محمود آموزگار؛ رییس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در گفت وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره اهمیت تحقیقات میدانی در صنعت نشر گفت: «نگاهی به وضعیت کنونی حوزه نشر ما نشان می دهد که این صنعت نیاز مبرمی به پژوهش و مطالعه دارد؛ به ویژه در دنیای امروز که اتفاقات زیادی در این حوزه رخ داده و رخدادهای زیادی نیز پیش رو است.»
وی افزود: به تعبیر دیگر می توان گفت آنچه که بیش از هرچیز دیگر به آن نیاز داریم، مطالعات تئوریک و پژوهش درباره این موضوع است؛ به طوری که در مرحله نخست ارزیابی دقیقی از وضعیت فعلی صنعت نشر داشته باشیم و بعد مشکلات و نواقص آن را با توجه به مجموعه امکانات و بضاعتی که در این حوزه وجود دارد مشخص کنیم.
آموزگار استفاده از تجربیات کشورهای دیگر را در این زمینه موثر دانست و گفت: همچنین با استفاده از تجربیات ناشران و کتاب فروشان در سایر کشورها می توانیم به راه حل هایی برسیم که صنعت نشر را از وضعیت سنت های اجرایی و مدیریتی که طی سالیان گذشته بر این حوزه حاکم بوده است، خارج کنیم.
- کاهش فاصله بین استان ها با اتحادیه سراسری
رییس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران با اشاره به اهمیت تشکیلات صنفی در هر حرفه ای، عنوان کرد: یکی از مسائلی که صنعت نشر با آن مواجه است تشکیلات صنفی است، معتقدم اهالی نشر باید پژوهش ها و مطالعات خود را در سایه این تشکل انجام دهند و ظرفیتی ایجاد کنند تا به تحقق مطالبات صنعت نشر و آمال و آرزوهای آن منجر شود.
وی یادآور شد: البته مسائل زیادی در این زمینه وجود دارد و زمانی که با این مشکلات برخورد می کنیم تصور بر این است که ضرورت نگاه ملی و نگاه کشوری را در این قضایا درک می کنیم مثلا وقتی قرار است وامی داده شود، این موضوع به ذهن می آید که برای دریافت وام نقش ناشران کل کشور دیده شود.
آموزگار در بخش دیگر صحبت های خود درباره آمار و ارقام حوزه نشر، توضیح داد: با توجه به آمار منتشر شده بیش از ۷۵ درصد صنعت نشر در تهران متمرکز است و سهم بقیه مناطق ۲۵ درصد است و این اعداد فاصله معناداری را نشان مي دهد، در این میان برای رسیدن به یک صنعت نشر استوار، متکی به خود و پیشرو ضروری است که این فاصله را کاهش دهیم.
وی افزود: به نظر من مطالعات در حوزه های مختلفی باید انجام شود و کم کردن این فاصله با تاسیس یک تشکیلات سراسری که به کل کشور نگاه یکسان دارد، می تواند نقش موثری در این زمینه داشته باشد؛ زیرا یکی از موارد تاثیرگذار در هر حرفه ای، تشکیلات صنفی است، در غیر این صورت کماکان این پراکندگی و فاصله وجود خواهد داشت و این موضوع صدمات خود را به این صنعت می رساند.
- صدور جواز کتاب فروشی در اتحادیه میوه و تره بار
رییس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران همچنین به برخی محدودیت های قانون نظام صنفی در مسیر تشکیل اتحادیه سراسری اشاره کرد و گفت: در زمینه بحث اتحادیه سراسری نشر، ما قانون نظام صنفی را پیش رو داریم که در این قانون ملاک اصلی اتحادیه های شهرستان ها بر اساس جمعیت است یعنی اینکه اگر تعداد شغل ها در یک شهر به حدنصاب برسد می توانند اتحادیه های صنفی تشکیل دهند.
وی ادامه داد: زمانی که تعداد افراد به حدنصاب نمی رسند دست اندرکاران آن حرفه نمی توانند اتحادیه خود را داشته باشند و در قانون پیش بینی شده است که این افراد با اتحادیه همگن ادغام شوند و این مشکل در کشور اغلب درباره کتاب فروشان رخ می دهد.
آموزگار با بیان اینکه تعداد کتاب فروشان در اغلب شهرهای ایران به حدنصاب نمی رسد، توضیح داد: اغلب تعداد افراد به حدی نیست تا بتوانند به صورت مستقل اتحادیه صنفی تشکیل دهند یا حتی در کنار ناشران باشند، به عنوان مثال کتاب فروشان در شهر بزرگی مثل مشهد هنوز به حدنصاب نرسیده اند و بحث تشکیل اتحادیه ای که بتواند مطالبات ناشران و کتاب فروشان را محقق کند، میسر نشده است.
به گفته وی، البته نمونه موفق تشکیل این اتحادیه را در تهران و قم داریم که ناشران و کتاب فروشان یک اتحادیه مستقل دارند، اما در سایر شهرها کتاب فروشان جزیی از اتحادیه هایی هستند که با صنف لوازم التحریر و خرازی یک اتحادیه تشکیل داده اند و در بقیه موارد که جلو می رویم می بینیم که کتاب فروشان تحت پوشش اتحادیه همگن نیستند و به اتحادیه های موجود دیگر می پیوندند.
وی با ذکر مثالی عجیب درباره این پدیده گفت: به عنوان مثال در شهر پاکدشت ورامین جواز کسب یک کتاب فروشی را اتحادیه میوه و تره بار پاکدشت صادر می کند و این یعنی یک کتاب فروش تحت پوشش اتحادیه میوه و تره بار است که جای تاسف دارد.
- اتحادیه استانی؛ یک راهکار خوب
آموزگار نگاه تخصصی به مسایل حرفه ای مشاغل را راهکاری جدی برای برون رفت از وضعیت فعلی دانست و گفت: همه این موضوعات مسایل و مشکلات خود را دارد و ناگزیر هستیم که نگاه تخصصی به حرفه ها داشته باشیم، در این میان باید بدانیم که صنوف یک مقررات عمومی دارند اما در عین حال هر پیشه ای یکسری ویژگی ها دارد که نیاز به کار تخصصی دارد.
وی با بیان اینکه تشکل های صنفی تخصصی می تواند نقش موثری برای اعضای خود داشته باشند، تاکید کرد: در این میان به نظر من یکی از مسائلی که اتاق اصناف و اتحادیه های صنفی با آن مواجه هستند این است که باید تغییرات و تحولات هر حرفه را در عرصه بین الملل رصد کنند و بتوانند اعضا را به موقع از این تغییرات مطلع کنند و علاوه بر آموزش های لازم، آمادگی های مورد نیاز افراد را برای مواجه شدن با تحولات و تغییرات ایجاد کنند.
آموزگار افزود: به عنوان مثال در حرفه ما زمانی که بحث نشر الکترونیک و کتاب الکترونیک مطرح شد که لازم بود یک تشکل حرفه ای در این زمینه مسایل را به صنف منتقل کند و به دنبال راهکارهای لازم برای رشد و ارتقای اعضا باشد.
وی با بیان اینکه برخی تصمیم سازی ها فقط در شهر تهران انجام می شود و حتی شهرستان های استان نمی توانند از برخی فرصت ها استفاده کنند، عنوان کرد: مساله این است که برخی اقدامات و فعالیت ها فقط در تهران است به همین دلیل به این ضرورت رسیدیم که در هیات مدیره قبلی درخواست استانی شدن اتحادیه را دادیم که در اجلاس اتاق اصناف تصویب شده است.
آموزگار در این زمینه توضیح داد: استدلال ما این بوده است که جواز نشر ناشران و کتاب فروشان شهرستان های مختلف استان تهران غیر از شهر تهران الان توسط اتحادیه های غیرمرتبط دی صادر می شود و تنها خدمت آن اتحادیه صدور جواز است و اعضا هم عملا هیچ خدمات دیگری را از آن مجموعه دریافت نمی کنند.
رییس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران با ذکر مثالی در این زمینه گفت: مشکل معافیت مالیاتی، مشکلی جدی برای ناشران و کتاب فروشان است که غیر از تهران در بقیه مناطق کشور مطرح است و در سایر مناطق کشور آنگونه که باید پیش نرفته است و دلیل اصلی این است که تشکیلات صنفی مرتبط با حرفه آن ها در شهرهایشان فعال نیست تا بتواند راهنمایی های لازم را از امکانی که قانونگذار برای فعالان این حوزه فراهم کرده است ارایه دهد.
وی تاکید کرد: اگر هم اتحادیه مرتبط صنفی وجود داشت باشد مباحثی چون پژوهش، مطالعه و شناسایی مشکلات و یافتن راه حل های مناسب چیزی است که به سادگی به دست نمی آید در حالی که اگر مجموعه بزرگتری داشته باشیم این اتفاق می تواند بخش بزرگ تری را پوشش دهد.
آموزگار با اشاره به مخالفت تشکیل اتحادیه استانی ناشران و کتاب فروشان، ادامه داد: مساله اینجا است که استانی شدن در کمیسیون نظارت قانون نظام صنفی تصویب نشده و با آن مخالفت می شود و علت مخالفت این است که اگر کتاب فروشان استان تهران همه تحت پوشش اتحادیه تهران بیایند از تعداد اعضای اتاق اصناف و اتحادیه های شهرها کم می شود و به همین دلیل با چنین موضوعی موافقت نمی شود.
وی با بیان اینکه پیشنهاد ما برای تشکیل اتحادیه استانی یک نظر تخصصی است، گفت: بحثی که در قانون نظام صنفی اخیر مطرح شده، بحث ادغام است به این معنی که تعداد اتحادیه ها را کاهش دهند و اتحادیه هایی که حوزه های آن ها به همدیگر مربوط می شوند با همدیگر ادغام شوند که البته این موضوع مسایل و مشکلات خاص خود را به همراه دارد.
- باید نقاط اشتراک را بیشتر کنیم
آموزگار با بیان اینکه نمی توان اتحادیه دکه داران و روزنامه داران را با اتحادیه ناشران و کتاب فروشان ادغام کرد، گفت: هر کدام از این حرفه ها مسایل خود را دارند و این طریق کوچک کردن با هدف صرفه جویی در هزینه ها نیست زیرا تشکیل اتحادیه های تخصصی و استانی در مرحله نخست می تواند گره گشا باشد و طبیعی است زمانی که استانی می شود باید در هر شهر یک دفتر نمایندگی و شعبه داشته باشد تا امورات آن منطقه را تحت نظارت داشته باشد.
در همین زمینه اگر سراغ اشکال اتحادیه سراسری برویم، این اتحادیه می تواند تا حد زیادی به رفع مشکلات حوزه نشر کمک کند، در سال های اخیر که بحث واگذاری امور به صنف مطرح شده است می توانیم در این زمینه بر مشکلات این حوزه فائق بیاییم و مسائل آن را حل کنیم زیرا تجربه نشان می دهد یک اتحادیه سراسری در حوزه نشر می تواند بازوی اجرایی، مطالعاتی و پژوهشی مناسبی برای دولت و در اجرای امور شود تا بار و فشار کاری روی دولت را کاهش دهد.
رییس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران با بیان اینکه استقلال مالی یکی از ثمرات این اتحادیه برای حوزه نشر خواهد بود، عنوان کرد: استقلال مالی در این حوزه می تواند موجب رونق اقتصادی شود و در زمینه یارانه و کمک های اقتصادی فشارها را از روی دوش دولت بردارد و به نظر من مهمترین نکته کاهش فاصله بین تهران و سایر مناطق است.
آموزگار با اشاره به دیگر فواید تشکیل اتحادیه سراسری، توضیح داد: اگر الان یک فرد در شهرستان درخواست مجوز نشر یا تاسیس کتاب فروشی بدهد عموما می تواند این جوازها را از اتحادیه های مختلف دریافت کند اما اگر این افراد جزئی از یک تشکیلات سراسری باشند که پشتوانه آن تشکیلات دارای اندوخته تجربی، مطالعاتی، پژوهشی و اجرایی است و قاعدتا می تواند خیلی بیشتر و بهتر از خدمات آن ها بهره مند شود.
وی تاکید کرد: از سوی دیگر کارها بهتر انجام می شود و توسعه روان تر خواهد بود، همچنین رشد بیشتر خواهد شد، صرفه جویی مالی می شود و این ها از مزایای تشکیل اتحادیه سراسری به شمار مي آید.
رییس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران با اشاره به مطالعه درباره تشکیل اتحادیه سراسری گفت: در مطالعه ای که داشتم هیچ نوع اشکالی به ماجرا وارد نمی دانستم و در عین حال مزایای فراوانی را دیده بودم، اگرچه بحث تشکیل این اتحادیه مدتی است که مطرح شده است؛ به خصوص در سال های اخیر که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه واسپاری موضوع نمایشگاه کتاب تهران آغاز کرده است ضرورت این موضوع مطرح شد و مورد بحث قرار گرفت.
به گفته آموزگار، اگر یک اتحادیه سراسری و کشوری تشکیل شود دیگر بحثی درباره انتخاب افراد وجود ندارد، بخش دیگر این است که در برخی مصاحبه ها می بینم که بعضی ها به اختلاف نظرها انتقاد می کنند در حالی که من فکر می کنم این موضوعات اختلاف منافع است و مهم است که تشکیلات سراسری بتواند بر روی نقاط اشتراک تاکید کند و همه سعی و تلاشش بر این باشد که از نقاط اختلاف کم کند.
وی یادآور شد: معتقدم که چنین موضوعی شدنی است و اگر تشکیلات سراسری داشته باشیم نیاز به تجربه مشورت و بحث دارد ولی اگر یاد بگیریم که همه این اقدامات را حول چه محوری و برای رسیدن به چه نتیجه ای باید انجام بدهیم طبیعتا مسیر ما روشن تر می شود.
آموزگار با اشاره به اقداماتی که در این زمینه انجام شده است، توضیح داد: پیش از این درباره تشکیلات اتحادیه سراسری صحبت کرده بودیم و در آذر ماه سال گذشته در حاشیه برگزاری نمایشگاه کتاب شیراز، با حضور جمعی از ناشران از سراسر ایران درباره این موضوع بحث و انتقادات طرح شد، افراد هم نظرات خود را بیان کردند و نهایتا به این نتیجه رسیدیم که نیاز به مطالعه بیشتر است.
در این زمینه ظرفیت قانونی این ماجرا باید سنجیده شده و ممکن بودن آن بررسی شود. قرار است به زودی گردهمایی داشته باشیم تا زوایای مختلف این موضوع را مورد بحث و بررسی قرار دهیم که امیدواریم به زودی برگزار شود، اما نکته این است که به هرحال چه موضع منفی و چه موضع مثبت داشته باشیم بحث آن ضروری است و طرح آن نکته مثبتی است و این امیدواری وجود دارد که از دل آن نتیجه مثبتی برای کل کشور به دست آید.
نظر شما