این در حالی است که شورای بررسی و تدوین دارویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سال گذشته اعلام کرد که هالوتان، که پرمصرف‌ترین داروی بیهوشی کشور است، رفته‌رفته تا سال آینده از چرخه درمان کشور حذف می‌شود و داروهای جدید بیهوشی در فهرست داروهای تحت پوشش بیمه‌ها قرار می‌گیرد.
با این‌حال تاکنون هیچ اقدامی در مورد حذف این دارو انجام نشده و به‌تازگی اعلام شد براساس تصمیم اخیر شورای بررسی و تدوین دارویی وزارت بهداشت، هالوتان از فهرست داروهای بیهوشی کشور حذف نخواهد شد.
در حالی که هالوتان ۳۰ سال است در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور استفاده می‌شود، به اعتقاد بسیاری از متخصصان بیهوشی، کاربرد این دارو می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری بعد از عمل جراحی روی بیمار بگذارد تا آنجا که حتی در مواردی منجر به اغما و حتی مرگ او می‌شود.
گفته می‌شود ۲۰ درصد بیمارانی که با این دارو در اتاق عمل بیهوش می‌شوند، دچار عوارض کبدی می‌شوند. با این‌حال، آمارهای وزارت بهداشت حاکی از آن است که ۹۰ درصد اتاق‌های عمل بیمارستان‌های دولتی کشور از هالوتان برای بیهوش کردن بیماران استفاده می‌کنند.
داروهای بی‌خطر پشت در!
دکتر محمد‌مهدی قیامت، رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران، با ابراز تأسف از این که این دارو هنوز در لیست داروهای مصرفی قرار دارد، به همشهری می‌گوید: علت اصلی این مشکل هم وزارت بهداشت است و هم وزارت رفاه. چون هنوز این 2 وزارتخانه همکاری مشترکی برای وارد کردن و تحت پوشش قرار دادن داروهای جدید انجام نداده‌اند.
وی با بیان این که وزارت بهداشت در این میان و در مورد استفاده از این دارو مستنداتی را قبول می‌کند که خودش دوست دارد بشنود و این حرف‌ها بیشتر از زبان کسانی شنیده می‌شود که اطلاعات علمی کافی در مورد عوارض این دارو ندارند، ادامه می‌دهد: در این میان، بیمارستان‌های خصوصی هم برای این که هزینه‌هایی که درمان بیمار به آنها تحمیل می‌کند را کاهش دهند، اقدام به رقابت کرده‌اند و به‌خصوص در دی‌کلینیک‌ها جراحان بیمار را به مرکز درمانی ارجاع می‌دهند که هزینه‌های کمتری دارد و برایشان دیگر کیفیت مهم نیست.
به گفته وی، به‌خصوص در جراحی‌های بینی، دی‌کلینیک‌ها برای کم‌کردن هزینه‌هایشان از داروهای ارزان‌تر استفاده می‌کنند. دکتر قیامت با تأکید بر این که چنین رقابتی که در کشور کاملا به صورت علنی وجود دارد به هیچ وجه به نفع بیماران نیست و آنها باز هم قربانیان اصلی این ماجرا هستند، ضمن گلایه از بی‌مسئولیتی بیمه‌ها توضیح می‌دهد: وزارت رفاه هم هنوز تصمیم به تقبل کردن هزینه‌های پوشش داروهای جدید نگرفته، چون الان 3تا از داروهای جدید به مدت 5 سال است که در انتظار لیست بیمه هستند و این در حالی است که این داروها حتی به صورت آزاد هم در دسترس نیستند و قیمت آنها هم بسیار بالاست.
به عقیده وی، اگر بیمه‌ها چنین هزینه‌هایی را تقبل کنند، بیمارستان‌های دولتی هم از نظر انسانی و هم از نظر کیفیت کار به داروهای جدید روی می‌آورند ولی الان بیمارستان‌های دولتی با این بودجه کمی که مسلما در سال آینده بدتر هم خواهد شد، اجازه خرید داروهای جدید را ندارند.
این در حالی است که به گفته رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران حتی گزارشی از انجمن متخصصان گوارش به دست رسیده که اخطار دادند بیمارانی که با تابلوی نارسایی کبد به آنها مراجعه می‌کنند، بیمارانی هستند که هالوتان دریافت کرده‌اند.
انتخاب‌های ارزان
در شرایطی که هنوز خیلی از متخصصان با استفاده از هالوتان در عده‌ای از بیماران، تزریق این دارو برای جراحی‌های سطحی را مناسب می‌دانند، دکتر قیامت نظر دیگری دارد.
وی با بیان این که متأسفانه بعد از گذشت 8 ماه از ابلاغ نامه وزارت بهداشت به وزارت رفاه مبنی بر جایگزینی داروی جدید بیهوشی سوفلوران، هنوز این دارو در فهرست بیمه قرار نگرفته، معتقد است: متخصص بیهوشی باید امکان انتخاب در تجویز دارو داشته باشد اما در وضعیت فعلی، تنها انتخاب به‌دلیل گران بودن داروهای بیهوشی، فقط هالوتان است.
رئیس انجمن بیهوشی با اشاره به این که تمام کشورهای دنیا استفاده از این دارو را متوقف کرده‌اند، می‌گوید: به‌دلیل عدم توان مالی کافی نمی‌توانیم از نسخه‌ای که در کشورهای توسعه یافته پیچیده می‌شود، استفاده کنیم.
وی خاطرنشان می‌کند: کارشناسان بهداشتی و درمانی کشور نباید تنها به‌دلیل گرانی دارو از استفاده از داروهای بیهوشی جدید صرف‌نظر کنند بلکه باید در نظر داشته باشند که بهای جان بیمار بارها بیشتر از بهای داروی بیهوشی ارزش دارد.
مقصر کیست؟
در حالی که متخصصان بیهوشی گناه استفاده از هالوتان را به گردن وزارت بهداشت و بیمه‌ها انداخته‌اند، مسئولان وزارت بهداشت با تأکید بر این که وظیفه وزارت بهداشت تنها این است که داروهای جدید را در لیست داروهای کشور قرار دهد، بیمه‌ها را در امر تحت پوشش دادن هالوتان مسئول می‌دانند.
دکتر مهرداد رضایی، مسئول اطلاع‌رسانی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت با بیان این که داروهای بیهوشی که در لیست دارویی کشور وجود دارند تعدادشان زیاد است و هیچ کدام هم بی‌عارضه نیستند، به همشهری می‌گوید: با این حال و بر خلاف نظر رئیس انجمن بیهوشی ایران، ما معتقدیم این تشخیص پزشک است که با توجه به شرایط بیمار کدام دارو را برای او تجویز کند و دست هیچ کدام از متخصصان بیهوشی در تجویز هالوتان بسته نیست و پزشک کاملا مجاز است که هر دارویی را تشخیص می‌دهد، تجویز کند.
دکتر رضایی با اذعان به این که در چند سال گذشته به خاطر ورود داروهای جدید، مصرف هالوتان در مراکز درمانی کاهش چشمگیری یافته است، دلیل عدم حذف این دارو از سامانه درمانی را این‌طور بیان می‌کند: البته هالوتان در بیهوشی‌های سطحی و در بعضی از بیماران کاربرد دارد و حذف آن به‌طور کامل از طرف ما زمانی صورت می‌گیرد که مصرف آن کم شود به حدی که ارزش خود را از دست بدهد، وگرنه در حال حاضر حذف شدن کامل این دارو از نظر وزارت بهداشت اصلا منطقی نیست و اگر هم پزشکان نسبت به تجویز این دارو معترضند برایشان انتخاب‌های زیادی وجود دارد.
به عقیده مسئولان وزارت بهداشت اصرار متخصصان به حذف هالوتان یک نوع دور زدن بی‌خود است؛ متخصصان بیهوشی به وزارت بهداشت فشار می‌آورند که هالوتان را به‌طور کامل حذف کنیم تا بیمه‌ها مجبور شوند داروهای جدیدتر را تحت پوشش قرار دهند در حالی که به هیچ وجه چنین تضمینی از سوی بیمه‌ها وجود ندارد.
به گفته آنها راه از بین بردن این مشکل این نیست که دارو به‌طور کامل حذف شود. به این ترتیب تا زمانی که وزارت بهداشت و کمیته بررسی و تدوین دارویی آن به این نتیجه نرسند که عوارض هالوتان جدی است و هیچ مصرفی نباید داشته باشد، آن را به‌طور کامل حذف نمی‌کنند. البته این اتفاقی نیست که فقط در مورد داروی بیهوشی هالوتان افتاده باشد. هر چندوقت یک بار به‌خصوص در مورد داروهای بیماران خاص حرف‌های زیادی از زبان متخصصان و کارشناسان شنیده می‌شود.
با این حال مسئولان وزارت بهداشت معتقدند هرچند وقت یک‌بار در مورد یک داروی مشخص که شاید نایاب است و متخصصان نسبت به نوع ایرانی آن خوش‌بین نیستند، حرف‌های زیادی سر زبان‌ها می‌افتد، اما بیمه در کشور ما در جایگاهی است که دست هیچ کس به آن نمی‌رسد، به‌طوری که در مورد هر کدام از دسته‌های دارویی فقط یک دارو را تحت پوشش قرار می‌دهد و در توجیه این اقدامات هم فقط و فقط به کمبود بودجه اشاره می‌کنند.
