آنچه درباره فشار خون باید بدانید | تازه‌ترین نتایج یک مطالعه جهانی

• مجله فشار خون

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت با اعلام افزایش شمار مبتلایان به فشار خون به یک میلیارد و 130 میلیون نفر در جهان، درباره افزایش 39 درصدی مرگ‌های ناشی از این بیماری در ایران هشدار جدی داد.

دکتر رضا ملک زاده فشار خون را مهمترین و شایع‌ترین عامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی، سکته‌های قلبی و مغزی و بیماری‌های مزمن کلیوی دانست و آن را یک خطر رو به رشد برای سلامت کشورهای در حال توسعه و کم درآمد توصیف کرد.

نویسنده همکار در وسیع‌ترین و دقیق ترین مطالعه جهانی «بار بیماری فشار خون در 195 کشور طی سال های 1990 تا 2015 » با استناد به نتایج مطالعه، از افزایش قابل ملاحظه بار این بیماری در برخی کشورها و کاهش چشمگیر آن در کشورهای پردرآمد و توسعه یافته جهان خبر داد.

• فشار خون بالا

فشار خون مضاعفی است که بر رگ‌های خونی و اعضای مهمی مانند قلب، مغز و کلیه‌ها وارد می‌شود. درحالی که گایدلاین قدیمی جهانی، فشار خون بالا را سیستولیک معادل یا بالاتر از 140 میلی متر جیوه یا فشار خون دیاستولیک معادل یا بالاتر از 90 میلی متر جیوه می‌دانست، گایدلاین جدید جهانی، فشار خون افزایش یافته را سیستولیک بین 120 تا 129 میلی متر جیوه و دیاستولیک زیر 80 میلی متر جیوه اعلام کرده است. همچنین پرفشاری خون مرحله یک، سیستولیک 130 تا 139 میلی متر جیوه یا دیاستولیک بین 80 تا 90 میلی متر جیوه است. در نهایت تعریف پرفشاری خون مرحله دو شامل سیستولیک معادل یا بالاتر از 140 میلی متر جیوه یا دیاستولیک معادل یا بالاتر از 90 میلی متر جیوه است.

• افزایش شمار مبتلایان فشار خون به 3.5 میلیارد نفر بر اساس تعریف جدید فشار خون

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه تشریح نتایج بار بیماری فشار خون در جهان، شمار مبتلایان این بیماری را یک میلیارد و 130 میلیون نفر بر اساس فشار خون سیستولیک معادل یا بالاتر از 140 میلی متر جیوه اعلام کرد و گفت: بر اساس راهنمای بالینی جدید، این مطالعه پیش بینی می‌کند تعداد مبتلایان فشار خون، از 1.87 میلیارد نفر در سال 1990 به 3.5 میلیارد نفر در سال 2015 افزایش یافته باشد. این رقم شاید بسیار زیاد به نظر برسد اما گویای واقعیت‌هایی است که بزودی درباره فشار خون شاهد خواهیم بود.

• ابتلای 20 هزار از هر 100 هزار نفر به فشار خون بالا

وی افزود: نرخ ابتلا به فشار خون در جهان طی سال‌های یاد شده، بر مبنای فشار خون سیستولیک 140 میلی متر جیوه و بالاتر، از 17 هزار در هر 100 هزار نفر، به 20 هزار در هر 100 هزار نفر رسیده اما همین نرخ بر مبنای فشار خون سیستولیک 110- 115 میلی متر جیوه و بالاتر، از 73 هزار در هر 100 هزار نفر به 81 هزار در هر 100 هزار نفر در 2015 افزایش یافته است.

• مرگ سالانه 10.7 میلیون نفر در جهان بر اثر بیماری‌های ناشی از فشار خون

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به شمار مرگ‌های سالانه ناشی از فشار بالا اشاره کرد و افزود: شمار مرگ‌ها از 7.2 میلیون نفر در سال 1990، به 10.7 میلیون نفر در سال 2015 رسیده و به عبارتی، مرگ های ناشی از فشار خون در جهان طی 25 سال یاد شده، بیش از 48 درصد افزایش داشته است.

• پیش بینی 145 مرگ در هر 100 هزار نفر بر اثر فشار خون

به گفته وی، اما بر اساس پیش بینی مطالعه، مرگ و میر سالانه ناشی از فشار خون از 135 مرگ در هر 100 هزار نفر در سال 1990 به 145 مرگ در هر 100 هزار نفر در 2015 رسیده است و این ارقام در فشار خون سیستولیک 140 میلی متر جیوه و بالاتر کمتر است.

• رشد جمعیت و پیری جمعیت یکی از عوامل مهم افزایش شمار مرگ‌ها

دکتر ملک زاده درعین حال توضیح داد: اما بر اساس نرخ استاندارد شده سنی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مرتبط با فشار خون، تعداد مرگ ها از 225 در هر 100 هزار نفر به 170 در هر 100 هزار نفر کاهش یافته که نشان می دهد رشد جمعیت و پیری جمعیت عامل افزایش مرگ های مشاهده شده بر اثر فشار خون در ارقام قبلی بوده و اگر مقیاس، نرخ استاندارد شده سنی باشد، میزان مرگ و میرهای ناشی از این بیماری کاهش داشته است.

• ایسکمیک قلبی و سکته ها، دارای بیشترین سهم از مرگ های ناشی از فشار خون

معاون تحقیقات وزیر بهداشت، بیشترین مرگ ناشی از بیماری‌های مرتبط با فشار خون بالا در 2015 را مربوط به ایسکمیک قلبی، سکته‌های قلبی و مغزی، سایر بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های مزمن کلیوی دانست.

• 212 میلیون سال عمر از دست رفته ناشی از بیماری فشار خون بالا

و اما دیگر یافته نگران کننده این مطالعه جهانی، سال های از دست رفته عمر بر اثر ناتوانی‌های ناشی از فشار خون است که به گفته دکتر ملک زاده، طبق پیش بینی مطالعه و بر اساس فشار خون سیستولیک 110 - 115 میلی متر جیوه، میزان سال‌های از دست رفته عمر بر اثر ناتوانی ناشی از فشار خون که در 1990 ، 148 میلیون سال بوده، با رشد 43 درصدی ، به 212 میلیون سال در 2015 رسیده است.

• بار بیماری فشار خون برای گروه‌های سنی: از دست رفتن 53 میلیون سال عمر زیر 55 سال

به گفته معاون تحقیقات وزیر بهداشت، بار بیماری فشار خون با افزایش سن بیشتر می‌شود؛ به طوری که 66 درصد بار این بیماری در بین گروه‌های سنی بین 25 - 80 سال و بالاتر مورد مطالعه، مربوط به سنین بالای 60 سال است. بیش از 50 میلیون سال از دست رفته عمر نیز مربوط به گروه‌های سنی زیر 55 سال است که این رقم نشان می‌دهد،  فشار خون یک تهدید برای افراد زیر این سنین شده است.

• بار بیماری فشار خون برای مردان، بیش از زنان

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: شمار مرگ و میر استاندارد شده سنی زنان بر اثر فشارخون ، 145 به ازای هر 100 هزار و در مردان 197 به ازای هر 100 هزار نفر است.

وی افزود: در تمام گروه‌های سنی بار بیماری فشار خون طی 25 سال مورد مطالعه، در مردان بیش از زنان است. 125 میلیون سال عمر از دست رفته مربوط به مردان و 86 میلیون سال عمر از دست رفته مربوط به زنان است. تنها در گروه سنی 80 سال به بالا ، به دلیل زندگی طولانی‌تر ناشی از امید به زندگی بالاتر، بار این بیماری در زنان بیشتر می‌شود.

• سهم قابل توجه بیماری‌های مزمن کلیوی

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: 30 درصد سال‌های از دست رفته عمر بر اثر ناتوانی ناشی از فشار خون بالا و بیماری‌های مرتبط با آن، مربوط به بیماری ایسکمیک قلبی و سکته‌های قلبی و مغزی بوده است. همچنین سایر بیماری‌های قلبی عروقی و بویژه بیماری‌های مزمن کلیوی بار قابل توجهی را در سال‌های از دست رفته عمر ناشی از فشار خون به خود اختصاص داده اند.

وی هشدار داد که 30 درصد بار بیماری‌های قلبی در میان افراد 25 تا 29 سال نیز مربوط به کسانی است که دارای فشار خون بالا بوده اند.

• 60 درصد بار بیماری فشار خون بر دوش 10 کشور جهان

معاون تحقیقات وزیر بهداشت در ادامه با بیان این که بیشترین بار بیماری فشار خون ( 60 درصد ) در 10 کشور جهان بوده است، گفت: دو کشور بر اساس نرخ جمعیت بالاتر در جهان، بیشترین بار این بیماری را متحمل شده اند که شامل چین با دو میلیون و 334 هزار مرگ و 45.1 میلیون سال از دست رفته عمر و هند با یک میلیون و 638 هزار مرگ و 38.7 میلیون سال از دست رفته عمر بر اثر نانوانی ناشی از فشار خون بالا بودند. روسیه، اندونزی و ایالات متحده نیز در بین کشورهایی هستند که این مطالعه ، برای آنها، بار بالای فشار خون را در کنار چند کشور نام برده پیش بینی کرده است.

• موفق‌ترین منطقه جهان در کنترل فشار خون بالا

دکتر ملک زاده سپس به میزان کاهش یا افزایش بار بیماری فشار خون در مناطق مختلف جهان اشاره کرد و افزود: اروپای غربی (به عنوان موفق‌ترین منطقه) ، اروپای مرکزی ، آسیا پاسفیک و آمریکای شمالی همگی دارای کاهش رشد مناسبی در تعداد مرگ‌ها و سال های از دست رفته عمر ناشی از فشار خون شده اند و این درحالی است که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، جنوب و شرق آسیا ، آمریکای مرکزی و کشورهای صحرای آفریقا دارای افزایش قابل توجه (بین 60 - بیش از 100 درصد) در بار بیماری فشار خون هستند.

• بهترین و بدترین کشورهای جهان در فشار خون بالا

وی با استناد به دیگر نتایج مطالعه جهانی بار بیماری فشار خون در 195 کشور، بالاترین نرخ مرگ و میر استاندارد شده سنی ناشی از بیماری های مرتبط با فشار خون را در افغانستان با 637 مرگ و عراق با 415 مرگ در هر 100 هزار نفر اعلام کرد و پایین ترین نرخ را مربوط به فرانسه با 62 مرگ و کانادا با 64 مرگ در هر 100 هزار نفر دانست

• موفق‌ترین کشور در کنترل بار بیماری فشار خون

وی انگلستان را موفق ترین کشور در کنترل بار بیماری فشار خون با کاهش 50 درصدی مرگ‌ها و 55 درصدی سال‌های از دست رفته عمر معرفی کرد و گفت: کشورهای پردرآمد توسعه یافته ای همچون فرانسه، کانادا، آلمان، ایتالیا نیز جزو کشورهای بسیار موفق در این زمینه بوده اند.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، کشور آمریکا را نیز در شمار کشورهای موفق در کنترل بار بیماری فشار خون برشمرد و افزود: میزان کاهش مرگ بر اثر فشار خون در آمریکا 8 درصد و سال‌های از دست رفته عمر 11 درصد بوده است.

• بار بیماری فشار خون برای خاورمیانه: رشد 70 درصدی مرگ‌ها

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، همچنین تعداد مرگ های ناشی از فشار خون در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را در سال 1990، 381 هزار مورد اعلام کرد که با بیش از 70 درصد رشد در سال 2015 به 650 هزار مورد رسیده است. همچنین تعداد سال های از دست رفته عمر ناشی از این بیماری در منطقه ، بیش از 15 میلیون سال برآورد شده که نسبت به 1990، با 9 میلیون سال از دست رفته ، 66 درصد افزایش نشان مي‌دهد.

• بار بیماری فشار خون در ایران: افزایش 39 درصدی مرگ‌ها

معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: در سال 1990، 31 هزار مرگ بر اثر فشار خون سیستولیک معادل 140 میلی متر جیوه و بالاتر در ایران رخ داده که در سال 2015 ، این رقم با 39 درصد افزایش، به 44 هزار مرگ رسیده است. همچنین تعداد سال‌های از دست رفته عمر ناشی از این بیماری، طی سال 1990، از 699 هزار سال با حدود 32 درصد افزایش به 926 هزار سال در 2015 رسیده و این ارقام با محاسبه فشار خون معادل 110 - 115 میلی متر جیوه و بالاتر، بسیار بیشتر است.

نویسنده همکار در مطالعه مهم جهانی بار بیماری فشار خون، با مقایسه وضعیت ایران و ترکیه افزود: وضعیت ترکیه، برخلاف ایران که با رشد بالایی در تعداد مرگ و سال‌های از دست رفته عمر ناشی از فشار خون مواجه بوده، بسیار بهتر از ایران است. به طوری که این کشور، شاهد کاهش 3 درصدی مرگ و 9 درصدی سال های از دست رفته عمر بر اثر فشار خون بالا در سال 2015 بوده است.

معاون تحقیقات وزیر بهداشت  تاکید کرد: نگاهی به وضعیت کشورهای مختلف جهان در بار بیماری فشار خون، به خوبی نشان می‌دهد که کشورهای توسعه یافته با درک خطر رو به رشد فشار خون به عنوان عامل بروز بسیاری از بیماری های پرهزینه مانند بیماری‌های قلبی عروقی و سکته های قلبی و مغزی و در نهایت، مرگ های زودرس، توانسته اند آن را طبق الگوی مناسبی هم در زمینه پیشگیری و هم در زمینه درمان این بیماری تاثیرگذار تحت کنترل درآورند. این درحالیست که بار بیماری فشار خون در کشورهای توسعه نیافته و کم درآمد، روز به روز سنگین تر و تعداد مرگ ها و سال های از دست رفته عمر ناشی از ناتوانی‌ها بیشتر می‌شود.

*منبع : وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي