همین چند روز پیش بود که به بررسی وضعیت بازار رهن و اجاره مسکن در ارومیه پرداختیم و از «نقره‌داغ مستأجران» به وسیله صاحبخانه‌ها نوشیم. اما این بار هم با دیدن عکسی از یک بنگاه در ارومیه که از پذیرفتن صاحبخانه‌های بی‌انصاف معذور بود، بازار مسکن اجاره‌ای در مرکز استان را از زاویه دیگر بررسی کردیم. پویش#صاحبخانه_خوب مدتی است در سراسر کشور به راه افتاده است و برخی بنگاه‌های املاک در ارومیه هم به تبعیت از این طرح به دنبال ایجاد شرایطی برای پیدا کردن خانه‌ای مناسب برای مستاجران مستأصل و حتی راضی کردن صاحبخانه‌ها به کاهش کرایه املاکشان هستند. این پویش بهانه‌ای شد تا ابتدا سراغ مشاور املاکی معروف این روزهای فضای مجازی در ارومیه برویم و سپس با چند بنگاه‌دار دیگر هم درباره این طرح صحبت کنیم. در ادامه این گزارش، گپ و گفت ما را با برخی بنگاه‌داران ارومیه بخوانید.
- تمدید رایگان اجاره‌نامه
«اکبر عبادی‌پور» همان بنگاه‌داری است که عکس مغازه‌اش و کاغذ چسبیده روی شیشه آن، این روزها در فضای مجازی دست به دست می‌شود. او درباره انگیزه خود برای راه‌اندازی پویش صاحبخانه خوب، می‌گوید: در چند ماه اخیر قیمت ملک به‌اندازه‌ای افزایش یافت که بسیاری از مردم توانایی افزایش اجاره‌بها و ودیعه را نداشتند و همین امر باعث شد به فکر اجرای این پویش در ارومیه بیفتیم.
وی با اشاره به این‌که این پویش در شهرهای اصفهان و بوشهر هم تشکیل شده است، عنوان می‌کند: بنده و همکارم با طراحی این کاغذ و ارسالش به ۱۵۰ مشاور املاک در شهرستان ارومیه، سعی در ایجاد ثبات قیمت داریم؛ چراکه معتقدیم موجران در صورت نداشتن مستاجر و نبود وساطت مشاور املاک ناچار به پایین آوردن اجاره می‌شوند.
عبادی‌پور اظهار می‌کند: هر چند تاکنون موفق نشده‌ایم قیمت‌ها پایین بیاوریم اما شاهد ثبات قیمت‌ها هستیم و در برخی موارد هم موجر و مستاجر با وساطت ما در افزایش ناچیز اجاره‌بها با هم به توافق رسیده‌اند و فقط برای تمدید نزد ما می‌آیند. ما هم برای تشویق افراد در تمدید قراردادهای اجاره خود و پایین آوردن هزینه‌ها، هزینه‌ای برای تمدید قرارداد دوباره از آن‌ها دریافت نمی‌کنیم که به نوعی خودمان هم در اجرای این طرح شریک و فقط شعار نداده باشیم.
این بنگاه‌دار ارومیه‌ای با بیان این‌که در این شرایط اقتصادی باید همه در کنار و به فکر هم باشیم، تاکید می‌کند: در جلساتی که در اتحادیه با مشاوران املاک داشتیم قرار بر این شد که چون برای تمدید قرارداد دارایی تعلق نمی‌گیرد، از دریافت هزینه تمدید قرارداد چشم‌پوشی کنیم که این امر از سوی برخی بنگاه‌داران مورد استقبال واقع شد. اما برخی هم به دلیل مستاجر بودن و نداشتن توان پرداخت اجاره مغازه خود، برای تمدید قرارداد اجاره همچنان ۹ درصد ارزش افزوده و ۳۰۰ هزار تومان حق‌الزحمه دریافت می‌کنند. با وجود این‌که این مبلغ در بسیاری از شهرهای کشور با افزایش جالب توجهی همراه بوده، در ارومیه این مبلغ هیچ تغییری نکرده است.
وی با اشاره به دریافت نتایج خوب از آغاز این پویش، بیان می‌کند: با توجه به این‌که مشاوران املاک دیگر از ثبت قرارداد رهن و اجاره ملک با قیمت نامتعارف و خارج از توان مردم اجتناب می‌کنند به دلیل رایگان بودن تمدید قرارداد، برخی موجران هزینه در نظر گرفته خود برای افزایش اجاره‌بها را تا دو برابر کاهش می‌دهند. به طوری که اگر تا دیروز قصد افزایش ۳۰۰ هزار تومانی اجاره‌بها را داشتند، تصمیم به کاهش اجاره‌بها گرفته و با ۱۰۰ هزار تومان افزایش، تمدید قرارداد کرده‌اند.
- افزایش خانه‌های خالی از سکنه در ارومیه
عبادی‌پور با بیان این‌که تعداد خانه‌های خالی از سکنه در ارومیه زیاد شده است، می‌گوید: به دلیل نبود ثبات قیمت مالکانی که قصد اجاره منازل خود را ندارند نمی‌توانند برای فروش ملک خود اقدام کنند. چون امکان دارد قیمت ملک بالاتر برود و از سوی دیگر به دلیل بالا بودن قیمت ملک خرید هم وجود ندارد و به این ترتیب بازار خرید و فروش ملک هم در رکود کامل به سر می‌برد.
این مشاور املاک ارومیه‌ای درباره شرط‌های جدیدی که مالکان برای مستاجران خود می‌گذارند، بیان می‌کند: اخیراً موجران شرط‌هایی را در قرارداد اضافه می‌کنند که از جمله این شرط‌ها نداشتن فرزند و داشتن حق فسخ قرارداد از سوی مالک است. بدین ترتیب اگر موجر به هر دلیلی خواستار تخلیه منزل شود قرارداد یک‌طرفه فسخ می‌شود و مستأجر باید تا ۲ ماه منزل را تخلیه کند. اگر مستاجر هم نسبت به تخلیه منزل اقدام نکند و مالک نتواند منزل خود را به اجاره بسپارد، اجاره مورد نظر مالک هر ماه از رهن پرداختی از سوی مستاجر کسر خواهد شد.
وی می‌افزاید: مستاجران هم به دلیل بالا بودن هزینه‌ها و نداشتن توان پرداخت اجاره‌بها، ناچار به توافق با تمامی شرط‌های موجر هستند تا بتوانند منزلی با هزینه کمتر اجاره کنند و این به دور از انصاف است. از موجران خواهشمندیم انصاف را رعایت کنند و از گذاشتن شرط‌های سخت در اجاره‌نامه خودداری کنند. این فعال حوزه مسکن با اشاره به این‌که اخباری مبنی بر پرداخت وام برای پرداخت رهن به مستاجران به گوش می‌خورد، می‌گوید: این کار اشتباه بزرگی است چراکه مستاجر به هر دو طرف مقروض می‌ماند؛ کسی که به سختی می‌تواند اجاره‌بها را پرداخت کند، چطور می‌تواند علاوه بر اجاره‌بها اقساط وام را نیز بپردازد؟
مشاور املاک ارومیه‌ای با اشاره به دید منفی که در جامعه نسبت به مشاوران املاک وجود دارد، اظهار می‌کند: ما خیرخواه شهروندان هستیم و از مردم خواهش می‌کنیم دید خود را نسبت به صنف ما عوض کنند. عید نوروز در نمایشگاه عیدانه برای اولین بار در استان غرفه مشاور املاک نیز بر پا شد و مردم در بازدید از غرفه از حضور ما متعجب می‌شدند و می‌گفتند بنگاه‌داران اغلب دروغگو هستند و از مردم فرار می‌کنند، شما چطور غرفه برپا کرده‌اید؟ البته بعد از این نمایشگاه شاهد تغییر دید مردم و مراجعه‌های بیشتر هستیم اما بهتر است مردم نسبت به همکاران ما که عملکرد صادقانه دارند، رفتار بهتر و اعتماد بیشتری داشته باشند.
- صاحبخانه خوب ماندن نیازمند فرهنگ‌سازی
«اکبر مقداری» هم یکی دیگر از مشاوران املاک ارومیه است که بر لزوم ترویج فرهنگ صاحبخانه خوب تاکید می‌کند و می‌گوید: فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند آرامش را به بازار مسکن اجاره بازگرداند. بر خلاف مرکز کشور در برخی محله‌های شهر ارومیه مالکانی هستند که پس از سال‌ها قیمت‌های اجاره را افزایش نداده‌اند و همین مساله باعث شده در آن محله قیمت‌ها رشد پیدا نکند. وی ادامه می‌دهد: پویش صاحبخانه خوب مدتی است در صدا و سیما هم نمایش داده می‌شود و در این زمینه نیازمند تشویق صاحبخانه‌های خوب از سوی فرمانداری، شهرداری و حتی اتحادیه هستیم. این تشویق‌ها می‌تواند سبب کاهش قیمت‌های اجاره شود.
- اجاره منزل به اتباع خارجی
یکی دیگر از مشاوران املاک ارومیه‌ای می‌گوید: در حال حاضر زمین‌ها و املاک موجود در شهر ارزش‌گذاری نمی‌شوند و به همین دلیل هزینه خرید و اجاره منزل در بالاشهر و پایین شهر تفاوت چندانی با هم ندارد. «سیدامیر پاشایی» ادامه می‌دهد: به دلیل نبود تفاوت در اجاره‌بها در نقاط مختلف شهر، مستاجرانی که توانایی پرداخت اجاره‌بها را ندارند ناچار به اجاره منزل در روستاها روی می‌آورند که همین امر باعث بروز اختلاف در خانواده و حتی اتفاقات تلخی مانند طلاق می‌شود. در همین بنگاه خودم شاهد بودم که زن و شوهری به دلیل عدم توانایی مرد در اجاره یک منزل مناسب در مرکز شهر اختلاف شدیدی پیدا کردند و زن حاضر به زندگی در روستاهای اطراف ارومیه نبود.
پاشایی درباره یکی دیگر از عوامل گرانی اجاره‌بها عنوان می‌کند: امسال تعداد معاملات خرید و فروش مسکن کمتر و تعداد معاملات اجاره نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است. به نظر می‌رسد بسیاری از متقاضیانی که امسال قصد خرید واحد مسکونی داشتند به دلیل رشد ۱۰۰درصدی قیمت مسکن مجبور به تمدید یا تغییر منزل اجاره‌ای خود شده‌اند؛ همین موضوع جهش قیمت رهن و اجاره‌بها را را چند برابر کرده است.
وی با اشاره به این‌که اجاره ملک هم کاملاً از چارچوب خود خارج شده، می‌افزاید: یکی از معضلاتی که اکنون با آن مواجه هستیم موضوع اجاره خانه به اتباع خارجی است. با توجه به این‌که ارزش پول ایران پایین آمده است، اتباع خارجی به ایران و به‌ویژه ارومیه که در استانی مرزی واقع شده است سفر می‌کنند و به دنبال اجاره منزل برای چند شب هستند. آن‌ها هر هزینه‌ای را که موجران در نظر بگیرند قبول می‌کنند و به همین دلیل بسیاری از مالکان به جای اجاره منزل خود با قیمتی پایین به شهروندان، منازل خود را به عنوان سوئیت به اتباع خارجی اجاره می‌دهند.
پاشایی می‌افزاید: این عمل به نفع موجر است چراکه به جای دریافت ماهانه ۸۰۰ هزار تومان از مستاجر، فقط برای چند شب منزل خود را در اختیار خارجی‌ها قرار می‌دهد و برای هر شب ۵۰۰ هزار تومان اجاره دریافت می‌کند. این امر یکی از مهم‌ترین دلایل بالا رفتن اجاره‌بها و کمبود منزل اجاره‌ای مناسب شده است که متأسفانه مسئولان از آن غافل مانده‌اند. اجاره خانه‌ها بدون نظارت ادارات مربوطه بحران مسکن اجاره‌ای را در ارومیه چند برابر کرده است.
- املاک توسط بنگاه‌داران ارزش‌گذاری می‌شوند
رئیس اتحادیه مشاوران املاک ارومیه در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: پویش صاحبخانه خوب به طور خودجوش از سوی برخی مشاوران املاک ارومیه‌ای آغاز شد و ما هم از هر اقدام مثبتی که به نفع مردم باشد استقبال می‌کنیم. «شاهرخ پیری» درباره شرط‌های عجیبی که این روزها به قراردادهای مالک و مستاجر اضافه شده است، اظهار می‌کند: قرارداد تحت هر شرایطی توافقی بین موجر و مستاجر است. اتحادیه و مشاور املاک هم نمی‌توانند هیچ دخالتی در این زمینه داشته باشند، چون هیچ قانونی در این مورد وجود ندارد. این مساله ناراحت‌کننده است اما چون از سوی مستاجر پذیرش می‌شود، اتحادیه نمی‌تواند در این زمینه واکنشی نشان دهد.
پیری درباره ارزش‌گذاری نشدن املاک و نبود تفاوت اجاره در مناطق مختلف شهر ارومیه هم عنوان می‌کند: ارزش‌گذاری ملک به عهده مالک و بنگاه‌دار است و باید به این منظور بین مشاوران املاک هماهنگی صورت گیرد. این‌که به دلیل چنین نقصانی اجاره‌بها در بسیاری از مناطق شهری ارومیه با افزایش جالب توجهی روبه‌رو شده است، صحت دارد، اما این افزایش در همه محله‌ها یکسان نیست؛ برای مثال در منطقه‌ای مانند شهرک بهداری تا ۲ میلیون تومان اجاره ماهانه برای ملک در نظر گرفته می‌شود اما در خیابان عطایی این مبلغ تا یک‌سوم و نزدیک به ۸۰۰ هزار تومان است. ضمن این‌که در مبلغ ودیعه هم تفاوت فاحشی وجود دارد. این مسئول درباره اجاره منزل به اتباع خارجی هم اظهار می‌کند: اجاره منزل به اتباع خارجی فقط از طریق استعلام از سازمان اتباع خارجی صورت می‌گیرد؛ بدین ترتیب که فقط در صورت مثبت بودن جواب استعلام مالک حق اجاره منزل به اتباع خارجی را دارد و این اقدام به صورت خودسرانه از سوی مالکان غیرقانونی است و در صورت مشاهده چنین مواردی برخورد قانونی با مالک صورت خواهد گرفت.
- اجاره ملک به اتباع خارجی دارای کارت اقامت قانونی
«حمیرا جعفرزاده»، مدیر کل امور اتباع و مهاجرین خارجی آذربایجان غربی، هم در گفت‌وگویی کوتاه با همشهری درباره افزایش ورود اتباع خارجی به ارومیه و رونق اجاره منازل در این شهر از سوی آن‌ها می‌گوید: اتباع خارجی‌ای که دارای کارت اقامت هستند، می‌توانند نسبت به اجاره منزل به صورت ماهانه یا سالانه اقدام کنند. رسیدگی به موضوع اجاره منزل به اتباع خارجی فاقد کارت اقامت و فقط برای چند شب از حیطه وظایف ما خارج است و باید از طریق نهاد دیگری پیگیری و بررسی شود.
- پویش # صاحبخانه_خوب؛ کم‌تاثیر اما امیدوارکننده
بازار اجاره امسال به عنوان مهم‌ترین بخش اقتصادی کشور و همچنین به دلیل تغییر شرایط اقتصادی نسبت به سال‌های گذشته دچار نوسانات قیمتی بسیاری شده و این در حالی است که دولت در چند سال گذشته نتوانسته راهکارهای کنترلی از جمله دریافت مالیات از خانه‌های خالی، دریافت مالیات از عایدی سرمایه و همچنین راه‌اندازی مسکن استیجاری را اجرایی کند. با توجه به قرارگیری در فصل نقل و انتقالات و جابه‌جایی مستاجران، قیمت‌ها در بخش اجاره به صورت جهشی و حتی بیشتر از نرخ تورم رشد یافته است؛ به گونه‌ای که بسیاری از مستاجران به مناطق پایین‌تر یا حاشیه شهرها مهاجرت کرده‌اند و همین امر سبب ایجاد مشکلات بسیاری از جمله مشکلات فرهنگی برای مردمان مناطق مختلف شده است.
بسیاری از مستاجران هم اعلام می‌کنند قیمت‌های اجاره امسال در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش یافته و مجبورند به مناطق حاشیه‌ای شهر برای زندگی مهاجرت کنند؛ البته در این بین خریدارانی هم که قصد داشتند امسال برای خود یک واحد مسکونی بخرند به قشر مستاجرنشین اضافه شده‌اند و همین موضوع سبب افزایش تعداد مستاجران در بسیاری از شهرهای کشور از جمله ارومیه شده است.
در این میان راه‌اندازی برخی پویش‌های حمایتی از مستاجران از جمله صاحبخانه خوب، اتفاق هرچند کم‌تأثیر اما امیدوارکننده در روزهای پرالتهاب بازار مسکن به شمار می‌رود. کم‌تأثیر از این نظر که بر اساس نتایج نظرسنجی ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) که در روزهای ۱۷ و ۱۸ تیرماه ۹۸ به صورت تلفنی با جامعه آماری شهروندان کل کشور (اعم از شهر و روستا) انجام شده است، از پاسخ‌گویان پرسیده شده «آیا پویش صاحبخانه خوب را شنیده‌اید؟ » ۸/۶۷ درصد پاسخ‌گویان اعلام کردند اسم این پویش را نشنیده و ۹/۳۱ درصد از پاسخ‌گویان شنیده بودند. ۳/۰ درصد هم به این سؤال پاسخ ندادند. #پویش_صاحبخانه_خوب اتفاقی است که از سوی برخی مشاوران املاک حمایت می‌شود و از عقد قراردادهای گران و غیرمنصفانه جلوگیری می‌شود. هرچند رفع شدن دغدغه‌های تلخ مستاجران در روزهای گرانی اجاره به راهکارهای جدی‌تر از سوی دولتمردان نیاز دارد.
نظر شما