این لایحه به پیشنهاد قوه قضائیه در نشست بیستم آبان هیات دولت به تصویب رسیده و در 13 فصل، 70 مبحث و 328 ماده به مجلس تقدیم شده است.
لایحه مجازات اسلامی در چند باب کلیات، حدود، قصاص و دیات تنظیم شده که در باب کلیات اصول کلی قابل اعمال در ابواب دیگر شامل تعاریف و قلمرو اعمال مجازات، مبنای مسئولیت کیفری و شخصی شدن مجازات، تقسیم‌بندی جرایم و مجازات‌ها بر اساس مبانی اسلامی، حدود مسئولیت کیفری و موانع آن، جهات تخفیف مجازات و شرایط آزادی مشروط، تعویق، تعلیق و زوال محکومیت کیفری مورد توجه قرار گرفته است.
مستنثی بودن جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی و جرایم هم از شمول محدودیت‌های اصل سرزمینی بودن جرایم و مجازات‌ها، توسعه محدوده اقدامات تأمینی و تربیتی و مجازات‌های جایگزین حبس، تعیین جرایم مشابه و همچنین میزان تشدید مجازات در مبحث تعدد و تکرار، تعدیل مسئولیت کیفری آمر و مأمور، مسئولیت پذیری کیفری اشخاص حقوقی، تکمیل مقررات تعلیق، درج موارد سقوط مجازات‌ها در فصلی مجزا و فردی کردن قضائی مجازات‌ها و توسعه اختیارات دادگاه‌ها در جرایم تعزیری و بازدارنده برخی از نوآوری‌های لایحه در باب کلیات است.
