اما همین احساس کسی بودن وآزادی، حس جدایی از والدین را نیز به همراه دارد؛ که همین امر عاملی جهت ایجاد دلهره و اضطراب در کودکان است.
والدین نیز از این قضیه مستثنی نیستند؛ چرا که آنها نیز شروع مدرسه را تحولی بزرگ در زندگی خود و فرزندانشان می‌دانند؛ تحولی که بی‌تردید وظیفه آنها را سنگین‌تر و اضطراب‌شان را دو چندان می‌کند.
شکست اضطراب
روزهای نخستین شروع مدرسه، کودک با محیط، افراد، ارتباطات و قوانین جدیدی آشنا می‌شود، تازه‌هایی که تا پیش از این تصوری از آنها نداشته و یا اگر هم داشته، در حد ذهنیاتی شکل گرفته از تعاریف خوب یا بد دیگران به ویژه والدینش بوده است.
به عقیده روانشناسان، همین پیش فرض‌های شکل گرفته در ذهن کودک عاملی جهت هیجان و استرس او و حالت تدافعی و تهاجمی وی در مقابل همکلاسی‌ها و اولیاء مدرسه و یا عاملی جهت آرامش و استقبال او از درس و مدرسه است.
برای آشنا کردن صحیح کودک با محیط جدید، لازم است به چند نکته توجه کنیم:
- پیش از آغاز مدرسه و حتی قبل از شروع برنامه‌های آموزش و پرورش برای شروع مدرسه و استقبال ازمهرماه (درکشور ما جشن شکوفه‌ها)، فرزندتان را به مدرسه‌اش ببرید، مثلاً هنگام ثبت‌نام و به دلایل مختلف او را همراه خود به مدرسه ببرید.
تمام کلاس‌ها، دفتر مدرسه، سرویس‌های بهداشتی، کتابخانه و... را به او نشان بدهید تا با فضای مدرسه کاملاً آشنا شود. - درباره درس و مدرسه و زیبایی‌های روزهای آغازین سال تحصیلی با او صحبت کنید، تا اشتیاق حضور در مدرسه را در او بیدار کنید.
- از خودتان برایش صحبت کنید، این که روز اول مدرسه چه احساسی داشتید، چه کردید و... از رفتار آموزگار با شما و به طور کلی درباره همه احساس‌های خوشایند و ناخوشایند خود صحبت کنید؛
صحبت کردن از احساس‌های ناخوشایند، باید در جهت نتیجه‌گیری مثبت باشد. - برای آرامش بیشتر خود و فرزندتان با آموزگار او صحبت کنید و درباره برنامه درسی، روند کار در کلاس و... آگاه شده و این اطلاعات را با زبانی ساده در اختیار فرزندتان قرار بدهید.
- خیال فرزندتان را راحت کنید که روز اول مهر، آموزگار از آنها درس نمی‌پرسد: اغلب کودکان فکر می‌کنند آموزگار در اولین روز حضور در کلاس، درباره آموخته‌های دوره پیش دبستانی از آنها سؤال می‌کند و همین امر برای آنها هیجان انگیز است.
- سعی کنید هر وقت از منزل خارج می‌شوید، از کنار مدرسه فرزندتان عبور کنید تا محیط اطراف مدرسه برای فرزندتان غریبه به نظر نرسد.
از طرفی مسافت بین منزل تا مدرسه طولانی و دور به نظر نیاید. - درباره موفقیت‌ها، تفریح‌ها و شادیها و نکات مثبتی که در طول دوران تحصیل به ویژه سال اول ابتدایی با آنها مواجه شده‌اید، صحبت کنید؛
این صحبت‌‌ها انگیزه مثبت در او ایجاد می‌کند. - با نقاشی و طراحی و یا با وسایل بازی او مدرسه ساخته یا طراحی کنید و از روی نقاشی یا ماکتی که ساخته‌اید، قسمت‌های مختلف مدرسه را برای او شرح دهید.
- کتاب‌هایی را برای او انتخاب کنید که درباره درس و مدرسه داستان‌هایی حکایت کرده‌اند.
این کتاب‌ها تشویقی برای رفتن به مدرسه و یاد گرفتن سریع‌ترمهارت خواندن و نوشتن، برای خواندن این کتاب‌ها است. - همراه با فرزندتان پیاده و یا با وسایل نقلیه عمومی، چندین بار تا قبل از شروع مدرسه، به مدرسه او بروید تا فرزندتان مسیر پیاده و یا نحوه استفاده از وسایل نقلیه عمومی، برای رفتن به مدرسه و بازگشت به منزل را یاد بگیرد.
این کار به او آرامش می‌دهد؛ چراکه می‌آموزد چگونه و با چه وسیله‌ای خود را به سرعت به منزل برساند و اطمینان می‌یابد که گم نخواهد شد.
تنظیم برنامه‌ها
خرید لوازم مدرسه، کیف، کفش، لباس و... همان قدر که شیرین و دوست داشتنی است و کودک برای رسیدن به این لحظه، لحظه شماری می‌کند.
اما به تعویق افتادن این لحظه دوست داشتنی، کودک را مضطرب می‌کند؛ چرا که احساس می‌کند برای رفتن به مدرسه حاضر نیست.
بنابراین بهتر است تهیه لوازم و دیگر نیازهای کودک برای رفتن به مدرسه حداقل یک ماه مانده به شروع مدرسه انجام شود.
از طرفی خرید به موقع مایحتاج کودک باعث ارتباط بیشتر کودک با وسایل و لباس و کفش نو شده و به او آرامش می‌دهد و اول مدرسه، همه چیز برای او جدید و غریبه نیست.
نزدیک شدن به روزهای پایانی تعطیلات تابستان و به دنبال آن تغییر شرایط کودک چه از جهت زمان خواب و استراحت و چه از جهت وضعیت تغذیه، گردش و تفریح و... دستخوش تحول می‌شود؛ که این تغییرات نیز عاملی جهت بروز اضطراب در کودک است.
از این رو برای جلوگیری از بروز این حالت و کاهش هیجان و اضطراب کودک لازم است تا تغییرات به صورت نامحسوس و به تدریج صورت بگیرد. به طور مثال به تدریج از زمان گردش و تفریح او بکاهید؛
اگر بعدازظهرها هر روز بیرون می‌‌رفتید، این زمان را به یک روز در میان و در نهایت هفته‌ای دوبار محدود کنید.
وضعیت خورد و خوراک کودک را نیز به تدریج تنظیم کرده و تغییر بدهید. به این ترتیب که اگر تاکنون فرزندتان دیر صبحانه می‌خورد، با عقب بردن هر هفته نیم ساعت، به زمان مناسب برای صرف صبحانه، هنگام آغاز مدرسه برسید.
تغییرات دیگر را نیز به تدریج ایجاد کنید و از ایجاد هر نوع تحول ناگهانی در برنامه کودک جداً بپرهیزید.
روانشناسان بهترین زمان شروع ایجاد تحولات در برنامه کودک را یک ماه مانده به آغاز فصل درس و مدرسه می‌دانند و معتقدند این زمان مناسب‌ترین فاصله برای تغییر تدریجی عادت‌ها و ثابت کردن عادت‌های جدید در ذهن و رفتار کودک است.
کنترل احساسات
احساسات والدین و عکس‌العمل‌های شما به شدت روی فرزندتان تأثیر می‌گذارد.
حفظ آرامش و نداشتن هیجان برای زندگی جدید فرزندتان، او را نیز آرام می‌کند؛ اما وجود هر نوع هیجان و استرس در والدین و مهم‌تر از همه نشان دادن این هیجان و اضطراب، کودک را کلافه و مضطرب می‌کند.
بنابراین به جای اضطراب و کلافگی، برنامه‌ها را هر چه سریع‌تر تنظیم کنید تا خود و فرزندتان به آرامش لازم برسید.
ملاحظات روزهای پایانی و آغازین
روزهای هفته‌های نخستین مدرسه، به ویژه برای کلاس اولی‌ها، روزها و ساعت‌های حساسی است، بنابراین به هیچ وجه آنها را تنها نگذارید. برای این منظور به چند نکته توجه کنیم؛
- آنها را تنها روانه مدرسه نکنید. اگر امکان همراهی با آنها وجود ندارد، از سرویس مدرسه برای این کار استفاده کنید؛ چرا که روزها و هفته‌های نخستین شروع درس و مدرسه، کودک نمی‌تواند به درستی بعضی کارها را انجام بدهد؛
مهم‌تر این که هیجان ناشی از رفتن به مدرسه به تنهایی، از شب تا صبح و هیجان بازگشت از مدرسه، از شروع اولین ساعت کلاس تا به صدا درآمدن زنگ پایان روز، همراه کودک است؛
و این دغدغه تأثیر بسیار منفی برای میزان فراگیری کودک دارد. - پس از بازگشت از مدرسه به دقت به حرف‌های او گوش بدهید، تا مشکلات احتمالی او را برطرف کرده و او را راهنمایی کنید.
با نشان دادن اشتیاق خود، عادت صحبت کردن درباره درس و مدرسه را ملکه ذهن کودک بکنید.
صحبت کردن از مشکلات و حتی شادیها و موفقیت‌ها، ذهن کودک را آرام می‌کند. - اشتباهات فراوان او در روزهای نخستین درس و مدرسه را نادیده نگیرید؛ اما برای برطرف کردن آنها از دعوا، عصبانیت و تحکم استفاده نکنید؛
با آرامش و حوصله مشکلات را حل کنید. - و کلام آخر: روزها و هفته‌های آغازین درس و مدرسه برای همه کودکان به‌ویژه کلاس اولی‌ها با هیجان و استرس خاص و البته نهفته همراه است؛ که اگر به هر نحو به این هیجان افزوده شود، کودک از درس و مدرسه دلزده شده و ابتدا آموزه‌ها را به کندی و سپس به سختی آموخته و در نهایت نسبت به درس و مدرسه بی‌انگیزه شده و آن را کنار می‌گذارد:
بنابراین حفظ آرامش و تنظیم برنامه‌ها بهترین راه استقبال از ماه مهر و شروع درس و مدرسه است... موفق باشید.
