن نوشتار مربوط به فرار مغزها بود. این که اگر بدانیم که مغزهای فراری به کجا میروند شاید بتوانیم مشکل را حل کنیم و ببینیم که مغزهای فراری به جایی میروند که بودجههای پژوهشی-تحقیقاتی به قدر مکفی است و مغزهای عزیز ایرانی میتوانند در آنجا شکوفا شوند. پس اگر ما هم در کشورمان فضای خوبی را برای آنها ایجاد کنیم، دیگر فرار نمیکنند.
از انتشار آن گزارش 4 روز نگذشته است که خبر جالبی در سایت خبرگزاری ایسنا به چشم میخورد که گوشهای از بیانات دکتر واعظزاده معاون علمی و فناوری رئیسجمهور است.
تیتر خبر این است: قویترین برنامه حمایت از نخبگان در دنیا تا یک سال آینده در ایران اجرایی میشود.
خب خدا را شکر. انشاالله آنقدر برنامه قوی ای باشد که نه تنها نخبگان ایرانی حمایت شوند و مغزهای فراری به وطن بازگردند بلکه مغزهای غیرایرانی نیز توجه شان جلب شود و مغزهای غیرایرانی به ایران پناه بیاورند.
البته متأسفانه چگونگی این طرح و برنامه از سوی ایشان گفته نشده است که بتوانیم به ارزیابی کامل آن بپردازیم و فقط گفتهاند که قویترین برنامه حمایت از نخبگان در دنیاست.
تاکنون که در منطقه، اول بودیم؛ یک چند وقتی هم هست که همه اش داریم در دنیا اول میشویم و با این وعده و وعیدها هم احتمالاً تا پایان برنامه چشمانداز 20 ساله نه تنها به قطب برتر علمی منطقه بلکه به تک قطب منحصر به فرد علم دنیا تبدیل خواهیم شد.
در یکی از بخشهای بیانات جناب واعظزاده آمده: در چرخه نوآوری، اولین مرحله، اتصال نوآوریها به بازار است که این کار در عمل بسیار حساس بوده و نوآوریها باید مبتنی بر نیاز بازار و مشتری باشد و در مرحله دوم، برنامهریزی آن، که از وظایف معاونت علمی و فناوری رئیسجمهوری است تا ضمن مشخص شدن ساختار فعالیت این برنامهریزی اعمال شود؛
همچنین زمینه دیگر، حمایت دولت از تجاریسازی این فناوریها و نوآوریها، همکاری دانشگاه و صنعت است که برای هریک، برنامههایی در سطح کلان تدوین شده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم این چرخه را که در آن نوآوری به صورت کالا و خدمات به بازار بیاید، تکمیل کنیم، در واقع یک عقبماندگی 100 ساله را پشت سر گذاشتهایم که کاری درازمدت بوده، اما نباید به آینده موکول شود.
این کار شروع شده و با جدیت پیگیری میشود و امیدواریم نوآوران نتایج آن را در میان مدت مشاهده کنند.
نکته جالب اینجاست که این برنامه حمایت از نخبگان که حالا، میخواهیم قویترینش را اجرا کنیم، از دورانهای گذشته در تمامی کشورهای پیشرفته انجام شده است و هم اکنون طرحهای مدرنتری پیگیری میشود.
بهعنوان مثال در امپریال کالج لندن اگر نوآوری یا اختراعی به ثبت برسد، در همان دانشگاه و به کمک دانشجویان رشتههای مدیریت و کسب و کار به صورت تجاری در میآید.
این عمل باعث میشود که تمامی افراد دانشگاه از این طرح منتفع شوند. هم مخترع، هم دانشگاه و هم دانشجویان دانشکده کسب و کار.
بعدش هم که محصول به یکی از صنعت گران که بیشتر آنها خصوصی هستند واگذار (و در برخی موارد به صورت مشارکت) میشود.
می بینیم که چنین اعمال و برنامههایی سال هاست که در حال انجام شدن است و این مسئله، ادعای قویترین برنامه حمایت از نخبگان دنیا را زیر سؤال میبرد.
به خدا ما هم مانند شما مسئولان محترم قلبمان برای ایران میتپد و در آرزوی سربلندی ایران هستیم و خواهیم بود.
ولی اگر هم بعضی مواقع چیزی مینویسیم، فقط به خاطر این است که سؤالهایی در ذهنمان ایجاد میشود. حالا همه سؤال میپرسند، ما خبرنگاران سؤال مینویسیم.