طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو یکی از نوشداروهایی است که طراحان آن می‌خواهند با تکیه بر آن شهر تهران را از بار ترافیک نجات دهند، اما این طرح همچون دیگر راه‌های نجات تهران با اما و اگرهای مختلفی همراه شده است.
محمدعلیخانی که هم‌اکنون رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر پنجم است و تجربه سال‌ها فعالیت مستمر در سازمان حمل‌ونقل و ترافیک را پشت سر گذاشته، جزو آن دسته از چهره‌های شناخته شده شهری است که در مقام نقد این طرح سخن می‌گوید و اعتقاد دارد سه‌شنبه‌های بدون خودرو نقشی در کاهش ترافیک تهران ایفا نکرده است.
* آقای علیخانی! به‌نظر شما طرح «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» توانسته است در کاهش بار ترافیکی شهر تهران نقش مفیدی را ایفا کند؟
من این نگاه را قبول ندارم. طرحی که راه انداخته‌اند، فیلم است و تأثیری بر ترافیک تهران ندارد.
* دلیل این تحلیلتان چیست؟
اگر بخواهیم دقیق در رابطه با بحث استفاده از دوچرخه و طرح‌هایی شبیه سه‌شنبه‌های بدون خودرو صحبت کنیم، باید بگویم که این اقدامات سال‌های مختلف در تهران تکرار شده‌اند و به نتیجه‌ای نرسیده‌اند؛ به‌عنوان مثال در دهه۷۰ پارکینگ‌های مکانیزه در بزرگراه کردستان و خیابان فاطمی ساخته شد و در گذر زمان یکی از این پارکینگ‌ها جمع و دیگری هم به بیلبورد تبلیغاتی تبدیل شد. ما باید از این تجارب درس بگیریم و اشتباهات را تکرار نکنیم.
در دوره شهرداری آقای الویری نخستین مسیر دوچرخه‌سواری از کوی دانشگاه به دانشگاه تهران ایجاد شد تا دانشجویان را برای استفاده از دوچرخه تشویق کنند. این مسیر به‌علت آنکه دوچرخه‌سواری در سربالایی سخت بود، در مدت کوتاهی جمع‌آوری شد.
در دوره آقای قالیباف باز هم بحث دوچرخه پررنگ و ایستگاه‌های دوچرخه بنا شد. شورای پنجم که تشکیل شد ما پیگیری کردیم که این ایستگاه‌های دوچرخه به کجا رسیده‌اند، به ما اطلاع دادند که نگهداری هر ایستگاه دوچرخه ماهانه چند میلیون تومان هزینه دارد و به‌دلیل به‌صرفه نبودن، جمع‌آوری شدند. از سوی دیگر مسیرهای دوچرخه‌سواری هم به مسیر ویژه موتورسیکلت تبدیل شد.
* الان مسیرهای دوچرخه‌سواری وضع خوبی دارند؟
نه. براساس آنچه من مشاهده می‌کنم در مسیرهای دوچرخه‌سواری مانند کریمخان به میدان ولیعصر، شاهد حرکت موتورسیکلت‌ها بودم. اگر شما چند ساعت این مسیرها را رصد کنید، می‌بینید که دوچرخه‌ای رد نمی‌شود، مگر اینکه همایشی باشد و مسئولان بخواهند از این مسیر حرکت کنند.
* پس شما می‌گویید این طرح در تهران مورد استقبال قرار نگرفته است؟
بله. مورد استقبال قرار نگرفتن هم دلیل دارد. به‌دلیل ساختار جغرافیایی تهران، نبود فضای امن حرکتی، آلودگی هوا و نبود زیرساخت‌های مناسب این امکان وجود ندارد که در تمام نقاط شهر از دوچرخه‌سواری استفاده شود. در تهران می‌توان در داخل محلات و از محلات برای رسیدن به ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی دوچرخه را فعال کرد، این مدل به منطق نزدیک‌تر است. اینکه ما بگوییم کسی با دوچرخه از منطقه۱۸ به منطقه۶ تهران حرکت کند، منطقی نیست.
* البته این طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو به‌طور کلی بر استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی به جای وسیله نقلیه شخصی تأکید دارد. سؤال من به‌صورت مشخص این است که آیا این طرح موجب کاهش ترافیک شهر ما شده است یا اینکه بیشتر بر بحث فرهنگسازی مانور می‌دهد؟
هم‌اکنون و با شرایط موجود تأثیری احساس نمی‌شود. ما باید حمل‌ونقل عمومی کاملی داشته‌باشیم تا مردم را به استفاده از آن تشویق کنیم، بنابراین در شرایط موجود این طرح نتوانسته است نقشی در بحث ترافیکی شهر تهران ایفا کند. زمانی این طرح تأثیر دارد که مردم مزیتی را احساس کنند و خودبه‌خود به سمت حمل‌ونقل عمومی بروند. هم‌اکنون حمل‌ونقل عمومی ما چنین مزیتی را ندارد و حتی مردم تاکسی‌های اینترنتی را به مترو ترجیح می‌دهند.
اگر حمل‌ونقل عمومی ما قوی باشد، در این شرایط اقتصادی خود مردم به سمت این شیوه رفت‌وآمد می‌روند و دیگر کسی حاضر نیست ۴۰هزارتومان برای خرید طرح هزینه کند اما متأسفانه اینگونه نیست و با این قبیل طرح‌ها نمی‌توان مردم را به کاری وادار کرد. هر زمان که تک‌بعدی قدمی برداریم، شکست می‌خوریم.
* یعنی در این طرح تک بعدی عمل شده است؟
بله، این طرح تک بعدی است. وقتی حمل‌ونقل عمومی کامل نیست، نمی‌توان توقع داشت که مردم از آن استفاده کنند. چنین نگاهی باعث می‌شود که در فاصله ولیعصر تا کریمخان مسیر دوچرخه درست کنیم اما در نهایت به پارکینگ موتورها تبدیل شود. این قبیل تصمیم‌ها هدر دادن سرمایه‌های مردم است. به‌نظر من اگر این هزینه را به ناوگان اتوبوسرانی تزریق می‌کردند، فایده‌اش بیشتر بود. اولویت ما برای حل مشکل ترافیک تهران، دوچرخه نیست، بلکه باید پیگیر حمل‌ونقل عمومی باشیم. متأسفانه شاهد این هستیم که تجربه‌های شکست خورده مدام تکرار می‌شود، چرا که از نظر من پشت برخی از این طرح‌ها، به جای کارشناسان و مدیران، پیمانکاران با توجه به منافع خودشان تصمیم می‌گیرند.
نظر شما