نخست اینکه اکنون در روند اجرای تبصره 13 مماشات و عقبنشینیهای جدی را شاهد هستیم که این امر در نابسامانی بازار خودرو مؤثر بوده است. گرچه این تبصره در آغاز شروع خوبی داشت اما بهنظر میرسد تمامکننده خوبی نبودهاست.
انتظار میرفت این تبصره به ابزاری برای کاهش قیمت تمام شده و ارزانتر شدن تولید خودرو در ایران تبدیل شود.
بهنظر میرسد ستاد تبصره 13 از اصول اولیه خود منحرف و به وسیلهای برای حفظ وضع موجود در صنعت خودرو کشور تبدیل شدهاست. این در حالی است که اهداف این ستاد چیز دیگر بودهاست.
در واقع نشانهای که بر اساس آن میزان توفیق صنایع خودروسازی سنجیده میشود، ایجاد گفتمانی است که در آن تعرفه واردات خودرو سالانه 25 درصد کاهش یابد. به زبان دیگر طراحی کلان باید به گونهای باشد که متناسب با کاهش یارانه بنزین، تعرفه واردات خودرو نیز کاهش یابد.
دوم اینکه در 2 سال اخیر افزایش قیمت یورو نسبت به دلار هزینههای قابلملاحظهای را به صنعت خودرو کشور تحمیل کرده است. یورو در سال گذشته میلادی 11 و امسال 14 درصد نسبت به دلار افزایش ارزش داشته و در مجموع نسبت به آغاز سال گذشته میلادی، یورو نسبت به دلار28 درصد افزایش ارزش داشته است.
با این روند واردات قطعات خودرو از منطقه یورو نیز به همین میزان افزایش داشته و ثابت ماندن قیمت خودرو در ایران نیز منوط به ارتقای سطح بهرهوری در صنعت خودرو کشور است. علاوه بر این، کاستیهایی که در گشایش اعتبار ارزی در منطقه یورو ایجاد شده هزینههای ارزی را افزایش داده است.
در مجموع نسبت به آغاز سال میلادی گذشته مبادلات تجاری با منطقه یورو حدود 35 درصد افزایش ارزش ایجاد کرده و صنعت خودرو کشور فاقد بضاعت و اراده لازم برای ارتقای سطح بهرهوری به این میزان بوده است.
افزایش قیمت خودرو در ایران نیز در چنین سطحی نبوده و نشان میدهد خودروسازان بخش قابل ملاحظهای از افزایش هزینههای مذکور را با ارتقای سطح بهرهوری و بخش دیگری را با افزایش قیمتها جبران کردهاند.
در شرایط کنونی 25 درصد ظرفیت خودروسازان جهانی بدون استفاده مانده و با توجه به نبود تقاضا این شرکتها با سه چهارم ظرفیت خود فعال هستند. برخی شرکتهای بزرگ خودروسازی جهان نیز در سالجاری با افت فروش و زیاندهی روبهرو بودهاند.
وجود ظرفیتهای مازاد در صنایع خودروسازی جهان و زیاندهی بسیاری از این شرکتها نشان دهنده آن است که عصر صنایع ناکارآمد خودرو در دنیا به سرآمده و صنعت خودروسازی ایران نیز به بحران پایانی خود نزدیک میشود.