آمارهایی که مدیران و روابط‌عمومی‌های چند پیام‌رسان فعال با همشهری در میان گذاشته‌اند و بررسی میزان بازدید این پیام‌رسان‌ها از طریق سایت‌های واسط بین‌المللی نشان می‌دهد، در همین یک‌ماه اخیر تعداد کاربران پیام‌رسان‌ها تا 50درصد کمتر شده است.
با وجود حمایت‌های گسترده حاکمیت از چند پیام‌رسان بزرگ، اهدای وام‌های چند میلیارد تومانی و تسهیلاتی که در اختیار این شرکت‌ها قرار گرفت، به‌نظر نمی‌رسد پیشرفت چندانی در کار باشد. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات نیز اخیرا گفته بود، در تمام پیام‌رسان‌های داخلی مجموعا حدود 10میلیون کاربر حضور دارند.
این درحالی است که تعداد کاربران 40 تا 45میلیونی تلگرام ریزش چندانی نداشته و نسخه‌های فرعی تلگرام که فیلترینگ ایران را دور می‌زنند، توانسته‌اند حداقل 30میلیون کاربر جذب کنند. چه رخدادهایی باعث شده پیام‌رسان‌های داخلی چند‌ماه بعد از علنی شدن فعالیت‌شان با مشکلات جدی روبه‌رو شوند؟ آیا راه‌حلی برای جذب دوباره مخاطب‌ها وجود دارد؟
- ریزش تا نصف کاربران
هاتگرام و طلاگرام جزو نسخه‌های فرعی تلگرام به‌حساب می‌آیند و تنها پوسته‌های ساخته شده از نمونه اصلی هستند که فیلترینگ تلگرام عملا روی آنها تأثیری نداشته است. هرچند درباره امنیت این نسخه فرعی در بین کارشناسان امنیتی اختلاف‌نظرهای جدی وجود دارد اما استقبال از این نسخه ضدفیلتر بسیار بالا بوده تا جایی که گفته می‌شود، حدود 30میلیون کاربر عضو آن هستند.
پیام‌رسان‌های داخلی از منتقدان این پیام‌رسان هستند و می‌گویند، یکی از دلایل ریزش مخاطبان‌شان وجود این نسخه است که عملا فیلترینگ را دور می‌زنند. محمدرسول کاظمی، مدیر پیام‌رسان «آی‌گپ» که به گفته او در ماه‌های اخیر حدود نیمی از کاربرانش را از دست داده، دلیل ریزش مخاطب در پیام‌رسان‌های بومی را به رسمیت شناختن نسخه‌های غیراصلی تلگرام از سوی بخش‌هایی از حاکمیت دانسته و می‌گوید:
«واقعیت این است که مردم ما می‌خواهند از پیام‌رسانی استفاده کنند که اطرافیان‌شان هم در آن باشند. تلگرام این ویژگی را داشت که فیلتر شد و خدمات آن را اپ‌های دیگر ارائه دادند. در چنین وضعیتی چرا مردم باید از یک پیام‌رسان دیگر استفاده کنند؟»
- ریزش داشتیم اما کم
سروش را شاید بتوان جنجالی‌ترین پیام‌رسان بومی قلمداد کرد؛ پیام‌رسانی که به‌خاطر حمایت‌های حاکمیتی و درخواست‌هایی که از دولت داشت یا از همه جنجالی‌تر به‌خاطر اینکه یکی از 3 دریافت‌کننده وام 5 میلیارد تومانی بود، مورد توجه و انتقاد بسیاری نیز قرار گرفت. این پیام‌رسان مدتی پیش 10میلیونی‌شدن را جشن گرفت و اکنون در صفحه دانلود اپ پیام‌رسانش در کافه‌بازار اعلام کرده، «پیام‌رسانی با 11میلیون کاربر» است.
با این‌همه اخیرا سخنانی درباره کاهش شدید تعداد نصب‌های فعال این پیام‌رسان تا 3میلیون کاربر فعال شنیده می‌شد. روابط عمومی سروش در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرده که ۷میلیون کاربر فعال داشته‌اند که در دوره اخیر به ۵.۵ میلیون کاربر رسیده است. این پیام‌رسان هرچند ریزش و کاهش کاربرانش را تأیید می‌کند اما می‌گوید: «3میلیون کاربر براساس کافه‌بازار آمار دقیقی نیست، چون کاربران اندروید از راه‌های دیگری نیز به ما اضافه می‌شوند. ما اکنون حدود یک میلیون کاربر اندروید کافه‌بازاری نسبت به قبل کمتر داریم اما ریزش چندانی به‌حساب نمی‌آید.
روابط عمومی این پیام‌رسان بومی، گسترش فیلترشکن‌ها و وجود نسخه‌های فرعی تلگرام را دلیل این کاهش دانسته و می‌گوید: «بعد از فیلترینگ تلگرام ما ضربه خوردیم چون اعتماد کاربر به ما از بین رفت درصورتی که تا قبل از آن روند جذب خوبی داشتیم.»
- انتظار برای حذف تلگرام
برخی از پیام‌رسان‌های داخلی هم همچنان در انتظار هستند. «تلگرام به‌زودی از دور خارج می‌شود و نسخه‌های فرعی آن نیز که در حال کار هستند، به سرنوشت مشابهی دچار خواهند شد.» این ادعا را محسن غفاری، مدیر پیام‌رسان ایتا مطرح کرده که موافق فیلترینگ و از سرسختان پیام‌رسان‌های فرعی تلگرام است. به گفته او، این پیام‌رسان هم در دوره اخیر ریزش کاربران را تجربه کرده و تعداد کاربران آن از حدود 2میلیون نصب فعال در اوج فعالیت به حدود نصف رسیده است.
او برخلاف برخی از کارشناسان حوزه وب و مدیران برخی پیام‌رسان‌ها که محبوب بودن تلگرام را دلیل ریزش مخاطب می‌دانند، معتقد است اوضاع به‌زودی تغییر می‌کند. غفاری به همشهری می‌گوید: «روال کاری تلگرام تغییر کرده و قرار است «گرام» که یک ارز دیجیتال است به بازار وارد کند.
در چنین فضایی، تلگرام خودش نسخه‌های فرعی را از کار می‌اندازد و مردم هم رغبت استفاده از آن را از دست می‌دهند چون «گرام» برای آنها کاربری ندارد.» او می‌گوید: «استقبال از نمونه‌های داخلی نشان داد که مردم به محصول ایرانی و حتی دولتی اعتماد دارند و اگر بتوانیم خدمات اضافه مالی، بانکی و... ارائه کنیم، می‌توانیم آنها را جذب کنیم. تلگرام نمی‌تواند چنین سرویس‌هایی بدهد، برای همین قافیه را خواهد باخت.»
- فراموشی ضرب‌الاجل
در بخش‌های مختلف کشور درباره نسخه‌های کپی تلگرام هم اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در مردادماه امسال اعلام کرده بود، این دو پیام‌رسان تا 15شهریورماه فرصت دارند صددرصد بومی شوند. به‌نظر می‌رسید درصورت توجه‌نکردن به این هشدار، این اپ‌ها نیز از دور خارج شوند اما علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به‌تازگی دراین‌باره حرف‌هایی بر زبان آورد که به‌نظر می‌رسد، مهلت فعالیت این پیام‌رسان‌ها در کشور برای مدت نامعلومی تمدید شده است. او گفت: «یکی از دلایل فیلتر تلگرام جلوگیری از خرید و فروش ارز مجازی بود اما اکنون استفاده از تلگرام طلایی و هاتگرام بدون مانع است.»
نظر شما