غروب چهارشنبه، ۸ اسفند، فروشگاه مرکزی شهرکتاب، در مراسم اهدای نشان لاکپشت پرنده، میزبان جمعی از کودکان و نوجوانان و خانواده‌هایشان بود که در کنار شمار زیادی از نویسندگان، مترجمان، تصویرگران، ناشران و فعالان حوزه‌ی کتاب و ادبیات کودک و نوجوان، در مراسم حضور داشتند.
در این دوره، نشان‌های ویژه‌ی لاکپشت پرنده، به هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده‌ی پیشکسوت و مهرنوش معصومیان، تصویرگر باتجربه‌ی کتاب کودک و نوجوان، به‌عنوان چهره‌های تأثیرگذار در ادبیات کودک و نوجوان ایران اهدا شد.
در این مراسم، به دلیل عدم حضور هرسه نویسنده در ایران، پیام‌های آنان در مراسم پخش شد. آرمان آرین در پیامش گفت: پ«َتَش‌خُوارگر، نخستین رمان اوستا و بندهش درباره‌ی چیرگی دشوار روشنایی بر تاریکی است و من آن را به عشق نوجوانان امروز نوشتم که گذشته را با آمده پیوند خواهند داد.»
لورنز پائولی نیز در پیامش ابراز خوشحالی کرد که کتابش برای دریافت مدال نقره‌ای لاکپشت پرنده انتخاب شده و گفت: «این‌که کتابم را دوست دارید ثابت می‌کند داستان می‌تواند در بسترهای مختلف فهمیده شود.»
این نویسنده در ادامه‌ی پیامش گفت: «من فکر می‌کنم که فانتزی از هر قانونی قوی‌تر است. تخیل ما به ما تعلق دارد، به بچه‌های ما تعلق دارد و انرژی آن به ما کمک می‌کند. کمک می‌کند مشکلات و ترس‌ها را کنار بزنیم و راهی برای شاد بودن پیدا کنیم. در سوئیس، در ایران و در سراسر جهان. ممنونم، ممنونم که از خواندن دست برنمی‌دارید، ممنون به‌خاطر علاقه‌ی شما و مراقبتی که از تخیلتان می‌کنید.»
برندن ونزل نویسنده و تصویرگر کتاب «همه‌ی آن‌ها یک گربه دیدند» هم با تشکر از خوانندگانش در ایران و افتخار به این‌که کتابش مدال نقره‌ای لاکپشت پرنده را دریافت کرده گفت: «من با تصاویر راحت‌ترم، برای همین فکر می‌کنم بهتر است سپاسگزاریم را از طریق شخصیت اصلی کتابم ابراز کنم. بگذارید ببینیم این موضوع چه‌طور پیش می‌رود... می‌خواهم همزمان دفتر نقاشی را بالا بگیرم و نقاشی کنم. خیلی خب، شروع کنیم. این دفتر نقاشی است و می‌خواهم اول یک لاکپشت پرنده بکشم. با بال شروع می‌کنم... این هم لاکش... توتوتوتو... می‌خواهم یک لاکپشت خیلی خوشحال بکشم. (با دهان آهنگ می‌زند) خیلی خب... این هم لاک‌پشت‌مان... این هم پاهای عقبش... خیلی خوشحال دارد پایین را نگاه می‌کند... به چی؟ بگذارید ببینیم. دارم تا حد ممکن تند می‌کشم. ممنون که همراهی می‌کنید. این هم گربه‌ی ماست (شخصیت اصلی کتاب همه‌ی آن‌ها یک گربه دیدند)... گربه‌ی خیلی خیلی خوشحالی هم هست، چون که جایزه برده است. خیلی خب... مرسی که همراه بودید. این هم از این. باز هم خیلی ممنون. این جایزه برایم خیلی مهم است. شب فوق‌العاده‌ای داشته باشید.»
قرائت بیانیه‌ی گروه داوری لاکپشت پرنده، اجرای نقالی، از کتاب «بستور» نوشته‌ی مهرداد بهار، اجرای نمایش عروسکی همراه با موسیقی، رونمایی از فهرست بهترین کتاب‌های زمستان ۱۳۹۶ با حضور نویسندگان، مترجمان و تصویرگران کتاب‌ها و جشن امضای کتاب‌های برگزیده‌ی سال ۱۳۹۶ از دیگر برنامه‌های این جشن بود.
متن بیانیه‌ی گروه داوری لاکپشت پرنده به این شرح است: «گروه داوری لاکپشت پرنده پس از هفت سال داوری پیوسته کتاب‌های کودک و نوجوان و سنجش فراز و فرودهای کتاب‌های کودک و نوجوان ایران، با وضعیتی کاملاً تازه رو به رو شده است که نیاز به تحلیل و ارزیابی جدی دارد.
میان انبوه کتاب‌هایی که در سال ۱۳۹۶ در ایران نوشته و منتشر شده است، به ندرت می‌توان کتاب‌هایی را پیدا کرد که لاکپشت پرنده با خیال راحت روی شانه‌شان بنشیند، اما آیا وضعیت ترجمه بهتر است؟
متأسفیم که بگوییم وضعیت ترجمه نیز چندان تفاوتی با وضعیت تألیف ندارد و یافتن کتاب با کیفیت دشوار شده‌است.
چنین وضعیتی حاصل عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی است. برخی از دستگاه‌های دولتی که پیش از این منابعی را برای حمایت از تولید و انتشار کتاب کودک و نوجوانان اختصاص داده بودند، فعالیت‌های خود را شدیدا کاهش داده‌اند. این کاهش منابع برای کتاب کودک و نوجوان ایران که بخش بزرگی از آن به منابع دولتی وابستگی دارد، شرایط دشواری را فراهم آورده است. همزمان موجی از کتاب‌های پرفروش ترجمه‌ای که از الگوهای یکسان شکلی و محتوایی پیروی می‌کنند، با تبلیغات بسیار ویترین‌های کتاب‌فروشی‌ها را پر کرده است و وسوسه چاپ‌های متعدد آن کتاب‌ها باعث شده است، برخی نویسندگان نیز به مترجمان یا شبیه‌سازان این آثار تبدیل شوند.
افزایش هزینه‌های انتشار، در پی گرانی‌هایی که از یک سال پیش شروع شده و امسال به اوج خود رسیده است، نیز فضا را برای انتشار آثار تالیفی سخت‌تر از همیشه کرده است. افزایش هزینه تولید کتاب‌های تالیفی از یک سو و کم هزینه بودن کتاب‌های ترجمه‌ای به دلیل نپرداختن حقوق ناشر و نویسنده خارجی به دلیل عضو نبودن در کنوانسیون برن(کپی رایت) و تضمین فروش کتاب‌های ترجمه‌ای مد روز و نمونه‌های شبیه‌سازی شده داخلی آن‌ها باعث شده است که ناشران نیز اقبالی به کتاب‌های تالیفی نشان ندهند. به این پدیده باید فضای مایوس و ناامیدی منتشر در جامعه را نیز بیافزاییم که خود عامل برخی از مسایل و مشکلات است. با این همه آیا راهی به رهایی از این فضای تیره می‌توان یافت؟
آن‌چه این روزها در بازار کتاب کودک و نوجوان دیده می‌شود، سلطه بیش‌تر جریان طبیعی عرضه و تقاضا در غیبت سرمایه‌های دولتی و عمومی است. اگرچه این جریان در آغاز با افت سلیقه‌ی ادبی همراه است، اما می‌توان امیدوار بود که با کوشش‌های نهادهایی مانند لاکپشت پرنده و تقویت جریان نقد ادبیات کودک و نوجوان کم‌کم جریان طبیعی، سالم، متنوع و با کیفیتی از کتاب‌های کودک و نوجوان بدون وابستگی به دولت شکل گرفته و مورد توجه واقع شود.
این امید هنگامی پررنگ می‌شود که در همین فضای ناامید کننده نوعی از تجربه‌گرایی ادبی میان نسل جوان ادبیات کودک و نوجوان می‌بینیم که به رغم توجه به تجربه‌های جهانی و ملی ادبیات کودک و نوجوان تلاش دارند راه خود را بروند و آثارشان صدای اصیل خودشان باشد.
گروه داوری لاکپشت پرنده در آستانه سال نو از خانواده‌ها و همه دست اندرکاران نهادهای مرتبط با کودکان دعوت می‌کند، با خرید کتاب‌های تالیفی و عیدی دادن آن به کودکان و نوجوانان از این صدای کم‌رمق اما اصیل پشتیبانی کنند.
گروه داوری: معصومه انصاریان، محمود برآبادی، جعفر توزنده‌جانی، عذرا جوزدانی، شکوه حاجی‌نصرالله، مینا حدادیان، شیوا حریری، شادی خوشکار، فاطمه زمانی، علی‌اصغر سیدآبادی، گیسو فغفوری، حدیث لزرغلامی، نلی محجوب، مریم محمدخانی، فرمهر منجزی و رویا میرغیاثی.»
نظر شما