چرا این چرخش تند را حس نمی‌کنیم؟

اين جواب درست را هيچ‌كس از ما نمي‌پذيرد و خودمان هم آن را حس نمي‌كنيم. به‌خاطر همين معمولاً هيچ كداممان در جواب چنان اعتراضي، چنين جوابي نمي‌دهيم.

اما جواب درست است؛ چون هركدام از ما، داريم همراه كره‌ي زمين با همين سرعت حول محور زمين حركت مي‌كنيم. ولي راستي چرا نه اين حركت و چرخش را حس مي‌كنيم و نه از چنين چرخشي سرگيجه مي‌گيريم يا حالت تهوع به ما دست مي‌دهد؟ حالت‌هايي كه براي افراد معمولي، هنگام چند دور چرخيدن به دور خود پيش مي‌آيد.

ظاهراً دليل اين‌كه اين چرخش را حس نمي‌كنيم، سرگيجه نمي‌گيريم و... اين است كه سرعت حركت زمين ثابت است و ما هم در همان جهت و با همان سرعت همراه آن حركت مي‌كنيم. مثل وقتي كه در هواپيما نشسته باشيم و بيرون را نگاه نكنيم؛ در اين حالت تا وقتي سرعت يا جهت حركت هواپيما تغيير نكند ما متوجه حركت خود نمي‌شويم، به‌خاطر اين‌كه ما و هوا و همه‌چيز در داخل هواپيما با همان سرعت و در همان جهت، داريم همراه هواپيما حركت مي‌كنيم.

اما بياييد خود را در قطاري سريع‌السير، در حالتي تصور كنيم كه داريم از پنجره بيرون را تماشا مي‌كنيم. در اين حالت چه مي‌بينيم؟ درخت‌ها و ساختمان‌ها و چيزهاي ديگري مي‌بينيم كه دارند حركت مي‌كنند. گويي ما يك‌جا ثابت هستيم و آن‌ها دارند حركت مي‌كنند.

اين به زاويه‌ي ديد يا چارچوب مرجع نگاه ما برمي‌گردد. از آن‌چارچوبي كه ما از درون قطار در حال حركت، بيرون را تماشا مي‌كنيم، آن‌چه بيرون است دارد حركت مي‌كند. امام اگر ماجرا برعكس ‌شود و ما از ايستگاه راه‌آهن يا از پشت پنجره‌ي ساختماني، نزديك خط آهن به بيرون چشم دوخته باشيم، قطار را در حال حركت مي‌بينيم.

ماجراي حركت زمين و حس كردن آن‌هم همين‌طور است. يعني ما از چارچوب نگاه خود بيرون را مي‌بينيم و متوجه حركت زمين و حركت خودمان همراه آن، نمي‌شويم. حالا اگر از فضا و خارج از جو زمين، اين كره‌ي خاكي را نگاه كنيم، خيلي زود متوجه چرخش آن به‌دور خود مي‌شويم.

در اين زمينه تفاوت‌ مهم حركت زمين با حالت‌هايي مانند حركت قطار و هواپيما در اين است كه آن‌ها در زمان نسبتاً كوتاهي، ناگزير سرعت، جهت و يا هردو را تغيير مي‌دهند و نمي‌توانند مثل كره‌ي زمين ساليان سال تقريباً با همان سرعت و در همان جهت به حركت خود ادامه دهند. هنگام تغيير سرعت يا جهت، بدن ما طبق قوانين فيزيك به ادامه‌ي همان حالت قبلي گرايش دارد و اين حركت متفاوت را حس مي‌كند.

البته دانشمندان راه را بر فرض‌هاي گوناگون و تخيل وضعيت‌هاي متفاوت نمي‌بندند و حالت‌هايي را تصور مي‌كنند كه زمين سرعت چرخيدنش را به دورِ خود افزايش يا كاهش دهد و يا از چرخيدن بازبماند؛ و وضعيت زمين و زندگي بر اين كره را در هر يك از اين حالت‌ها و حالت‌هاي متفاوت ديگر نيز بررسي مي‌كنند. البته ظاهراً كره‌ي زمين، خيال ندارد به اين زودي‌ها سرعتش را تغيير بدهد و فعلاً لازم نيست نگران پيامدهاي چنين تغيير وضعيت‌هايي باشيم.