پیشنهاد تداوم طرح مزبور این بار در قالب طرح «پنجشنبه‌های گردشگری بدون خودرو» با مشارکت شهرداری تهران و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در قالب تورهای گردشگری رایگان در پایتخت کلید خورد و تا پایان تابستان نیز همچنان ادامه دارد. این هفته همراه شدیم با یکی از تورهای گردشگری پویش پنجشنبه‌های گردشگری بدون خودرو در منطقه ۱۲ تا هم روایتی جذاب از نقاط گردشگری این منطقه تاریخی بشنویم و هم از روند اجرای این پویش گزارشی تهیه کنیم.
قرارمان خیابان باب همایون بود. کنار سایبان آبی رنگ پویش پنجشنبه‌های گردشگری بدون خودرو، کارشناس ستاد گردشگری تهران با شال آبی رنگی که به گردن داشت به گرمی از گردشگران استقبال می‌کرد. اقشار مختلف از پسربچه خردسالی که همراه مادرش آمده بود گرفته تا بانوان خانه‌دار و پزشک و مهندس در این تور یک روزه شرکت کرده بودند. «محمد سپاسی» یکی از همراهان این تور گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار «همشهری محله» می‌گوید: «درست است هر روز به سبب فعالیت‌های اجتماعی در نقاط مختلف تهران تردد می‌کنم، اما هیچ‌وقت فرصت نکرده‌ام که پایتخت را از زاویه جاذبه‌های گردشگری‌اش ببینم.» او از طریق شبکه‌های اجتماعی با این پویش آشنا شده است و پنجشنبه‌های گردشگری بدون خودرو را فرصت خوبی می‌داند برای شناخت تاریخ کلانشهر تهران و تماشای آنچه روایتگر گذشته هستند.
«طاهره معصومیان» به گفته خودش حدود ۲ ماه است که همراه با دوستانش در این پویش شرکت می‌کند. او می‌گوید: «در این مدت اطلاعات جامع و خوبی درباره مناطق گردشگری تهران به‌ویژه منطقه۱۲ به دست آورده‌ام. این پویش زمینه‌ای فراهم کرده تا پایتخت‌نشینان جاذبه‌های شهرشان را ببینند و از تماشای آنها لذت ببرند.»
۱
- قصر الماسیه و باب همایون
گپ حاضران درباره پویش و مزایای آن حسابی داغ شده است که «علی ترجمان» کارشناس ستاد گردشگری با آغاز روایت قصه باب‌همایون، همه توجه‌ها را به سوی خود جلب می‌کند. قصه را از «قصر الماسیه» در انتهای خیابان باب‌همایون کنونی آغاز می‌کند و می‌گوید: «از آنجا که درِ بزرگ قصر الماسیه رو به خیابان باب‌همایون فعلی باز می‌شد این خیابان باب‌همایون نامگذاری شده است. » به گفته راهنمای تور امیرکبیر برای اینکه نظر توریست‌های خارجی را به این نقطه جلب کند، تغییراتی از جمله مغازه‌های صنایع‌دستی، درختکاری و حوض آب بزرگ در خیابان باب همایون ایجاد شده است. «حسین کریمی» یکی از گردشگران می‌گوید: «همیشه سبب این نامگذاری برای یک علامت سؤال بود که امروز با توضیحات راهنمای تور پاسخ آن را یافتم.»
۲
- میدانی با قدمت ۲۰۰ سال
مقصد بعدی میدان امام خمینی(ره) یا توپخانه قدیم است که ترجمان با تورق تاریخچه ۲۰۰ ساله میدان می‌گوید: «این نقطه در زمان فتحعلی شاه قاجار یک محوطه بیابانی بود که به‌عنوان مکانی برای رژه سربازان و تمرینات نظامی استفاده می‌شد. در زمان ناصرالدین شاه تبدیل به یکی از میدان‌های بزرگ شهر تهران می‌شود که متولیان شهر برای تفریح به اینجا می‌آمدند. در دوره صفویه جنگ‌های زیادی بین ایران و عثمانی رخ می‌دهد و صفویان غنایم جنگی بسیاری از عثمانی‌ها از جمله تعدادی توپ به ایران می‌آورند و آنها را دور تا دور میدان قرار می‌دهند. به همین دلیل نام میدان را توپخانه می‌گذارند.» ضلع جنوب میدان ساختمان ارتباطات قرار دارد که ترجمان به آن اشاره می‌کند و درباره تاریخ این ساختمان بزرگ می‌گوید: «دوره قاجار این ساختمان نخستین تلگراف‌خانه بود و در همسایگی آن، تعدادی از کاخ‌های افغان‌ها قرار داشت و تا سال ۱۳۴۷ هم هنوز بنای کاخ‌ها وجود داشت، اما در سال ۱۳۵۱ پس از تخریب کاخ‌ها، ساختمان تلگراف‌خانه به ساختمان ارتباطات تبدیل شد.»
۳
- ناصریه ناصرخسرو شد
«خوبی پویش پنجشنبه‌های گردشگری بدون خودرو این است که گردشگران فرصت پیدا می‌کنند در بازدید خود از نقاط گردشگری، پای قصه جاذبه‌های گردشگری بنشینند. » این حرف «راضیه اسدزاده» یکی از حاضران در تور است. او می‌گوید: «برگزاری چنین تورهایی سبب می‌شود تا با دقت بیشتر به دور و اطرافمان نگاه کنیم و تهران را از زاویه دیگری بنگریم.» به خیابان ناصرخسرو می‌رسیم و کارشناس ستاد گردشگری در معرفی این خیابان می‌گوید: «نام قدیم این خیابان «ناصریه» بود. دلیل این نامگذاری وجود کاخ گلستان یا همان کاخ ناصرالدین شاه در جنوب این خیابان بود اما در دوران پهلوی نخست از آنجا که پهلوی اول علاقه زیادی به شاعران نام‌آور ایرانی داشت، بخش قابل توجهی از خیابان‌های شهر تهران را به نام شاعران تغییر می‌دهد و نام خیابان را ناصرخسرو می‌گذارد.»
۴
- دارالفنون چشم‌ها را نوازش می‌دهد
تبادل اطلاعات بین گردشگران در فاصله ۲ مقصد گردشگری یکی دیگر از نقاط قوت گردشگری بدون خودرو است. وارد مدرسه «دارالفنون» می‌شویم و همه در بدو ورود محو ابهت تندیس مردی می‌شوند که دارالفنون به نامش سند خورده است، «امیرکبیر». ترجمان می‌گوید: «این مدرسه ابتدا تنها پذیرای شاهزادگان و فرزندان بزرگان مملکت بود و نخستین معلمان آن بلژیکی و اتریشی بودند برای نخستین بار در کشور دروسی مانند ریاضی، نجوم، پزشکی، شیمی، موسیقی و علوم نظامی در این مدرسه تدریس شد.» قاب عکس رجال علمی و سیاسی فارغ‌التحصیل از این مدرسه چون «جواد آشتیانی»، «سیدمحمدطباطبایی»، «جهانگیر صوراصرافیل» و «مصطفی‌چمران» حکایت از جایگاه آن در عرصه علم‌آموزی ایران دارد.
۵
- نخستین خیابانی که برق داشت
تاریخ خیابان امیرکبیر هم شنیدنی است. به گفته ترجمان در گذشته به این خیابان «چراغ‌برق» می‌گفتند: «برای نخستین بار روشنایی این خیابان با چراغ‌های گازسوز تأمین می‌شد. به همین دلیل این خیابان را چراغ گاز نامیدند، اما در دوره ناصرالدین شاه، حاج «امین ضرب» با نصب نیروگاه برق در این خیابان، نام آن را به خیابان چراغ‌برق تغییر می‌دهد.»
۶
- اکباتان لاله‌زار شد
نام قدیمی خیابان لاله‌زار، «اکباتان» بوده است که البته به گفته کارشناس ستاد گردشگری به این خیابان «فیلخانه» و «باغ‌وحش‌خانه» هم می‌گفتند. ترجمان در توضیح گذشته این خیابان می‌گوید: «قصر لاله‌زار در انتهای این خیابان قرار داشت و نخستین باغ‌وحش در آن ساخته شد و به همین دلیل مردم به اینجا خیابان باغ‌وحش خانه می‌گفتند. همچنین در گذشته نیروی محرکه واگن‌هایی که از خیابان لاله‌زار و توپخانه می‌گذشتند، اسب بود که به سبب تردد این واگن‌ها و وجود استراحتگاهشان در انتهای این خیابان به آن خیابان «واگن اسبی» هم می‌گفتند.»
۷
موزه‌ای با مجسمه‌های گچی
وقتی به موزه «علی‌اکبر صنعتی» می‌رسیم، «کریم بهرامی» یکی از گردشگران تور می‌گوید: «۵۰ سال است که در تهران زندگی می‌کنم و بیش از هزاران بار از نقاط مختلف منطقه ۱۲ عبور کرده‌ام اما هیچ وقت نمی‌دانستم قدم به قدم این منطقه قصه‌های شنیدنی و جذاب دارد. » وارد موزه که می‌شویم مجسمه‌های گچی به استقبالمان می‌آیند. مجسمه‌هایی که به طرز ماهرانه و با توجه به کوچک‌ترین جزئیات ساخته شده‌اند. بیش از هر چیزی مجسمه «شاه‌عباس» و «نادرشاه» و «پیرمرد بیکار» همراه با زن و فرزندانش نظر گردشگران را جلب می‌کند.
۸
تاریخ سکه در موزه بانک سپه
یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه ۱۲، موزه سکه بانک سپه است. در این موزه می‌توانید سیر تاریخی ضرب سکه را در دوره‌های مختلف تاریخی مرور کنید. این مجموعه در دل نخستین بانک ایرانی جای گرفته است. «صدیقه فروغیان» کارشناس موزه «سکه بانک سپه» در معرفی این موزه برای گردشگران حاضر در پویش پنجشنبه‌های گردشگری بدون خودرو می‌گوید: «بانک سپه نخستین بانک ایرانی تأسیس شده در کشور است که در سال ۱۳۰۴ شمسی به نام «قشون پهلوی» تأسیس شد و سرمایه ۸۰۰ هزار تومانی آن هم از بودجه صندوق بازنشستگی قشون تأمین می‌شد. موزه سکه بانک سپه از سال ۱۳۲۵ تا ۱۲۵۷ به مدت ۲۷ سال به همت تیمسار «آق اولی» مدیرعامل وقت بانک سپه و استاد «ملک‌زاده بیانی» سکه‌شناس مطرح ایرانی جمع‌آوری بیش از ۲۰ هزار سکه تاریخی از دوران ماقبل هخامنشی تا دوران معاصر ایجاد شده است. بخشی از مجموعه موجود در موزه سکه با خرید مجموعه آثار از مجموعه‌داران و جمع‌آوری آثار اهدایی شکل گرفته است.»
به گفته فروغیان، این روزها بخش‌های مردم‌شناسی و نقاشی هم به این موزه اضافه شده است: «در بخش سکه‌های تاریخی ۲ هزار سکه در معرض نمایش عموم قرار گرفته است و در بخش نقاشی هم حدود ۵۲ اثر از نقاشان و هنرمندان مطرح کشور به نمایش درآمده است. همچنین تلاش کردیم با بازسازی یک شعبه از شعب بانک سپه همراه با ماکت‌های زیبا، پیشینه تاریخی فعالیت این بانک را هم به مراجعه‌کنندگان نشان دهیم.» این کارشناس موزه می‌گوید: «نخستین شعبه بانک سپه سال ۱۳۰۴ روبه‌روی مدرسه دارالفنون با اجاره ۲ باب مغازه فرش‌فروشی در تهران راه‌اندازی شد که امروزه نشانی از این مغازه‌ها نیست.»
نظر شما