این وضعیت اگرچه باعث شده نظارت مسئولان بیشتر شود، اما این نظارت‌های مقطعی و کوتاه‌مدت اثر جالب توجهی بر گرانی ماهی و میگو نداشته است. آگاهان بازار می‌گویند این وضعیت بی‌تناسب با کاهش ارزش ریال در مقابل دلار نیست. به اعتقاد این عده این موضوع، بازار قاچاق ماهی را داغ کرده و برخی صیادان را ترغیب به قاچاق ماهی می‌کند. عده‌ای دیگر صید بی‌رویه به‌خصوص صید ترال را عامل کمبود ماهی و میگو می‌دانند. صیادان نیز گرانی تجهیزات و هزینه‌های لنج‌داری و لوازم ماهیگیری را عامل وضع موجود می‌دانند.
شهرستان جاسک به علت نزدیکی به دریای عمان و اقیانوس هند یکی از قطب‌های مهم تولید و استحصال ماهی در جنوب کشور است؛ اما این تصور که در این نقطه کشور ماهی به قیمتی نازل یافت می‌شود کمی دور از واقعیت است. قیمت ماهی در بندری که خود تولیدکننده ماهی در کشور است به‌گونه‌ای افزایش یافته که بومیان چاره‌ای جز کوچک‌تر کردن سفره غذایی خود ندارند.
- واسطه‌هایی که ماهی را به میناب می‌برند
«رحیم سهرابی»، شهروندی از جاسک، با اشاره به کمبود و گرانی ماهی می‌گوید: موضوع کاهش صید به نظر من بزرگ‌نمایی و اغراق‌شده است. برخی لنج‌های صیادی ماهی و میگو را به‌جای بازار به واسطه می‌فروشند. برخی هم ترجیح می‌دهند به بازار ماهی میناب ببرند تا به بازارهای دیگر استان‌ها ارسال شود. به نظر می‌رسد منفعت‌طلبی باعث بروز این وضعیت شده است. وی ادامه می‌دهد: دلیل اصلی بالا رفتن نرخ دلار و کاهش ارزش ریال است. در این شرایط برخی سودجویان راغب می‌شوند ماهی و میگو را به خارجی‌ها بفروشند تا سود بیشتری ببرند.
«علی ذاکری»، شهروند دیگری از جاسک، می‌گوید: در بازار ماهی میناب هر کیلوگرم هوور حدود ۲۸ تا ۳۰ هزار تومان است اما در جاسک، هر کیلوگرم ماهی هوور تا ۴۰هزار تومان هم به فروش می‌رسد. قابل قبول نیست که دور تا دور بندر جاسک دریا باشد ولی ماهی در این بندر صیادی گران‌تر از میناب فروخته شود.
- فصل کاهش صید
«حسن آتش‌زبان»، یکی از صیادان شرق استان، درباره قاچاق ماهی می‌گوید: قاچاق ماهی موضوعی وابسته به شرایط نرخ دلار است. وقتی ماهی را بیش از ۲۰ هزار تومان اجازه نداری بفروشی ولی کویتی‌ها حاضرند کیلویی ۱۰۰ هزار تومان پول بدهند، شما محصولت را کجا می‌فروشی؟ این‌جا یا آن‌طرف آب؟
به اعتقاد وی مشکل مهم دیگر عرضه و تقاضا در بازار است. تقاضا برای خرید ماهی زیاد است اما صید به دلیل شرایط فصلی کم است؛ به همین خاطر صیادان معمولاً صید خود را به خریداری که بیشتر پول بدهد، می‌فروشند. وی که یکی از صیادان قدیمی منطقه است، بیان می‌کند: جدا از موضوع قاچاق ماهی و کاهش صید فصلی، ضعف یا نبود مدیریت صحیح هم به این گرانی و کمبود دامن زده است. آتش‌زبان ادامه می‌دهد: در جاسک بیش از ۲۷ تعاونی خدمات صیادی وجود دارد که یا فعال نیستند یا صیادان به آن‌ها اعتماد نمی‌کنند. اگر یک اتحادیه تعاونی خدمات صیادی تشکیل شود، هم مشکل تعاونی‌ها و عرضه ماهی حل می‌شود و هم فعالیت بازار ماهی کنترل می‌شود.
- دلالان ماهی یا «کمات» ها
موضوع گرانی ماهی چندی پیش بازار ماهی جاسک را هم به تعطیلی کشاند. این تعطیلی البته به درازا نکشید و بعد از چند هفته به دستور مقامات قضایی جاسک مجدداً بازارماهی بازگشایی شد و مسئولان تعمیرات و وضعیت بهداشتی را دلیل تعطیلی بازار ماهی عنوان کردند اما به عقیده مردم منطقه، تعطیلی بازار ماهی، به دلیل فعالیت دلالان بود که در گویش محلی به آن‌ها «کمات» گفته می‌شود. به عقیده اهالی، کمات یا واسطه‌ها ماهی به‌ویژه گونه «هوور» را از لنج‌های صیادی می‌خرند و با انتقال آن به شناورهای خارجی یا انتقال به بازار دیگر شهرستان‌ها از جمله میناب، باعث افزایش نامتعارف قیمت این ماده غذایی در بازار و دور شدن ماهی از سفره‌های مردم این خطه می‌شوند.
- گرانی تجهیزات صیادی
بنا به گفته برخی شهروندان، علاوه بر کاهش صید در این فصل برخی صیادان با این بهانه که قیمت لوازم صیادی گران است صید روزانه خود را به‌جای تحویل در بازار ماهی به واسطه‌ها می‌فروشند و آن‌ها نیز با خودروهای یخچال‌دار ماهی‌ها را روانه بازار ماهی میناب و دیگر استان‌ها می‌کنند. این وضعیت آن‌قدر بر بازار ماهی بندر جاسک تاثیرگذار بوده که هم‌اینک ایست و بازرسی جاده‌ای پلیس از انتقال صید به میناب جلوگیری می‌کند. یکی از صیادان منطقه می‌گوید: قایق‌های ماهیگیری را پیش از این با قیمت ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان خریده می‌شد اما هم‌اکنون موتور قایق را هم نمی‌شود با ۱۰۰ میلیون تومان خرید! وی می‌افزاید: پیش از افزایش دلار، قیمت یک تور صید کمتر از ۲ میلیون تومان بود اما حالا قیمتش به ۴ برابر افزایش پیدا کرده است.
- بازار بزرگ «گورزانگ»
وقتی صیادان و مردم جاسک از انتقال ماهی به میناب گلایه می‌کنند، منظور بازار بزرگ ماهی روستای گورزانگ است. شاید جواب معمای گرانی و کمبود ماهی و میگو در بندرعباس و شرق استان در روستای گورزانگ از توابع بندزرک میناب نهفته است. این روستا که اهالی به آن پاچال می‌گویند، مرکز بزرگ خرید و فروش ماهی و انتقال ماهی به بازار ماهی دیگر شهرهای کشور است.
گورزانگ هم‌اکنون به یکی از بزرگ‌ترین مراکز فروش و عرضه انواع آبزیان حلال تبدیل شده که متناسب با فصل صید، گونه‌های مختلفی از ماهیان از جمله هوور (تن)، حلوا سفید (زبیری)، حلوا سیاه، مقوا، میش‌ماهی، سرخو، سنگسر، راشکو، شیر، شوریده، و انواع دیگر ماهی و میگو در بازار ماهی‌فروشی گورزانگ بارگیری و به وسیله خودروهای ویژه حمل آبزیان به بازارهایی در استان‌های تهران، اصفهان، فارس، خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و یزد ارسال می‌شود. در روستای گورزانگ ۵۰ غرفه (پاچال) عرضه ماهی وجود دارد و روزانه به‌طور میانگین حدود ۱۰۰ تن ماهی و آبزیان از این بازار به اقصی نقاط کشور عرضه و توزیع می‌شود.
- سرنوشت صید ترال
با وجود پایان فعالیت شناورهای چینی در آب‌های خلیج فارس و دریای مکران که بسیاری صید غیرقانونی آن‌ها را عامل کم شدن و گرانی ماهی اعلام کرده بودند، مشکلات در این حوزه همچنان ادامه دارد. «جلیل شهری»، یکی از اهالی روستای ونک در شرق جاسک، از صید ترال لنج‌داران بومی منطقه گلایه‌مند است. وی در این‌باره بیان می‌کند: چینی‌ها رفتند اما صید ترال توسط برخی لنج‌های صیادی منطقه ادامه دارد و همین عامل مهمی در کاهش صید شده است. وی می‌گوید: بارها این موضوع را به مسئولان اعلام کردم اما برخوردی با خاطیان انجام نمی‌شود.
به نظر می‌رسد مسئولان تمایلی به ورود کردن به موضوع ندارند. شهری ادامه می‌دهد: زمانی که شناورهای چینی در آب‌های خلیج فارس و دریای مکران فعالیت می‌کردند بارها با تخلفات آن‌ها برخورد شد و صید غیرقانونی شناورهای خارجی توسط مراجع نظارتی با قیمت تعاونی در بازار ماهی جاسک، قشم و بندرلنگه به مردم عرضه شد اما با تخلفات لنج‌های صیادی بومی هیچ برخوردی نمی‌شود. در همین رابطه «عثمان آغنده»، دهیار روستای ونک، با رد این موضوع بیان می‌کند: این موضوع که هم‌اکنون در ساحل روستای ونک صید ترال می‌شود را تأیید نمی‌کنم؛ البته قبلاً تخلفات صیادی صورت می‌گرفت ولی با نظارت دائمی شیلات و تشکیل پایگاه‌های بسیج دریایی این تخلفات به شدت کاهش یافت.
- محدوده نظارتی شیلات
معمولاً وقتی درباره گرانی قیمت ماهی سؤالی از مدیران شیلات پرسیده می‌شود پاسخ همیشگی این است که شیلات فقط تا محدوده ساحل وظیفه نظارت بر صید و صیادی را به عهده دارد و قیمت‌گذاری و نظارت بر بازار ماهی به عهده دستگاه‌های نظارتی نظیر اداره صمت است. سرپرست صید شیلات استان هرمزگان با اشاره به گرمای شدید هوا در مناطق ساحلی استان، می‌گوید: گرمای هوا در این موقع از سال باعث شده صیادان فعالیت کمتری انجام دهند.
«بهاره سلامت‌هرمزی» دلیل کمبود ماهی در بازار ماهی را شرایط فصلی می‌داند و ادامه می‌دهد: در این فصل سال به دلیل شرایط آب و هوایی و زیستی آبزیان صید در استان نسبت به ۳ ماهه دوم سال کمتر است و این رویه هر سال وجود دارد. وی به نقش دلالان و واسطه‌ها برای خرید آبزیان و حمل آن به استان‌های همجوار اشاره می‌کند و می‌گوید: علاوه بر فعالیت واسطه‌ها، کمبود و گرانی ماهی به علت گران شدن ۲ الی ۳ برابری ادوات صید و بالا رفتن هزینه‌های صیادی است. هرمزی درباره صید غیرقانونی لنج‌های شرق استان بیان می‌کند: صید ترال در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان ممنوع است و اگر تخلفی انجام شود با متخلفان طبق قانون حفاظت از منابع آبزیان در کمیسیون تخلفات صیادی برخورد قانونی می‌شود.
- گرانی ماهی هوور و گاریز
در روزگاران نه‌چندان دور، ماهی و میگو از غذاهای اصلی ساحل‌نشینان جنوبی کشور به‌ویژه مردمان جاسک در سواحل مکران محسوب می‌شد. از میان انواع ماهیان خلیج فارس و دریای عمان، گونه هوور که فصل صید آن چندی پیش شروع شد و تا اوایل مهر ادامه خواهد داشت، و «گاریز» نوعی ماهی کبابی، در بین ساحل‌نشینان استان به‌ویژه جاسک از اقبال بیشتری برخوردار است اما در این روزها به دلایل مختلف دیگر بوی «قلیه‌ماهی» و «ماهی کباب» کمتر از آشپزخانه‌های این منطقه به مشام می‌رسد.
- افزایش صید اما کاهش ماهی در بازار
بندر جاسک در ۳۰۰ کیلومتری بندرعباس واقع شده است و رتبه دوم صید ماهیان صنعتی را پس از چابهار در کشور دارد. بر اساس آخرین آمار شیلات جاسک، بیش از ۵ هزار صیاد با ۲۵۰۰ شناور صیادی در سواحل جاسک مشغول کار و تلاش هستند. در سال ۹۶ حدود ۳۳ هزار تن انواع آبزیان در این شهرستان صید شده است که این رقم در سال ۹۷ در حدود ۲۵ درصد افزایش داشته و پیش‌بینی می‌شود امسال نیز با ۱۵ درصد افزایش روبه‌رو باشد. با این حال آنچه مایه تعجب مردم است گرانی و کمبود ماهی در بازار است که با این آمارها چندان همخوانی ندارد.
- افزایش گرایش به صیادی
یکی صیادان منطقه، اظهار می‌کند: پیش از این که خشکسالی کشاورزان و دامداران را بیکار نکرده بود تعداد صیادان متناسب با محدوده صید بود؛ اما در حال حاضر شغل قریب به اتفاق مردم جاسک ماهیگیری شده است. «رضا رحیم‌زاده»، ادامه می‌دهد: قبلاً در این منطقه ۱۰۰ الی ۲۰۰ قایق هم پیدا نمی‌کردی اما هم‌اکنون بیش از ۴ هزار قایق برای صید راهی دریا می‌شود.
نظر شما