حمله آمریکا و واکنش روسیه

 حمله‌ای که به بهانه کاربرد سلاح‌های شیمیایی از سوی دولت سوریه علیه ساکنان دوما انجام شده است. درباره این حمله، توجه به چند نکته ضروری است:

1- روسیه پیش از حمله آمریکا، انگلیس و فرانسه به خاک سوریه، دست به یک مجموعه اقدامات دیپلماتیک زد تا مانع از چنین حمله‌ای شود. روس‌ها در شورای امنیت 2قطعنامه پیشنهاد دادند که هر دو از سوی آمریکا وتو شد. بنابراین اقدامات آنها به‌منظور جلوگیری از حمله موشکی در سطح سازمان بین‌الملل بی‌نتیجه ماند.

مسکو از سوی دیگر با سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) وارد مذاکره شد تا آنها را برای اعزام یک هیأت حقیقت‌یاب به سوریه متقاعد کند. این هیأت چند روزی است به سوریه اعزام شده و قرار است چگونگی حمله شیمیایی در دوما را مورد بررسی قرار دهد. روسیه پیش از این حمله حتی به زبان تهدید نیز متوسل شد تا شاید مانع انجام آن شود.

اکنون که حمله انجام شده اما به‌نظر نمی‌رسد روس‌ها به‌دنبال دامن زدن به بحران و کشاندن آن‌ به تقابل نظامی باشند. روسیه در بحران سوریه، کشش ورود به یک درگیری تمام‌عیار نظامی دیگر را ندارد؛ به‌خصوص با توجه به این حقیقت که انگلیس و فرانسه نیز در این حمله آمریکا را همراهی کرده‌اند؛ چنین درگیری‌ای به ضرر هر دو طرف خواهد بود.

بر این اساس، اقدام بعدی روسیه احتمالا باید بیشتر یک اقدام سیاسی باشد تا نظامی. نهایی‌شدن بازرسی‌های OPCW می‌تواند به روسیه برای اقدام سیاسی علیه آمریکا در سازمان‌های بین‌الملل ازجمله در سازمان ملل کمک کند؛ چرا که هنوز شواهد محکمی مبنی بر انجام حمله شیمیایی از سوی دولت سوریه در دست نیست.

2- خبرهای مرتبط با حمله اخیر، از یک اختلاف نظر دیگر میان دولتمردان آمریکایی پرده برداشت. وزارت دفاع آمریکا بر ضرورت نهایی شدن بررسی‌های OPCW و سازمان ملل درباره حمله شیمیایی دوما تأکید داشت اما ترامپ و چهره‌های افراطی همچون جان بولتون بر انجام یک عملیات ضربتی اصرار داشتند.

حمله آمریکا به سوریه بدون وجود یک گزارش فنی و مستدل در مورد حمله شیمیایی دولت سوریه، ضربه به پرستیژ بین‌المللی واشنگتن به شمار می‌رود. دولت سوریه در دوره اوباما سلاح‌های شیمیایی‌ خود را به OPCW تحویل داده و طبق تأیید این سازمان طی این مدت سلاح شیمیایی در اختیار نداشته است.

OPCW از نظر فنی یک مرجع رسمی در زمینه سلاح‌های شیمیایی به شمار می‌رود و از نظر حقوقی زیرنظر سازمان ملل فعالیت می‌کند. در شرایط کنونی، اساسا انجام حمله از سوی دولت سوریه، همچنان یک سؤال جدی است. فارغ از اینها، احتمال ادامه حملاتی مشابه آنچه دیروز روی داد وجود ندارد اما به هر حال، ترامپ نشان داده که فردی غیرقابل پیش‌بینی است و نمی‌توان رفتارهای او را از قبل تحلیل کرد.

3- همسویی فرانسه و انگلیس با دونالد ترامپ، اقدامی عجیب بود که دست‌کم در انگلیس برای نخست‌وزیر این کشور تبعاتی به‌دنبال خواهد داشت. فرانسه به‌دلیل سابقه استعماری که در سوریه داشته، طی سال‌های اخیر همیشه تلاش می‌کرد در تعامل میان غرب و دولت بشار اسد، نقش «پلیس خوب» را بازی کند. تغییر موضع فرانسه و پیوستن به حمله به دولت سوریه از تغییر سیاست پاریس در قبال این کشور حکایت دارد.

فرانسه و انگلیس با توجه به حضور داعش و گروه‌های تکفیری جهادی در سوریه، پیش ازاین اعلام کرده‌ بودند که اولویت‌شان در این کشور مبارزه با تروریسم است و به‌دنبال تغییر رژیم نیستند. اکنون با پایان کار داعش و تضعیف دیگر گروه‌های تروریستی، به‌نظر می‌رسد این دو کشور به‌دنبال از میان برداشتن دولت اسد باشند. چنین رفتاری، بازگشت به عقب در سیاست‌های خاورمیانه‌ای فرانسه و انگلیس است.