این جمله‌ها را نایب رییس امارات عربی متحده و نخست وزیر این کشور در حالی گفت که در برلین و کنار آنگلا مرکل ایستاده بود تا سوال‌های خبرنگاران را پاسخ دهد.
شیخ محمد بن راشد آل مکتوم نایب رییس دولت، نخست وزیر امارات و حاکم دبی پس از ملاقات با صدر اعظم آلمان با اشاره به این که ایران کشوری همسایه است، هرگونه به کارگیری زور علیه این کشور همسایه و برادر را رد کرد و تصریح کرد: معتقدم در آینده نزدیک راه حل مناسبی برای مساله هسته‌ای ایران وجود دارد.
پس از دو نشست برلینی
نخست‌وزیر امارات عربی متحده ادامه داد: لذا همه کشورها باید تلاش‌های جدی را برای یافتن راه حل مناسب برای این موضوع و تفاهم با ایران به عمل آورند.
گروه سیاسی روزنامه همشهری امارات با تماس با نهادهای دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران مستقر در کشورهای حاشیه خلیج فارس و کارشناسان فرامنطقه‌ای خبر یافت که دیپلمات‌های ایرانی در این کشورها، در رصد مدام اظهارات و حرکات مربوط به ایران، اهمیت مضاعفی در این اظهار نظر اماراتی یافته‌اند.
اهمیتی که از موضع گیری صریح این مقام بلندپایه امارات در برلین، یعنی محل آخرین فروم وزرای خارجه 1+5 و گروه 8 درباره برنامه هسته‌ای ایران و در برابر صدر اعظم آلمان، یکی از اعضای گروه 1+5 و میزبان هردو ضیافت اخیر، ناشی می‌شود. سخنان نایب رییس امارات را باید آغاز فصل جدیدی از اخبار دانست که اگرچه به زبان پراستعاره عربی اما با صراحتی بدون ایهام، منتشر خواهد شد.
به گزارش همشهری بین‌الملل، مطبوعات امارات عربی متحده اظهارات شیخ محمد بن راشد آل مکتوم را در صفحه نخست و صفحه‌های داخلی خود تیتر درشت کردند که : امارات موضع ایران را مورد تایید قرار داد/ نایب‌رییس کشور: ایران دولت همسایه ماست و به‌کارگیری زور علیه این کشور رارد می‌کنیم/ محمد بن راشد بر موضع امارات در رد به‌کارگیری زور علیه ایران تاکید کرد.
این عنوان‌ها خبر از موضعی موجود می‌دادند که اکنون بر آن تاکید شده است.
برای اولین بار
پیروز مجتهد زاده کارشناس مسایل سیاسی و استاد دانشگاه و رییس موسسه یوروسیک لندن در این باره به همشهری بین الملل گفت: نایب رییس دولت امارات و حاکم دبی نخستین بار است که این بحث را کرده.
وی پس از آن که از خبرنگار همشهری امارات شنید که در این کنفرانس خبری حرفی از جزایر ایرانی مورد مناقشه امارات زده نشده، گفت: اگر بحث از خاک ایران می‌شد، همان گمان قبلی وجود داشت که آنها بخواهند لابه‌لای فشاری که غرب بر ایران بر سر برنامه هسته‌ای وارد می‌کند، از این فشارها استفاده کنند و جزایر را مطرح کنند. اما حالا که از این مساله حرفی زده نشده، نشان می‌دهد که این مواضع خارج از نفوذ ذائقه غربی در منطقه مطرح شده است.
آنها شکست خوردند
مجتهد زاده ادامه داد: کشورهای عربی منطقه خلیج فارس سال‌های دراز است که به نتیجه رسیده‌اند که سرنوشت منطقه تماما در گرو روابط خوب و همکاری‌های منطقه‌ای با ایران است. این دیدگاه آنچنان قوی بوده که تلاش‌های دولت‌‌های امریکا و انگلیس در منطقه موثر نبوده است و شاهد بوده‌ایم که پیش از این تونی بلر و اکنون جرج بوش شخصا به منطقه سفر کردند و سعی کردند که اعراب را در برابر ایران قرار دهند اما موفق نشدند.
لهجه عربی-آلمانی
حاکم دبی، در حالی با این صراحت در برلین سخن می‌گوید که معمولا این گونه راهبردها در بدو اتخاذ از زبان مقامات درجه دو کشورها بیان می‌شود و پس از انعقاد نطفه، مقامات عالی‌تر به صورت موضعی رسمی اعلام می‌کنند. اما این بار نخست وزیر امارات و صدر اعظم آلمان در نخستین موضع‌گیری به لهجه عربی-آلمانی از سیگنال‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در استحقاق جمهوری اسلامی ایران از بهره بردن از فناوری بومی هسته‌ای خود سخن گفتند.
این پرسش منطقه‌ای در قلب اروپا
کنفرانس مشترک مرکل و شیخ محمد آل مکتوم پس از آن آبستن پیام‌های آشکار و البته پنهان فراوان شد که صدراعظم زن سرزمین جنوبی دریای شمال و نایب رییس هفت امارت عربی جنوب تنگه هرمز، چند دقیقه را دور از چشم و گوش خبرنگارها درباره مسایل دو جانبه و ایران سخن گفتند.
در این مصاحبه از مرکل پرسیده شد: خانم صدراعظم ، امارات متحده عربی و کشورهای شورای همکاری های خلیج فارس از مناسبات خوبی بااتحادیه اروپا وایران برخوردارند . شما در حال حاضر چه پیامی برای ایران دارید؟ درباره نگرانی هایی که کشورهای همسایه و اروپا از برنامه هسته ای این کشور دارد ، چه نظری دارید؟
سیگنال ایرانی برای دریای شمال
خانم صدر اعظم نیز حالا خبری نو داد: ما می خواهیم سیگنال‌های مثبتی از سوی آلمان، اتحادیه اروپا و همچنین تا حدودی از طرف ایالات متحده آمریکا برای ایران بفرستیم.
مرکل اذعان کرد: ما در تماسهایی که با آژاانس بین المللی انرژی اتمی داشتیم به این مسئله پی بردیم که ایران هدفی برای دستیابی به سلاح هسته ای ندارد. به همین منظور باید گفتگوها همچنان ادامه پیدا کرده و رایزنی های لازم دراین زمینه انجام گیرد که موضوع به بهترین شکل ممکن پایان پذیرد. من معتقدم که باید هر چه محکم تر قدم برداشت و این سیگنال را به ایران رساند .
صدر اعظم آلمان اما بدون این که «سیگنال» را توضیح دهد، ادامه داد: ایران نیز سیگنالی برای ما فرستاد که متوجه شدیم کشوری غرورمند بوده و شانس برخورداری از تکنولوژی را به هیچ وجه از دست نداده و یک غرور ملی در پس ماجرا نهفته است. باید بگویم که همه مصمم هستیم تا در این مسیر به روند مورد نظر دست یافته و نتایج مثبتی حاصل شود.
آل مکتوم نیز در این زمینه اظهار داشت: با طرف آلمانی درباره موضوعات مختلفی مانند مناسبات دوجانبه ، خاورمیانه ، اوضاع لبنان و موضوع هسته ای ایران گفتگو کردیم .
موضوع هسته ای ایران مسئله دشوار و پیچیده ای است که ما خواهان حل و فصل آن به بهترین شکل ممکن هستیم.
تفاهم غیر قابل انکار
مجتهد زاده درباره این موضع عربی - خواهان حل و فصل آن به بهترین شکل ممکن هستیم- معتقد است: کشورهای عربی به طور عام و کشورهای خلیج فارس به طور خاص، دانسته‌اند و می‌خواهند که در روابط بسیار خوب با ایران باشند تا امنیت همگان حفظ شود.
این ناشی از وضعیت خاص ژئوپلتیکی که پس از 11 سپتامبر در منطقه به وجود آمد. حاصل استراتژی جرج بوش برای گسترش به اصطلاح صلح در خاورمیانه، جنگ‌های طولانی و خونریزی‌های گسترده در جهان اسلام بود. از این نقطه‌نظر است که همه کشورهای مسلمان و عربی به خصوص در خاورمیانه به این نتیجه رسیدند که اگر بخواهند کمترین حمایتی از استراتژی امریکایی و انگلیسی در قبال ایران انجام دهند، بی‌تردید نا امنی به همه کشورهای خلیج فارس کشیده می‌شود.
این کارشناس که هم‌اکنون ساکن لندن است ادامه داد: این فهم حاصل شد و این تفاهم در منطقه ایجاد شد که بهترین راه پیش روی کشورهای خلیج فارس بریا مقابله با حملات گسترده غرب، گسترش همکاری و دوستی با ایران است. چنان که عمرو موسی، دبیر کل اتحادیه عرب و مقامات عربستان بارها اعلام کرده‌اند.
ملکه جنگ ناکام شد
کاندولیزا رایس وزیر خارجه آمریکا که برای دیدار از ریاض پایتخت عربستان وارد این کشور شده بود، پس از پایان دیدار با سعود الفیصل همتای عربستانی اش طی یک کنفرانس خبری خواستار بسیج شدن کشورهای عربی علیه ایران شد.
اما پاسخ وزیر خارجه عربستان سعودی در برابر سفیر دیپلماتیک ایالات متحده هرگز برای ملکه جنگ خوشایند نبود؛ چرا که سعود الفیصل درآن کنفرانس خبری هرگونه اقدام نظامی علیه ایران درباره برنامه هسته ای را رد کرده بود.
پیش ازاین و طی ماه گذشته جورج بوش رئیس جمهوری آمریکا طی تور منطقه ای خود، بعد از توقف در اراضی اشغالی و فلسطین و کویت و بحرین، چشم بر قطر بست و عازم امارات عربی متحده شد.
وی در دیدار خود با مقامات اماراتی و به طور مشخص شیخ محمد بن راشد آل مکتوم نخست وزیر و نائب رئیس امارات و حاکم امارت دبی، از وی خواست تا با واکنش غیر مسالمت آمیز و خمصانه علیه ایران موافقت کند. اما محمد بن راشد باز هم همان پاسخی را به وی داد که قبل از این به دیک چنی معاون همین رئیس جمهور داده بود: "ما مخالف هر گونه اقدام نظامی علیه همسایه مان ایران هستیم و ایران هر چه باشد همسایه ماست." محمد بن راشد افزوده بود که مواضع بوش مواضع کشورش است و نه مواضع امارات.
لغو یک سفر ناکام
اما چرا بوش عازم قطر نشد هرچند که یکی از بزرگترین پایگاه های نظامی خود را در این کشور مستقر کرده است؟ قطر پیش از اعلام تور منطقه ای وآغاز آن به آمریکا اعلام کرده بود که مخالف پیوستن به جرگه طرفداران اقدام نظامی علیه ایران است و اجازه نمی دهد که از اراضی خود علیه همسایه هم کیش‌اش استفاده شود.
خیلی قبل تر هم وزیر دفاع آمریکا رابرت گیتس طی تور منطقه ای خود و حضور در کنفرانس امنیت منطقه ای بحرین از اعضای شورای همکاری خواست تا با واشینگتن همراه شوند و کوس جنگ را کوبیده و شمیشیر به زمین گذاشته شده دشمنی با ایران را بردارند. اما تعامل و برخورد اعضای این کشورها، نه تنها به کوس و شمشیر آمریکایی توجهی نکرد بلکه همچنان علم صلح را برافراشته نگاه داشت.
ریشه تغییر
پیروز مجتهد زاده درباره این تغییر رفتار عربی در قبال ایران به همشهری امارات گفت: روزی که ایران در مساله حمله امریکا به عراق اعلام بی‌طرفی کرد، اثر خوبی در منطقه گذاشت. پس از آن هرروز شدیدا با اشغال مخالفت کرد و گسترش هرگونه عملیات نظامی در منطقه را رد کرد. و از همه مهم‌تر در بحرانی که غرب برای برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرد، با قاطعیت ایستاد، و این بر تصمیمات دنیای عرب تاثیر گذاشت.
مجتهدزاده گفت: از طرف دیگر نوع برخورد بسیار غلط دولت بوش برای قربانی کردن ایران برای اثبات بی‌گناهی کاخ سفید، نقش ایران را در برابر غرب برای اعراب واضح‌تر کرد و وضعیت جدیدی در تعریف اعراب از ایران به وجود آورد. این تعریف جدید منجر به شکسته شدن استراتژی نومحافظه‌کاران ایالات متحده در منطقه و درپی آن در امریکا شد.
نکته بسیار جالب نقش عربستان است. ریاض با آن که متحد دیرین امریکاست، سنگ زیر بنا را در این راه گذاشت.
لحنی که نرم شد
لحن اظهارات و اعلام مواضع طرفهای اروپایی درباره ایران بسیار آرام تر و نرم تر از اظهارات مقامات آمریکایی است و این حاکی از نرمی و انعطاف آنها نسبت به ایران است.
علاوه بر این، باید گفت که کشورهای عربی اکنون دیگر به مصالح و امنیت منطقه خاورمیانه بسیار بیش از گذشته می اندیشند و این نشان از نوعی همگرایی منطقه ای برای حفظ ثبات و امنیت در این منطقه حیاتی و راهبردی است. کشورهای عربی چندین و چند بار در هرجا که صحبت از ایران شده، موضع مثبت خود نسبت به ایران را اعلام کرده و راه را بر هرگونه تندروی غربی بسته اند.
بنابراین، طرف های غربی چه بخواهند چه نخواهند مجبورند که دیگر از ایران ستیزی و اتخاذ مواضع خصمانه علیه ایران بپرهیزند و کشورهای عربی را الگو داده و راه صلح و آشتی با ایران را بپیمایند.
نشانی این امر را البته در جای دیگری هم می توان سراغ گرفت. دیپلماسی خارجی ایران موفق عمل کرده و توانسته است همسایگان هم کیش و هم فرهنگ خود را از جرگه همراهی با غرب خارج ساخته و به سوی شرق ملتفت سازد.
همشهری امارات
