این نشست که با موضوع آثار و نتایج گزارش سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا درباره ایران بود، با طرح 4 پرسش از سوی صادق زیبا کلام یکی از محققان دانشگاهی حاضر در این هم اندیشی آغاز شد.
امکان تفکیک مبحث هسته‌ای ایران از گزارش سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، هویت تدوینگران و گروه‌های اطلاعاتی که این گزارش را تهیه کرده‌اند، دلایل انتشار گزارش در این مقطع زمانی و اینکه چگونه است که سازمان یا سازمان‌هایی، گزارشی برخلاف جهت و اراده سیاست رسمی حکومت خود ارائه می‌دهند؟
4پرسشی بود که در این نشست به بحث گذارده شد. حسین رفیعی و یوسف مولایی دیگر استادان حاضر در این هم اندیشی بودند.
نفت علت اصلی نیست
زیباکلام در پاسخ به سؤالات مطروحه گفت: اینکه بحث انرژی هسته‌ای و تسلیحات هسته‌ای را بخواهیم از گزارش منفک کنیم غیرممکن به‌نظر می‌رسد و بسیار مشکل. ولی اینکه در جامعه آمریکا دستگاه‌های ارشد گزارشی ارائه بدهند که خلاف بینش حکومت باشد، یکی از مصادیق بارز جامعه دمکراتیک است که ارکان و نهادهایش از دولت دستور نمی‌گیرند و آزادانه فعالیت می‌کنند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: کسانی که این گزارش را تهیه کرده‌اند برخی از آنها مؤسسات پژوهشی و تحقیقاتی خصوصی مانند DIA بوده‌اند که طرح‌های تحقیقاتی را پنتاگون به آنها سفارش می‌دهد یا مؤسسات خصوصی وابسته به CIA که بر اساس تحقیقات و گزارشات و یافته‌های بازرسین آژانس، ماهواره‌های جاسوسی، شنود مکالمات فرماندهان نظامی ایران و... گزارش خود را تنظیم کرده‌اند.
زیباکلام درپاسخ به این پرسش که چرا در چنین زمانی گزارش سازمان‌های اطلاعاتی در سطح جهانی انتشار یافته است در حالی که این گزارش در شهریور ماه سال‌جاری آماده شده بود، گفت: به‌نظر می‌رسد سازمان‌هایی که گزارش را تهیه کرده‌اند به نحوی مخالف دولت بوش هستند که ریشه آن به 4 سال پیش یعنی زمان حمله به عراق برمی‌گردد.
هنگامی که این سازمان‌های اطلاعاتی در ارتباط با وجود سلاح‌های کشتار جمعی و هسته‌ای در عراق، رابطه عراق با القاعده، رابطه عراق با نیجریه و خرید اورانیوم از آن و نقض حقوق بشر گزارش‌هایی تهیه کردند که در آن گزارش‌ها، 3مورد اول رد شده و تنها نقض حقوق بشر تأیید شده بود اما بوش با نادیده گرفتن گزارش این سازمان‌ها و بر خلاف حقوق بین‌الملل به عراق حمله کرد که با این عمل، اطلاعات سازمان‌های اطلاعاتی را با تردید مواجه کرد.
زیبا کلام افزود: در شهریور ماه سال‌جاری، هنگامی که بوش حاضر به انتشار گزارش‌های این سازمان‌ها درباره ایران نشد، سازمان‌های مذکور تهدید کردند درصورتی که رئیس‌جمهوری مجوز انتشار ندهد برخی از اطلاعات به بیرون درز خواهد کرد و دلیل دیگرانتشار گزارش این است که این سازمان‌ها نمی‌خواهند داستان حمله به عراق دوباره تکرار شود.
زیباکلام انگیزه اصلی حضور آمریکا در منطقه و حمله به عراق وافغانستان را مسائلی غیراز نفت دانست و گفت: اگر آمریکا صرفا به‌دنبال نفت عراق بود چرا سالانه 170میلیارد دلار هزینه حضور نظامی در عراق بر مالیات دهندگان آمریکا تحمیل می‌شود. مگر درآمد سالانه نفت عراق چقدر است؟
راه مقابله
حسین رفیعی سخنران بعدی این نشست تخصصی بود که درخصوص تفاوت گزارش‌های اطلاعاتی در آمریکا و عمل سیاستگذاران نظراتش را مطرح کرد.این استاد دانشگاه تأکید کرد: گزارش‌های اطلاعاتی در آمریکا صرفا گزارش است نه چیز دیگرو آنچه منجر به تصمیم و اقدام می‌شود تصمیم سیاستمداران آمریکاست نه گزارش تحقیق‌کنندگان.
وی به سابقه تاریخی این‌گونه گزارش‌ها درآمریکا به ویژه قبل ازحمله نظامی به عراق اشاره کرد و گفت: سازمان‌های اطلاعاتی در آمریکا 2 گزارش بالغ بر 700 صفحه ای تهیه و مخالفت خود را با حمله به عراق اعلام کردند. در گزارش اول، 3مورد از اتهام چهارگانه عراق رد شده و در گزارش دوم به پیامدهای حمله به عراق اشاره شده بود. از جمله: هرج و مرج، دخالت کشورهای منطقه در عراق، وجود قومیت‌های مختلف و عدم حاکمیت دمکراسی. با این همه، دولت آمریکا تصمیم به جنگ گرفت.
این استاد دانشگاه تأکید کرد باید به این نکته مهم که راهبرد آمریکا در رابطه با ایران و منطقه چیست، توجه کرد. آمریکا علی‌رغم وجود شرایط برای مذاکره با ایران و حل بحران، از آن طفره می رود و این نشانگر آن است که آمریکا به‌دنبال چیز دیگری است. وی در حالی که از توحش آمریکایی‌ها سخن می‌گفت، نقطه ضعف آنها را رعایت حقوق بشر، دمکراسی و افکار عمومی دانست و گفت: راه مقابله با آمریکا تأثیر بر افکار عمومی آنها، رفتار دمکراتیک و رعایت حقوق بشر است.
امکان بررسی کامل گزارش
یوسف مولایی سومین سخنران نشست مؤسسه مطالعاتی اندیشه بود که بحث خود را با تحلیل و تفسیر این گزارش از منظر حقوق بین‌الملل شروع کرد.
این حقوقدان، متن هر گزارشی را به 2قسم ظاهری و ماهوی تقسیم کرد و شناسایی علائم ظاهری را بدون آگاهی از ماهیت سند اشتباه دانست و تأکید کرد: در برخورد با یک متن، سند یا کنوانسیون و... باید اوضاع و احوالی راکه منجر به تهیه و تدوین آن می‌شود در نظر گرفت و دیگر آنکه باید به ادبیات سند و همچنین عبارات یک متن که عرفا بر چه معنایی دلالت می‌کند، توجه کرد.
وی افزود: البته دیباچه سند نیز حائز اهمیت است.کنار هم قراردادن این موارد نیاز به علم تفسیر دارد و در تفسیر، یک حقوقدان باید کلیت سند را در نظر بگیرد.استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران گزارش‌های انتشار یافته سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا را حائز اهمیت دانست و ادامه داد از آنجایی که اصل سند 140 صفحه است و آنچه انتشار یافته تنها قسمت کوچکی از یک متن کلی است، لذا نمی‌توان به بررسی کامل آن پرداخت.
