شاید شکل سرستون‌های باقی‌مانده در این محوطه و شباهت آن با سبک معماری یونانیان باعث شد کسانی چون «اِرنْست هِرتسفِلد»، باستان‌شناس و ایران‌شناس مشهور آلمانی، این بنا را معبد یا آتشکده‌ای متعلق به دوره‌ی سلوکیان معرفی کنند.
اما حالا بر اساس شواهد تازه به‌دست آمده از این منطقه، گفته می‌شود این مکان کاخ یا خانه‌ا‌ی اربابی بوده که در حدود قرن اول پیش از میلاد ساخته شده و تا پایان دوره‌ی اشکانیان هم به کاربری خود ادامه داده است.
این بنا در روستای خورهه در شمال شرق شهرستان محلات (استان مرکزی) قرار دارد. خورهه در اوستا به‌معنی «محل برآمدن خورشید» و «منطقه‌ی ییلاقی» آمده و به همین دلیل این مکان به «شهر خورشید» هم مشهور است. نخستین کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه با دستور ناصرالدین‌شاه قاجار آغاز شد که تعدادی از عکس‌های این کاوش نیز در موزه‌ی گلستان قرار دارد.
در نزدیکی خورهه، دریاچه‌ی آب شوری قرار دارد که مردم محلی به آن «آب‌شوره» می‌گویند. چون در گذشته از آن آبی شور و تلخ بیرون می‌زد که با آب قناتی در آن نزدیکی مخلوط می‌شد و به‌خاطر همین بیش‌تر باغ‌های آن اطراف خشک شدند. برای همین کشاورزان و مردم خورهه تصمیم گرفتند این چشمه را خشک کنند.
دریاچه با کمک چندین کامیون خاک خشک شد، اما پس از مدتی دوباره و با توان بیش‌تری فوران کرد. پس برای مهارکردن آب آن، خاک‌برداری شد و حالا به‌صورت دریاچه‌ای کوچک و زیبا در آمده که میزان ورودی آب آن با مقدار خروجی آن براثر تبخیر، برابری می‌کند و دیگر به کشاورزی و باغ‌داری منطقه آسیب نمی‌رساند؛ هرچند که در محیط این دریاچه هیچ جانداری به چشم نمی‌خورد.
تا سال ۳۷۸ هجری قمری از بنای خورهه چهار ستون پابرجا بوده که دوتای آن به مرور زمان تخریب شده اند. این ستون‌ها از شش قطعه سنگ تشکیل شده‌اند و در مجموع هشت متر نیز ارتفاع دارند. / عکس: آرشیو عکس روزنامه‌ی همشهری
در کتاب‌های تاریخی قدیمی، فقط از دو ستون باقی‌مانده از این بنا نام برده شده، اما در کاوش‌های اخیر این منطقه بقایای ستون‌های دیگر، اشیای سفالی، پیکان، تیغه‌های سنگی و گورهای متعلق به دوره‌ی اسلامی نیز کشف شده است.
منابع: کتاب «فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی»، فصل‌نامه‌ی «کوه» و سایت «ساسانیان؛ پژوهشی در تاریخ ایران باستان»
نظر شما