اما در کشورهای دیگر، به دلایلی همچون استفاده از وسایل حملونقل عمومی و سوار و پیاده شدنهای مکرر مسافران، امکان تهیه روزنامههای صبح بیشتر بود.
از طرف دیگر آنان علاقه داشتند که اول وقت از همه اخبار مطلع شوند، چون دانستن اخبار نیاز روزانه آنان محسوب میشد.
اما این شیوه زندگی در تهران و شهرستانهای آن زمان به هیچوجه وجود نداشت تا اینکه بعد از انقلاب روزنامه همشهری تحولی در مطبوعات ایجاد کرد.
تفاوتهای شکلی و محتوایی این روزنامه سبب شد تا آغازگر جریانی باشد که روزنامههای بعدی مثل ایران را بهدنبال خود بیاورد و بهتدریج باعث تغییر عادت روزنامهخوانی در جامعه شود.
پیش از آن روزنامهها حالتی یکنواخت و تکراری داشتند که روزنامهای مثل همشهری توانست ذائقه روزنامهخوانی را در کشور عوض کند و پیشگام این تغییرات باشد و سایر روزنامهها را نیز همراه خود به صبح بیاورد؛ تا جایی که میبینیم روزنامهای مثل کیهان با بیش از 60 سال سابقه انتشار عصر، ترجیح میدهد صبح روی دکه بیاید. این در حالی است که نیاز به دانستن اخبار کمکم میان مردم بیش از پیش حس شد.
در نگاهی کلی در رابطه با تفاوتهای روزنامه صبح و عصر میتوان گفت که روزنامههای صبح روزنامههای «دیروز»اند و اخبار و اطلاعات در مقوله خبری روزنامههای کهنهای هستند، اما روزنامههای عصر مربوط به وقایع امروز است.
بهخصوص با توجه به اینکه بخش دولتی بهدنبال انعکاس اخبار خود هستند، روزنامههای عصر میتوانند بسیار راهگشا باشند، به همین دلیل روزنامههای عصر بهروزتر از روزنامههای صبح هستند.
پس اگر روزنامهای بهدنبال ارتباط مستمر با مخاطبانش است، باید دنبال گزینههای دیگر هم باشد، مثل همین ابتکار همشهری و چاپ عصر آن.
بهنظر من چاپ عصر به چند دلیل مهم و انتشار آن کار بجایی بوده است. اول اینکه روزنامهها نباید از رقابت با رادیو و تلویزیون عقب بمانند. برای این رقابت لازم است روزنامهها حضور جدیتر و پررنگتری در عرصه جامعه داشته باشند. این یعنی پیشی گرفتن روزنامه عصر از دیگر روزنامهها.
نکته دیگر حضور تعیینکننده روزنامههای عصر در رویدادهای همان روز است که این تأثیرگذاری وسیعتر و نفوذ بیشتر آن را بهدنبال دارد، چون این خود پاسخ به یک نیاز عمومی است که میتواند ارتباط یک روزنامه را با مخاطب بیشتر کند.
این استمرار و زنده بودن اخبار سبب تسهیل مدیریت شهر میشود. چون بدین ترتیب کنترل اوضاع در دست مدیران قرار میگیرد و ارسال پیام و دریافت بازخورد آن را تسریع و تسهیل میکند.
از سوی دیگر انتشار روزنامه عصر میتواند به ابزاری کارآمد برای مدیریت شهری تبدیل شود، چرا که میتواند با 2 بار حضور روزانه نوعی احساس اعتماد در شهروندان ایجاد کند.
بهنظر من انتشار چاپ عصر روزنامه میتواند حرکت مثبت و مفیدی باشد ولی فراموش نکنیم که در این میان، مهم استمرار آن است که این روند نیازمند برنامهریزی و سرمایهگذاری صحیح در این عرصه است.
* استادیار علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی