شاید به اعتقاد بسیاری «روز واقعه» تنها فیلم سینمای ایران است که به‌طور مشخص به واقعه عاشورا پرداخته است. در این میان نیاز به سرمایه‌گذاری، بودجه و امکانات کافی مهم‌ترین دلایل کمبود فیلم‌های عاشورایی در میان فیلم‌های ایرانی است.
اما راهکار افزایش تولید فیلم‌هایی با موضوع عاشورا و زندگی امام حسین(ع) چیست؟ و نقش دولت در کمک به افزایش تولید فیلم‌های عاشورایی چیست؟کارگردانان، بازیگران و تهیه‌کنندگان در گفت‌وگو با همشهری به این سؤالات پاسخ دادند.
محمدرضا شرف الدین معتقد است که در سال‌های اخیر تمام زیر بنای فرهنگی ما عاشورایی بوده و این چیزی نیست که بخواهیم امروز آن را به فرهنگ مان اضافه کنیم و از آن به‌عنوان فرهنگ و تفکر جدید نام ببریم.
او می‌گوید: مبحث عاشورا از دیرباز فوق‌العاده مؤثر، کارآمد و پیش برنده بوده است. اگر ما به صورت خاص بگوییم که چرا فیلم‌های عاشورایی آن طور که باید و شاید موفق نبوده‌اند باید گفت فرهنگ عاشورایی می‌بایست در فرهنگ ما نهادینه بشود و به‌عنوان یک ژانر و فکر و سینمای خاص در بیاید. اما در حال حاضر ما فرهنگ عاشورایی را به صورت گلخانه‌ای وارد سینما کرده‌ایم.
این خوب نیست که ما تنها در دهه محرم به یاد عاشورا بیفتیم بلکه فرهنگ عاشورا باید در زندگی، فرهنگ و تمدن ما جاری و ساری باشد. برای فیلم‌سازی در این زمینه و طرح آن به صورت یک پدیده جامعه شناختی، نیاز به راهکارها و تحقیقات خاص داریم.
شرف‌‌‌‌‌الدین در مورد نقش دولت در زمینه افزایش تولید فیلم‌های عاشورایی می‌گوید: فرهنگ عاشورایی دولتی نیست و من موافق کمک خاص دولت به این نوع از سینما نیستم.من حتی مخالف کمک‌های جزئی دولت هستم. فرهنگ عاشورا چیزی فراتر از یک اتفاق دنیایی و مادی است و هم چنان باید اصالت آن حفظ شود زیرا در غیراین صورت این عشق و فرهنگ آسیب می‌بیند. این فرهنگ باید از متن مردم هدایت شود و در میان مردم توسعه پیدا کند.
به‌نظر من برای ساخت این گونه فیلم‌ها نباید ردیف بودجه جداگانه در نظر گرفته شود بلکه باید از این نوع سینما هم همانند دیگر ژانر‌‌‌‌‌ها حمایت شود. ما باید به ابزارهای مدرن مجهز شویم. مردم نیز باید از امکانات و دانش جدید، تبلیغات و فرهنگ و سامانه‌های نوین تولید فرهنگ بهره برداری کرده و فرهنگ‌سازی کنند.
نیاز به حمایت نهادهای دولتی
جمال شورجه در این رابطه می‌گوید: کمبود فیلم های با مضمون عاشورا و پیام عاشورا به نویسنده‌ها و کارگردان‌هایی بر‌می گردد که به این موضوع تعلق خاطر ندارند. در مرحله دوم ارگان‌ها را مقصر می‌دانم چرا که سیاستگذاری‌ها باید طوری باشد که ما در طول سال به اندازه انگشتان دستمان فیلم با این موضوعیت داشته باشیم.
این کارگران می‌افزاید: تهیه‌کنندگان ما رغبتی به سرمایه گذاری در زمینه ساخت این فیلم‌ها ندارند و اینجا است که ارگان‌هایی از قبیل فارابی، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز گسترش سینمای تجربی، صدا و سیما، ستاد امور ایثار‌گران و جانبازان و... باید دست به کار شوند و برای ساخت چنین فیلم‌هایی سرمایه گذاری کنند.
وی ادامه داد: ما نیاز به سیاست‌‌گذاری کلی و کلان نهادها برای سرمایه گذاری در این خصوص داریم چون از تهیه‌کنندگان سینمای ما کمتر توقع می رود کهدر این خصوص سرمایه گذاری کنند مگر اینکه عاشق این موضوع باشند که البته کمتر با این گونه افراد مواجه می شویم.
نویسندگان ما هم فیلمنامه‌ای را می نویسند و دوست دارند که نتیجه آن را ببینند یعنی می‌خواهند فیلمی ساخته و اکران شود.
این کارگردان می‌گوید: من به‌عنوان یک فیلمساز در این خصوص آماده پذیرش سفارش هستم و اگر پیشنهادی به من شود حتماً قبول خواهم کرد. من درخصوص دفاع مقدس کارهایی داشته‌ام که بی ارتباط با عاشورا نبوده‌اند و اصولا ما اگر روزی بخواهیم غیر از این مضامین کار کنیم، باید عطای سینما را به لقایش ببخشیم.
بودجه مناسب و بالا بردن استانداردها
ناصر شفق نیز معتقد است ساخت فیلم‌های عاشورایی نیازمند سرمایه‌گذاری بسیار زیاد، بودجه متناسب و بالابردن استانداردهای سینمای ایران است و به همین خاطر سینمای ما، فاصله زیادی تا استانداردهای مناسب برای تصویر کردن هنر عاشورایی دارد. او می‌گوید: برای روایت فیلم عاشورایی نیازمند دل عاشورایی و تکنولوژی انتقال پیام هستیم.
باید با تمام امکانات به زیباترین وجه ممکن این هنر را منتقل کنیم. هنر عاشورا بالاترین درجه تجلی هنر و بالاترین خاستگاه و زیباترین جلوه شرافت انسانی و به تبع آن بزرگترین هنر آدمی روی کره زمین است. برای تولید چنین اثر فاخری باید ابتدا دل عاشورایی داشته و ثانیا به ابزار و تکنولوژی تسلط داشته باشیم. آورد‌گاه عاشورا و کربلا باید از شور و شعور بیدار و وجدان آدمی، به نمایش در بیاید. خیلی طبیعی است که سینمای ایران هنوز توانایی ساخت اثر عاشورایی را ندارد.
این تهیه‌کننده معتقد است که دولت می‌تواند نقش مؤثری در رونق فیلم‌های عاشورایی ایفا کند و می‌گوید: دولت ابتدا باید به سینما توجه کافی نشان بدهد و نهادهای دولتی اعم از ارگان‌های مختلف تبلیغی و وزارت ارشاد باید توجه کافی به این هنر داشته باشند. مجلس و قانونگذاران نیز باید به سینما توجه کنند.
خروجی سینمای ما باید هنر عاشورایی باشد البته نمادها و سمبل‌هایی از این سینمای عاشورایی را در فیلم‌های دفاع مقدس و فیلم‌های اخلاق‌گرا و انسانی سینمای ایران می‌توان دید، اما گر بخواهیم این سینما تأثیر عاشورا را بر زندگی همگان داشته باشد باید توجهی دو چندان به آن بکنیم تا سینمای ما هم عاشورایی شود.
وی می‌افزاید: نه تنها سینمای ایران، بلکه سینمای دنیا نیازمند و وامدار حرکت عاشوراست تا بتواند زندگی توأم با عزت و آزادگی را برای جهانیان به ارمغان آورد و به این طریق ریشه ظلم در جهان برچیده شود. سینمای ایران باید آماده پذیرش فیلم های عاشورایی باشد اما این سینما فاقد برنامه ریزی برای تعالی این حماسه است.
شفق برگزاری جشنواره‌هایی مانند جشنواره های قرآنی، عاشورایی و دفاع مقدس و آرمان گرا را زمینه‌ای برای گسترش هر چه بیشتر سینمای معنا‌گرا می‌داند.
او می‌گوید: هر حرکتی که در عرصه سینمای دینی و مذهبی به فعالیت خود ادامه داده، وامدار حرکت عاشورایی است و همه فیلم های مذهبی به نوعی متاثر از حرکت عاشورا هستند.
نیاز به فیلمنامه ارزشمند
محمد صادقی بازیگر مجموعه ابراهیم خلیل‌الله نیز معتقد است: هم اکنون زمینه ساخت فیلم های عاشورایی و نوشتن مقالات در ارتباط با واقعه عاشورا در ایران چندان فراهم نیست و هر حمایتی در این خصوص بجا و ارزشمند است. فیلم های عاشورایی برای تاثیرگذاری بیشتر نیازمند فیلمنامه های ارزشی و پر‌محتوا هستند.
این بازیگر می‌گوید: به‌طور کلی نقطه شروع تولید فیلم های عاشورایی، نوشتن فیلمنامه های پر‌محتواست و سینمای ما برای پیشرفت در فیلم های عاشورایی نیاز به فیلمنامه‌های خوب و ارزشمند دارد. در این خصوص حمایت از نویسندگان و پیدا کردن زوایای تازه برای پرداختن به واقعه عاشورا از ضروریات است.
نیازمند زمان کافی برای تولید
مجتبی راعی نیز معتقد است: یک فیلم عاشورایی جدی و با ارزش نیازمند فیلم نامه خوب و زمان کافی برای تولید است.او می‌گوید: ساختن فیلم‌های سینمایی عاشورایی و فیلم‌هایی با مضمون مذهبی کار آسانی نیست و البته کار هر کسی هم نیست.
زمینه حمایت از ساخت فیلم‌های عاشورایی البته درصورت وجود یک طرح خوب و با ارزش از فیلم سازان، در ایران وجود دارد اما ساخت فیلم‌های تاریخی و عاشورایی کار پیش پا افتاده‌ای نیست و نیاز به امکانات و هزینه‌های سنگین دارد و تهیه‌کننده یک فیلم تاریخی باید هزینه زیادی متحمل شود و به همین دلیل دولت نمی‌تواند به‌طور کامل فیلم سازان را مورد حمایت قرار دهد.
این کارگردان در ادامه می‌گوید: زمینه ساخت و حمایت از فیلم‌های عاشورایی در زمینه‌های فیلم کوتاه و نما‌هنگ بسیار خوب است و قطعا برگزاری جشنواره‌های عاشورایی نیز می‌تواند تأثیرات زیادی در جذب مخاطبان برای ساخت فیلم‌های عاشورایی کوتاه به وجود آورد و جوانان را به سمت ساخت این فیلم‌ها هدایت کند.
