حذف وعده‌های غذایی ضروری از رفتارهای رایج در نوجوانان است، مصرف چیپس و این فرآورده‌ها، به خصوص قبل از وعده‌های غذایی، به دلیل ایجاد سیری کاذب دانش آموزان را از خوردن غذاهای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز رشد را تامین کنند، باز می‌دارد و خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد.
در حال حاضر مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده، انواع فست فودها و نیز مصرف زیاد نمک از جمله مشکلاتی است که در الگوی غذایی دانش آموزان وجود داردو باعث بروز بیماری‌های بسیاری مانند فشارخون بالا، قلبی و عروقی، چاقی و غیره می‌شود.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سالانه، ۱۰۰ هزار نفر در اثر ابتلاء به بیماری‌های ناشی از فشارخون بالا از بین می‌روند و ۲۸ درصد زنان و ۲۵ درصد مردان به فشارخون بالا مبتلا هستند. ۶۰ درصد جمعیت دارای فشارخون بالا، از فشارخون خود اطلاعی ندارند و طبق آمارهای ثبت شده از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶، شیب ابتلاء به فشارخون، روند صعودی طی کرده است.
در حال حاضر ۱۵ میلیون نفر در کشور به فشار خون مبتلا هستند و این میزان در تمام استان‌ها، رو به افزایش است و افراد در سنین پایین‌تر نیز با توجه به الگوی تغذیه نادرست در معرض ابتلاء به این بیماری هستند. برخی کارشناسان تغذیه بر این باورند که مصرف زیاد نمک زمینه را برای فشار خون بالا در بزرگ سالی فراهم می‌کند و استفاده زیاد روغن و چربی علاوه بر بالا بردن چربی خون و بیماری‌های قلبی و عروقی، به دلیل دریافت کالری زیاد سبب اضافه وزن و چاقی نیز می‌شود.
به گفته آنها، کودکان سنین مدرسه علاوه بر سه وعده غذایی اصلی به میان وعده نیز نیاز دارند. در این سنین، کودکان باید هر ۴ تا ۶ ساعت برای نگهداشتن غلظت قندخون در حد طبیعی، غذا بخورند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب باقی بماند. در کودکان این سنین، کبد که مسؤل ذخیره گلوکز به صورت گلیکوژن و آزادسازی آن به خون در صورت نیاز می‌باشد، تنها برای حدود ۴ ساعت گلیکوژن ذخیره می‌کند. بنابراین دانش آموزان در این سنین به خوردن غذا در وعده‌های بیشتر نیاز دارند و باید بین صبح تا ظهر و نیز بین ظهر تا شب میان وعده مصرف کنند.
وحیده کامیاب متخصص تغذیه در این زمینه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: برای پیشگیری از فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی و عروقی و اضافه وزن و چاقی در بزرگ‌سالی، میان وعده دانش آموزان باید شامل مواد غذایی باشد که علاوه بر تأمین نیازهای تغذیه‌های، کم نمک و کم روغن و کم شیرین نیز باشند.
وی می‌افزاید: به این دلیل موادی چون چیپس، چوب شور، فرآورده‌های غلات حجیم شده و سایر تنقلات چرب و شور و شیرین میان وعده‌های مناسبی نیستند، میان وعده‌ها باید علاوه بر دارا بودن ارزش غذایی، از یک یا چند گروه اصلی غذایی تهیه شده باشند و استفاده از انجیر خشک، توت خشک، نخود چی، کشمش، انواع مغزهای بو نداده و بدون نمک، برگه زردآلو و انواع میوه‌ها مانند سیب، پرتقال، نارنگی، هلو، زردآلو، لیمو شیرین و غیره، سبزیجاتی مثل هویج، کاهو، خیار و ساندویچ‌هایی مانند نان و پنیر و سبزی، انواع کوکو و کتلت، نان و حلوا شکری، نان و پنیر کم نمک و خرما می‌تواند به عنوان میان وعده در برنامه غذایی دانش آموزان قرار گیرد.
کامیاب ادامه می‌دهد: ساندویچ‌هایی که در منزل تهیه می‌شود، علاوه بر ارزش غذایی بالا، کم هزینه بوده و به راحتی در دسترس اکثریت خانواده‌ها قرار دارد.
- وعده‌ها و میان وعده‌های نامنظم
وی با بیان اینکه حذف وعده صبحانه در دانش آموزان بسیار شایع بوده و با عواقب نامطلوبی از قبیل اضافه وزن و چاقی، کاهش تمرکز و عملکرد درسی ضعیف و دریافت ناکافی مواد مغذی به خصوص کلسیم همراه است، تصریح می‌کند: دانش آموزانی که یک وعده غذایی خود را حذف می‌کنند، در پاسخ به گرسنگی اغلب از میان وعده‌هایی استفاده می‌کنند که از لحاظ ویتامین، مواد معدنی و فیبر پایین هستند و سرشار از چربی، شکر و نمک می‌باشند.
- مصرف بی‌رویه تنقلات غذایی کم‌ارزش
وی اضافه می‌کند: متأسفانه برخی از تنقلات تجاری مثل انواع فرآورده‌های غلات حجیم شده به طور بی رویه توسط کودکان و دانش آموزان مصرف می‌شوند، چیپس و این فرآورده‌ها، به خصوص قبل از وعده‌های غذایی، به دلیل ایجاد سیری کاذب دانش آموزان را از خوردن غذاهای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز رشد را تأمین کنند، باز می‌دارد.
کامیاب اظهار می‌دارد: از سوی دیگر نمک موجود در آنها ذائقه را به خوردن غذاهای شور عادت می‌دهد، مطالعات انجام شده رابطه بین مصرف نمک و افزایش فشارخون در دوران بزرگ سالی را به اثبات رسانده است و والدین باید دانش آموزان را به مصرف تنقلات سنتی مثل نخودچی کم نمک یا بدون نمک، کشمش، گردو، بادام، پسته (از انواع بو نداده و بدون نمک)، گندم برشته، برنجک، عدس برشته شده، توت خشک، انجیر خشک و برگه‌ها تشویق کنند و سر سفره نمکدان را حذف کرده و به جای نوشابه‌های گازدار برای افراد خانواده از دوغ کم نمک و بدون گاز استفاده کنند.
- اثرات زیان بار مصرف غذاهای پرنمک و شور
این متخصص تغذیه با بیان اینکه نمک ماده ضروری و تأمین کننده سدیم در انسان است، می‌گوید: سدیم در انتقال جریانات عصبی و انقباض عضلانی نقش دارد، اگر چه نمک یک ماده ضروری برای بدن است و حدود ۵-۳ گرم در روز (نصف یا یک قاشق مرباخوری) مورد نیاز است، اما اضافه دریافت آن خطرات عمدهای دارد که افزایش فشارخون از آن جمله است. ثابت شده که مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. دریافت زیاد نمک و سدیم و مصرف غذا و تنقلات شور و پرنمک سبب کاهش باز جذب کلسیم از کلیه شده و دفع ادراری آن را افزایش می‌دهد که خود عامل مهمی در کاهش تراکم استخوانی و پوکی استخوان است.
وی اضافه می‌کند: خطر ابتلاء به سرطان معده نیز با مصرف غذاهای پرنمک افزایش می‌یابد، جلوگیری از اثرات زیان بار دریافت بالای نمک از دوران کودکی و سنین مدرسه باید شروع شود. دانش آموزان باید سعی نمایند که در هنگام انتخاب مواد غذایی، نوع کم نمک آن را برگزینند.
- اثرات زیان بار مصرف غذاهای پرچرب
وی اظهار می‌دارد: اگر چه چربی‌ها در برنامه غذایی دانش آموزان به علت تولید انرژی بالا و خاصیت سیر کنندگی و طعم دهندگی حائز اهمیت هستند و چربی‌های مفیدی مثل امگا ۳ را که برای سلامت بسیار ضروری است تأمین می‌کنند، اما برخی از مواد غذایی حاوی چربی‌های نامطلوب هستند و به همین دلیل نباید زیاد استفاده شوند، امروز بسیاری از مواد غذایی موجود در بازار به خصوص مواد غذایی فرآوری شده (آماده یا نیمه آماده) حاوی مقادیر زیادی روغن و چربی‌های مضر هستند.
کامیاب تاکید می‌کند: انواع فست فودها مانند سوسیس، کالباس، پیتزا، همبرگر و سیب زمینی سرخ شده دارای چربی اشباع شده و نمک زیاد هستند که تنگی، انسداد عروق و بروز بیماری‌های قلبی عروقی را به دنبال دارند.
نظر شما