غالب بودن مدیریت دولتی بر بازار و مداخلات گسترده و غیرمنطقی آنکه معمولا با اهداف غیراقتصادی صورت میگیرد و سبب برهم خوردن کارکردهای طبیعی عوامل اقتصادی در بازار میشود، فقدان سازوکارهای طبیعی فعال در بازار و وجود انحصارات رسمی و غیررسمی پدیده بازار و قاعده بازاری را در ایران از فرایند طبیعی خود خارج ساخته و عملا باعث بالارفتن هزینه فعالیت اقتصادی و کسبوکار در کشور شدهاست اما این نوع مدیریت بازار همواره برای همگان باعث ضرروزیان نیست.
چه بسا از این مسیر بنگاه هاو فعالانی که در پوشش حمایت قانونی و غیررسمی دولت سودهای کلان و بالایی را بهدست میآورند و با بهرهگرفتن از امتیاز انحصار و رانت بازار، مدیریت بازار میکنند.
این هنر مدیریت تنها در یک اقتصاد دولتی اتفاق میافتد که با هنر و علم امروزین مدیریت بازار که در آن عوامل دخیل هرکدام از معامله خود راضی بوده و عملا بازار کمتر دچار نوسانهای شدید میشود، متفاوت است.
نمونه هنر مدیریت بازار در ایران، بازار خودروست. صنایع خودروسازی کشور که عمدتا دولتی است و نزدیک به یک دهه کاملا در پوشش حمایت دولت قرار داشت، در پی بالاگرفتن انتقادات از روند کند توان رقابتی شرکتهای داخلی با شرکتهای خارجی و با هدف دلجویی از مصرفکنندگان ایرانی از سال 83 تصمیم به تولید یک خودرو متناسب با استانداردهای جهانی با قیمت ارزان گرفت.
این خودرو که در بازار ایران به نام تندر 90 معروف است، براساس قرارداد اولیه قرار بود با قیمت 6500یورو به بازار عرضه شود.
از همان ابتدا این ذهنیت در محافل کارشناسی شکل گرفت بازار خودرو با ورود خودروی ارزان قیمتی مثل تندر دچار نوسانی شدید خواهد شد و خودروسازان مجبور هستند در یک شرایط رقابتی، قیمت سایر محصولات خود را به تناسب کلاس کاهش دهند.
تندر 90 پس از کشوقوسهای زیاد نهایتا از نیمه امسال وارد بازار شد اما این ورود نه تنها هیچ تاثیری بر بازار خودرو و کاهش قیمت سایر خودروهای تولید داخل نداشت، بلکه قیمت تندر 90 نیز به 3 برابر قیمت اعلام شده رسید. آیا این هنر مدیریت بازار خودرو نیست؟!
مقاومت خودروسازها به شکلهای مختلف در مقابل خواست دولت که ظاهرا انعقاد قرارداد را به آنها تحمیل کردهبود، تاخیر در تولید خودرو و مدیریت زمان در فرایند تولید برای آمادهسازی بازار، عرضه قطرهای این خودرو به بازار و... از شاخصهای این مدیریت بازار کارآمد است!
در این مدیریت کارآمد نقش دولت چه میزان است؟ آیا نباید هنر مدیریت بازار را از خودروسازها یاد گرفت؟