ترامپ در تاریخ ١٢ژانویه و همزمان با آخرین تمدید تعلیق تحریم‌های ایران، به اروپاییان هشدار داد که می‌باید تا مهلت بعدی تعلیق تحریم‌ها یعنی ١٢ مه(٢٢ اردیبهشت‌ماه)، اروپا و کنگره به توافقی با کاخ سفید در رابطه با برجام دست یابند؛ در غیراین‌صورت تعلیق تحریم‌ها را تمدید نخواهد کرد. تقلای رهبران و دیپلمات‌های اروپایی در این مدت و ازجمله سفر مکرون و مرکل، رهبران 2 کشور فرانسه و آلمان به واشنگتن و خبرهای روزهای اخیر نشان می‌دهد که این تهدید جدی گرفته شده است.
در طرف مقابل، ایران در وضعیت متفاوتی از نظر موضع حقوقی و قانونی قرار داشته است. موضع ترامپ در مخالفت با توافقی که با پشتیبانی مصوبه شورای امنیت سازمان ملل، دارای مقبولیت وسیع جهانی است به قدری غیرمنطقی و دور از ذهن بود که هیچ‌کس جز نتانیاهو و برخی متحدانش در داخل آمریکا از آن حمایت نکردند و حتی اکثریت متحدان جمهوریخواه ترامپ در کنگره، حاضر نشدند تبعات بر هم زدن توافق و خروج از برجام را بپذیرند.
به همین‌خاطر لابی‌ها و دوستان نتانیاهو در داخل آمریکا سعی کردند با القای اینکه ایران تحت هر شرایطی به برجام نیاز داشته و تسلیم لفاظی‌ها و اقدامات ترامپ خواهد شد، ترامپ و مشاورانش را به ادامه مخالفت با برجام، ترغیب کنند. این عده ادعا می‌کردند که ترامپ می‌تواند هر حرفی در قبال برجام بزند و هر اقدامی انجام دهد و ایران از برجام خارج نخواهد شد. این جوسازی رسانه‌ای، در واقع بخشی از بازی بزرگ‌تری بود که در یک‌سال گذشته ادامه داشته و سعی کرده ترامپ را گام به گام در جهت اقداماتی «به ظاهر بی‌ضرر»، ولی درواقع بسیار خطرناک هدایت کند.
پیشرو این جریان، در درجه اول نهادهایی نظیر بنیاد دفاع از دمکراسی و رئیس آن مارک دوبوویتز و همینطور نومحافظه‌کاران جنگ‌طلبی مثل جان بولتون بوده‌اند که پس از تلاش‌های فراوان بالاخره به کاخ سفید و دولت ترامپ راه‌یافت. این عده در یک‌سال گذشته با انسجام و هماهنگی بی‌نظیری هرگاه که ترامپ به مهلت تمدید تحریم‌ها نزدیک شده است،
سعی کرده‌اند با بی‌خطر و بازگشت‌پذیر نشان دادن تصمیمات ترامپ در قبال برجام، وی را قدم به قدم به خروج کامل از برجام و گام‌های بعدی مدنظرشان نزدیک کنند. ازجمله در روزهای نزدیک به مهلت 12اکتبر سال قبل، ترامپ را تشویق کردند با عدم‌تأیید پایبندی ایران به برجام توپ را به زمین کنگره بیندازد.
در آن زمان جان بولتون در مقاله‌ای نوشت: «با اینکه من خواهان خروج فوری آمریکا از برجام هستم، ولی در شرایطی که رئیس‌جمهور ظاهرا آمادگی این کار را ندارد، می‌تواند حداقل پایبندی ایران را به توافق تأیید نکند تا طبق قانون اینارا توپ را به زمین کنگره انداخته و مقصر حفظ برجام شناخته نشود.»
توصیه‌های بنیاد دفاع از دمکراسی هم کم و بیش چنین بود. همینطور در موعد بعدی تعلیق تحریم‌ها یعنی 12ژانویه، همین گروه‌ها و افراد به ترامپ توصیه کردند که اروپا و کنگره را به‌طور جدی تهدید کند و بگوید این آخرین تعلیق تحریم‌ها درصورت برآورده نشدن شرط‌هایش خواهد بود.
متناسب با این وضعیت، پیام‌های ایران در طول این 4ماه تنظیم شده است. هرچند در برابر سخنان بی‌منطق و زورگویانه ترامپ، اکثریت کشورها و مقامات بین‌المللی بر لزوم حفظ برجام تأکید داشته‌اند، ولی ترامپ در 4ماه گذشته به تهدیدات خود ادامه داد و نتانیاهو و دوستانش در داخل آمریکا سعی کردند وی را در ادامه این حرکت مخالف جریان آب، تشویق کنند؛ به همین‌خاطر فرستادن پیامی روشن و قاطع در درجه اول به شخص ترامپ و حلقه نتانیاهو در داخل و خارج آمریکا و همینطور به سایر طرف‌های برجام به‌ویژه کشورهای اروپایی ضروری بود.
پیام اول در سفر دکتر ظریف، وزیر امورخارجه به نیویورک به خوبی ارسال و دریافت شد. این پیام به‌صورت واضح و آشکار بی‌عملی ایران در قبال تحریکات ترامپ را رد می‌کرد و حتی از گزینه‌ای به‌مراتب فراتر از خروج از برجام یعنی خروج از پیمان عدم‌اشاعه یا ان‌پی‌تی سخن می‌گفت. واکنش ترامپ در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه به این پیام نشان داد که این پیام به خوبی به مقصد خود رسیده است. همینطور نوساناتی در مواضع بنیاد دفاع از دمکراسی در این رابطه نشان داد آنها هم پیام را گرفته‌اند.
در عوض مخاطب پیام ویدئویی اخیر ظریف، بیشتر سایر طرف‌های برجام و به‌ویژه کشورهای اروپایی بوده‌اند. این ویدئو 3 پیام روشن و ویژه خطاب به اروپا داشت: اول اینکه ایران برجام را مجددا مذاکره نخواهد کرد، دوم اینکه ایران اضافه‌شدن هیچ ماده‌ای را به برجام قبول نخواهد کرد و سوم اینکه توان بازدارنده و موشکی ایران موضوع هیچ‌گونه مذاکره‌ای نخواهد بود.
پیام‌ها به آمریکا هم اول این بود که ایران به هر نحوی که صلاح بداند، به خروج آمریکا از برجام یا نقض فاحش آن پاسخ خواهد داد. دوم اینکه آنها به‌تنهایی مسئول تبعات چنین وضعیتی خواهند بود و سوم اینکه خیال نکنید حتی در موضوعات مربوط به برجام دست برتر را دارید.
درحالی‌که کمتر از یک هفته به ضرب‌الاجل خودخواسته ترامپ درباره برجام باقی مانده است، پیام‌های رسانه‌ای بین ایران و آمریکا و طرف‌های ثالث به‌ویژه اروپایی‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند و می‌باید این پیام‌ها با حسابگری و انسجام ملی تنظیم، ارسال و دریافت شوند.
نظر شما