سعید بکتاش، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان پیش از این اعلام کرده بود، درصورت زمینهسازی برای عبور مترو از قسمتی از چهاباغ عباسی اکیدا به مدیران مسئول اخطار میکنیم با توجه به توافقات انجام شده عبور مترو از چهارباغ عباسی ممنوع است و با خاطیان به حکم قانون و وظیفه خودمان بر خورد میکنیم و جلوی تعرض را خواهیم گرفت. با این وجود حفاریها در این خیابان از هفته گذشته شروع شده است.
هرچند مسئولان مترو با شروع ادامه حفاری در خیابان چهارباغ عباسی، حکم دادگستری اصفهان را که دستور توقف حفاری در آن صادر شده بود نقض کردنده اند، اما یکی از مهندسان ناظر مترو اصفهان این اقدام را کاری هماهنگ شده با دادستان پرونده عنوان کرده و گفت: گرچه بهنظر میرسد این اقدامی غیرقانونی است اما فعالیتهای صورت گرفته برای شروع حفاریها در این خیابان با هماهنگی دادگاه بوده است.
او بیان اینکه جنجالها در مورد مضرات عبور مترو از این خیابان بیجهت است، ادامه داد: عمق حفاریهایی که در چند روز اخیر در خیابان چهارباغ آغاز شده نسبت به گذشته چهار متر افزایش یافته و با این اتفاق بهنظر نمیرسد عبور از این خیابان لطمهای به حریم تاریخی وارد کند.
مهندس ناظر مترو اصفهان با بیان اینکه در عین حال این حرکت به سمت غرب خیابان چهارباغ است که در آنجا اتفاقی نمیافتد و از نظر جغرافیایی از محدود تاریخی فاصله دارد، گفت: تکنیک حفاریهای بهکار رفته در مترو اصفهان به نحوی است که ضریب اطمینان را بالا میبرد.
او با بیان اینکه بهدلیل حسایستها در ساخت مترو اصفهان از مشاوران خارجی استفاده شده، افزود: مترو اصفهان با تکیه بر دانش روز و با استفاده از زبدهترین مهندسان داخلی و خارجی ساخته میشود، بهعنوان مثال حفاریها با دستگاههای پیشرفتهای است که دارای قدرت نگهدارنده بالاست و بهدلیل وجود این دستگاه اتفاقی در آنجا نمیافتد.
به گفته این مهندس ناظر، حفاریها با یک دستگاه انجام میشود تا میزان تنشهایی که احتمال ریزش بهدنبال دارد، پایین بیاید مدلسازیهای انجام شده نیز نشان میدهد، اتفاقی برای حریم تاریخی با حفاریها رخ نمیدهد.
با این وجود در اردیبهشت ماه سال 86 درخیابان چهارباغ پایین، هنگام حفر تونل مترو حدود 5 سانتی متر از خاک خیابان نشست کرد که دلیل این اتفاق احداث چاه برای آزمایش و شناسایی لایههای خاک عنوان شد که بهدنبال آن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان خواستار حضور کارشناسی از این سازمان برای نظارت بر حفر تونل شد.
حسن روانفر، معاون حفظ و احیاء سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان دراینباره گفت: برای جلوگیری از چنین حوادثی حتما از نظر کارشناسان میراث فرهنگی برای نظارت بر حفر تونل بهره گیری میشود.
محمدعلی دادخواه، وکیل پرونده شکایت مردمی از مترو اصفهان با بیان اینکه با وجود دستور بازپرس شعبه 5 دادگستری اصفهان مبنی بر توقف ادامه حفاری شرکت مترو در چهارباغ اصفهان، اقدام مسئولان این شرکت برای ادامه حفاری در این خیابان تاریخی، غیرقانونی است گفت: در آخرین پیگیریهای قضائی در دادگستری اصفهان بازپرس شعبه 5 دادگستری رأی به توقف حفاری مترو در خیابان چهارباغ داد اما مسئولان مترو بدون توجه به حکم قضائی به کار خود ادامه میدهند.
او با بیان اینکه پرونده قضائی مترو اصفهان 2300 شاکی دارد که این موضوع در تاریخ قضائی ایران بیسابقه است، ادامهداد: به مدیران مسئول توصیه میکنیم به مصوبات شورایعالی ترافیک با توجه به توافقات انجام شده احترام بگذارند و خود را درگیر مشکلاتی که به ضرر مردم و شهر است نکنند.
به گفته وی در حال حاضر حفاری در این خیابان تاریخی مجدد آغاز شده است و آثار تاریخی موجود در این خیابان و خود عرصه خیابان چهارباغ در خطر است.
دادخواه در این مورد گفت: این اقدام مترو اصفهان نه تنها مخالفت با قانون است که مسئولان مترو با این کار حفظ و حراست از میراث فرهنگی را که وظیفه تکتک مردم جامعه است زیر پا گذاشتهاند. طبق مصوبه شورایعالی ترافیک و طبق کار کارشناسی صورت گرفته و توافقات بین مدیران شهر و میراث فرهنگی، مترو نباید از چهار باغ عباسی عبور کند.
در این ارتباط محمدرضا قانعی، کارشناس معماری و شهرسازی گفت: مدیریت شهری اصفهان، چهارباغ را با عبور مترو به همان سرنوشت کارخانههایی که در گذشته تخریب شدند، دچار میکند که اکنون پتانسیلی برای شهر اصفهان میتوانستند باشند.
وی با اعلام مخالفت خود درباره عبور مترو از اصفهان، اظهار کرد: هیچ دلیلی ندارد، وقتی در شهر اصفهان پتانسیلهای دیگری برای عبور مترو وجود دارد، میخواهند با وجود تمام اما و اگرها و با لجبازی آنرا از چهارباغ عبور دهند.
این کارشناس ادامه داد: موضوع ارتعاشها و تأثیری که بر بناهای تاریخی میگذارند، قابل حل است، ولی در شرایطی که در دو طرف خیابان چهارباغ، دو خیابان دیگر بهعنوان کمکی طراحی و اجرا شدهاند، چرا مترو از خیابان باغ گلدسته یا خیابان شمسآبادی عبور نمیکند، تا با فاصله مناسب به چهارباغ نیز خدماترسانی کند؟
او با بیان اینکه در اصفهان آبهای زیرزمینی بهدلیل مجاورت با رودخانه وجود دارند، تصریح کرد: در زمان ساخت هتل شاهعباسی مشخص شد که بستر رودخانه تا محل احداث نیز وجود داشته است.
همچنین در آن زمان به آثاری برخورد کردند که نشان میداد، در گذشتههای خیلی دور، رودخانه در آن محل بوده است. اکنون در بحث مترو نیز باید عواقب کار درنظر گرفته شود.
قانعی با اشاره به این که مردم شهر اصفهان با این وضعیت مخالفند، چراکه این قضیه نیز مانند بحث آب رودخانه است که یکسال قطع شد، گفت: گرچه عقیده دارم، از نظر فنی قابلیت و توانایی پاسخگویی به چنین مسائلی را داریم، ولی برای کاری که راه حل سادهتری هم دارد، این چنین مسائل فرهنگی و اجتماعی را دامن نمیزند؛ چرا باید چنین بهایی پرداخت کنیم؟
پس از آنکه برای نخستینبار بحث عبور مترو از چهارباغ و بهشکل مشخص از چهارباغ عباسی در سال 1383 مطرح شد و کارشناسان میراث فرهنگی مخالفت خود را با عبور مترو از چهارباغ عباسی اعلام کردند اکنون پس از گذشت سه سال و برای چندمین بار مسئله مترو و چهارباغ به میان آمده است؛ اما با این تفاوت که در سال 1383 خط احداث مترو حدود دو کیلومتر با چهارباغ عباسی فاصله داشت و اکنون تونل مترو به دو متری این خیابان رسیده است.طبق گفته مسئولان، مترو در روزهای گذشته به راحتی به حریم این خیابان تجاوز کرده است.
این درحالی است که پیش از این مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با طرح شکایتی از مترو اصفهان به شواری عالی ترافیک کشور خواستار حل اختلاف میان این سازمان و شرکت مترو اصفهان شده بودند که در این میان شورایعالی ترافیک کشور خواستار توقف حفاری در خیابان چهارباغ شد.
یکی از ویژگیهای چهارباغ، درختان چنار کهنسال آن است که بلافاصله پس از تصمیم شورایعالی ترافیک کشور در نیمه اردیبهشتماه تعدادی درخت در محدوده چهارباغ بالا برای احداث ایستگاه مترو قطع شدند که در اینباره، سیفاللهی ـ مجری قطار شهری اصفهان ـ در آن زمان گفت: مردم اصفهان باید تصمیم بگیرند که مترو میخواهند یا درخت و چهارباغ.
البته قطع درختان به چهارباغ هزارجریب ختم نشد و برای آنکه مترو در محور شمالی ـ جنوبی شهر اصفهان که از جنوب بهسمت خیابان چهارباغ هزارجریب و از شمال بهسمت خیابان چهارباغ عباسی در حرکت بود، به راه خود ادامه دهد، در مسیرش تعدادی از درختان چهارباغ پایین را نیز قربانی کرد و اکنون بنا به گفته معاون پشتیبانی قطار شهری اصفهان و شواهدی مانند تخریب کفپوش انتهای خیابان چهارباغ پایین (ابتدای چهارباغ عباسی) تونل مترو به دو متری خیابان چهارباغ عباسی رسیده است.
اکنون این پرسشها مطرح میشوند که آیا با عبور مترو از محور چهارباغ و یکی از نقاط اصلی پر رفت و آمد شهر اصفهان، مشکلات این ناحیه از جمله ترافیک، محیط زیست و تراکم جمعیت حل میشود؟ و از همه مهمتر آیا آثار تاریخی این محدوده شامل کف اصلی خیابان چهارباغ، مدرسه چهارباغ، کاروانسرای عباسی و سیوسه پل حفظ خواهند شد؟
خیابان چهارباغ پایین از جمله خیابانهای تاریخی اصفهان است.این خیابان در امتداد خیابان چهارباغ عباسی ساخته شده است.اکنون بیش از 3 سال از موضوع عبور مترو از زیر خیابان چهارباغ عباسی میگذرد و همچنان مسئولان مترو قصد عبور از زیر این خیابان تاریخی که از آن بهعنوان نخستین خیابان عریض ایران یاد میشود، دارند.