او هم خیلی منطقی جواب داد: «بله، حتماً جذاب بود و حتماً پدرم به من می‌گفت که اگر به فکر درس ومدرسه نیستی، حداقل به فکر چشم‌هایت باش که یک‌سره یا به مانیتور و یا به گوشی خیره مانده! اشعه‌اش برای چشم‌هایت ضرر دارد، از ما گفتن!»
خب، البته ما این جمله و عبارت‌هایی شبیهِ آن را بارها شنیده‌ایم، اما هیچ‌وقت دلیل علمی، مستند و محکم برای اثبات آن نشنیده‌ایم! برای همین، موضوع چشم‌هایمان را زیاد جدی نگرفته‌ایم.
البته درست که فکر می‌کنم بعد از مدتی طولانی استفاده از تلفن همراه، گاهی چشم‌هایم تار می‌بیند، یا اشک در آن‌ها جمع می‌شود و... می‌خواهم بدانم آیا واقعاً اشعه‌ی گوشی موبایل و یا رایانه برای چشم‌هایمان ضرر دارد؟
- خستگی، نه ضعف
دکتر نادر نصیری، فوق تخصص جراحی چشم و استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با هفته‌نامه‌ی دوچرخه می‌گوید: «تا به حال ثابت نشده که کار چشمی بتواند باعث ضعیفی چشم بشود. کتاب‌خواندن، کار با رایانه، عینک اشتباهی به چشم زدن یا عینک‌نزدن هیچ‌کدام تأثیر ندارد!»
به گفته‌ی دکتر نصیری «تا ۹ سالگی سیستم عصبی چشم تکمیل می‌شود. برای این‌که سیستم عصبی بینایی تکمیل شود باید چشم تصاویر خوب دریافت کند. بنابراین تا این سن هرگونه بیماری که باعث ضعف بینایی شود باید معالجه و درمان شود، درغیر این صورت موجب تنبلی چشم شده و تا آخر عمر می‌ماند، تنبلی چشم هم باعث کاهش بینایی می‌شود. ضعف بینایی، انحراف چشم، آب مروارید، افتادگی پلک و یا هرنوع بیماری چشمی دیگر باعث می‌شوند که تصویر، خوب به چشم نرسد و چشم کم‌رنگ شود.»
خُب این خیلی جذاب است که موبایل به چشم‌هایمان صدمه نزند. پس یعنی ما در استفاده از موبایل و رایانه آزادیم و می‌توانیم بدون نگرانی از چشم‌هایمان هرچه‌قدر خواستیم استفاده کنیم؟
دکتر نصیری می‌گوید: «قطعاً این کارعوارضی دارد و باعث خستگی چشم می‌شود. ببینید وقتی شما ورزش کنید یا زیاد راه بروید، پاهایتان خسته می‌شود ولی به پایتان آسیب نمی‌رسد؛ به همین منوال وقتی با چشم زیاد کار کنید، ماهیچه‌های چشم خسته می‌شوند، ولی آسیب نمی‌بینند. این کارفقط باعث خستگی شدید چشم می‌شود.»
- فقط دور را نگاه کن
مثل این که من اشتباه متوجه شده بودم، پس آن‌قدرها هم بی‌ضرر نیست. حالا راه‌حلی برای پیش‌گیری و یا برطرف‌شدن خستگی ماهیچه‌های چشم وجود دارد؟
بله، در هنگام مطالعه، یا کار با گوشی و رایانه و هرنوع فعالیت چشمی، ماهیچه‌های چشم منقبض و فشرده می‌شوند در همان حال وقتی دور را نگاه کنیم ماهیچه‌ها استراحت می‌کنند.
این‌جا همان مثال پا را می‌زنیم وقتی شما راه می‌روید، ماهیچه‌های پایتان کار می‌کنند ولی وقتی می‌خوابید ماهیچه‌ها دیگر در حالت انقباض نیستند؛ شل می‌شوند و استراحت می‌کنند.
در مورد چشم هم همین‌طور است و وقتی زیاد با چشم کار می‌کنید، ممکن است سردرد بگیرید و بی حوصله شوید، ولی وقتی دور را نگاه می‌کنید ماهیچه‌های چشم، در حالت ریلکس قرار می‌گیرد. بنابراین بعد از یک ربع ساعت استفاده از چشم، چهارتا پنج دقیقه دور را نگاه کنید که ماهیچه‌ها از حالت انقباض خارج شوند.
البته دکتر نصیری معتقد است که نوجوانان باید طور دیگری از چشم‌هایشان مراقبت کنند. او می‌گوید: «استفاده ازعینک آفتابی برای نوجوانان مهم است و توصیه می‌شود. به‌خصوص بین ساعت‌های ۱۱ صبح تا ۴ بعدازظهر که اشعه‌ی یووی خورشید باعث آسیب‌دیدن قسمت‌های مختلف چشم می‌شود، حتماً از عینک آفتابی استفاده کنند.»
- تغذیه‌ی مناسب بر سلامت چشم تأثیر دارد؟
«البته کسانی که بیماری گوارشی دارند و اشتها ندارند ممکن است دچار مشکل چشمی بشوند. در کل وقتی جذب ویتامین‌آ در بدن کم شود، فرد دچارمشکلات بینایی می‌شود. برای همین خوردن میوه و سبزی‌ها اثر خوبی دارد و کاهش مصرف آن می‌تواند باعث ضعف بینایی شود. درضمن، فست‌فودها و غذاهای کنسروی و خوراکی‌های حاوی مواد نگه‌دارنده و مواد شیمیایی می‌توانند تأثیر منفی بر سلامت عمومی بدن و به‌ویژه چشم بگذارند.»
- کجا رفتند دوچرخه‌سواران نوجوان؟
دکتر نصیری به نوجوانان توصیه‌هایی می‌کند که ارتباط زیادی به چشم‌هایشان ندارد. او می‌گوید: «دوستی می‌گفت از زمانی که لپ‌تاپ و گوشی‌های هوشمند آمده‌اند، فروش دوچرخه برای بچه‌ها کم شده است. قبلاً بچه‌ها آرزو داشتند دوچرخه داشته باشند، اما الآن آرزوی تبلت و گوشی دارند.
شاید با استفاده‌ی زیاد و درست از گوشی و... دچار بیماری چشمی نشوند، اما باعث می‌شود فعالیت ورزشی نداشته باشند و از نظر عضلانی و استخوانی بدنشان کامل رشد نکند و قدرت لازم را پیدا نکند.
نوجوانان نیاز دارند برای رشد استخوان در فضای بیرون باشند و از نور آفتاب استفاده کنند. نرسیدن نور خورشید که لازمه ی رشد استخوان‌های بدن است باعث می شود دچار نرمی استخوان شوند.
علاوه بر این وقتی مشغول استفاده از لپ‌تاپ یا گوشی هستند سرشان را پایین می‌اندازند و وزن سر می‌افتد روی مهره‌های گردن و دچار دیسک گردن می‌شوند. در ضمن بچه‌ها وقتی گوشه‌ای پای کامپیوترو گوشی می‌نشینند، از خانواده دور می‌شوند و نمی‌توانند با پدر، مادر و دیگر اعضای خانواده ارتباط عاطفی برقرار کند. حتی نمی‌توانند کار گروهی انجام دهند یا با دوستانشان بازی کنند و در انزوا قرار می‌گیرند.
نظر شما