و رسانه‌ای نیست که رسماً برای آن تبلیغ کند. اما ساخته می‌شود، شناسایی می‌شود و گسترش می‌یابد.در کشمکش میان مردمی که به دنبال پیروی از پدیده‌های تازه هستند و مسئولانی که برای کنترل و هدایت این پدیده‌‌ها نقشه طراحی می‌کنند، مد لباس با شروع هر فصل و مهم‌تر از همه با شروع سال از نقطه نامشخصی آغاز می‌شود و با استقبال عمومی در همه جا انتشار می‌یابد.مدگرایی وقتی فقط یک تنوع‌گرایی و نو به نوشدن عادی است مشکلی را در پی نخواهد داشت و حتی پاسخگوی برخی نیازهای طبیعی ماست.
مشکل هنگامی پدید می‌آید که مدبه وسیله‌ای وارداتی برای ترویج فرهنگ غرب و کم‌رنگ‌کردن نشانه‌های فرهنگ خودی تبدیل شود. اینجاست که بحث بومی‌سازی مد و هدایت آن در چارچوب فرهنگ بومی به عنوان یک ضرورت مطرح می‌شود.
آنهایی که بیشتر به دنبال مد هستند زودتر از همه به آن می‌رسند و کم‌کم بقیه را هم به مد جدید دعوت می‌کنند. پاساژها، مراکز تفریحی، میهمانی‌ها و گروه‌های دوستانه محلی برای یافتن مد و البته استفاده از آن هستند.
مدهای مردانه
وقتی مغازه‌های شمال تا جنوب شهر را به دنبال لباس خاصی بگردی کم‌کم تصور می‌کنی همه این لباس‌ها به هم شباهت دارند و تنها تفاوت در فروشندگانی است که می‌خواهند با مرغوب نشان دادن کالای خود هزینه اجاره مغازه و دیگر مخارج را از مشتری بگیرند.
از مدتی پیش کاپشن‌های خاکی رنگ پاگون‌دار بین جوانان رایج شده بود. کاپشن‌هایی که از روی اورکت‌های سربازی الگوبرداری شده‌اند و جیب‌ها و وصله‌های عمومی ایجاد شده در نقاط مختلفشان ظاهر یک اورکت سربازی فرسوده را نشان می‌دهد. کلاه‌های لبه‌دار هم شبیه کلاه‌های سربازی بودند و نشان‌های مختلفی داشتند. البته دوران اورکت‌های بلند و کاپشن‌های شمعی پف‌کرده به پایان رسیده است و کاپشن‌‌ها از کمر پایین‌تر نمی‌آیند.
پارچه جین و شمعی جای خود را به پارچه‌های کتانی داده‌اند. رنگ‌ها در حال تغییر به مشکی هستند و طرحهای خاکی و لکه‌لکه کماندویی تبدیل به مشکی و سرمه‌ای یکدست شده‌اند، فرسودگی‌ها هم کمتر به چشم می‌آیند.
در این چند سال شلوارهای جین چند بار شکل عوض کرده‌اند. مدتی گشاد و 6 جیب بودند و مدتی پاره پاره. اضافه کردن طرحهای دوخته شده و مهره‌‌های فلزی هم در سال پیش رواج داشت و تزئینات مختلفی را به شلوار می‌افزود.
امسال این تزئینات حذف شده است و شلوارها غیر از چند چین و چروک در قسمت‌های بالایی کاملاً ساده هستند. قبلاً مانند کاپشن‌هایی که از روی اورکت سربازی الگوبرداری شده بودند شلوارها هم به شلوار کماندویی شباهت داشتند. از این نسل تعدادی باقی مانده‌اند ولی بیشتر رنگ‌ها به تیره تبدیل شده‌اند.
برعکس شلوارهای جین ساده کمربندهای چرمی مردانه بیش از پیش سنگین و بزرگ شده‌اند. سگک‌های کمربندها که روز به روز ضخیم‌تر می‌شدند اکنون به شکل یک قطعه آهن با نقش‌های بی‌معنی و با معنی درآمده‌اند. نقش‌های روی سگک‌ها از نشانه تجاری تولیدکننده تا شکل جمجمه و تصاویر حیوانات تفاوت دارد و شباهت همه آنها برق فلزی و سنگینی قطعه است.
در بازار پلیور مدهای قدیمی دوباره به صحنه برگشته‌اند. پلیورهای تنگ و بدون یقه با طرحهای بافتنی لوزی شکل و کشباف‌های ضخیم و پلیورهایی با خطوط ضخیم افقی باز هم هوادارانی پیدا کرده‌اند. اگرچه رنگ‌های تیره غالب هستند ولی رنگ‌های شاد و به عنوان مثال پیراهن‌های مردانه گلی‌رنگ هنوز هم سهمی از بازار را در دست دارند و در ترکیب با رنگ مشکی از پیراهن‌های سفید استفاده می‌شود.
مدهای زنانه
امسال مانتوها در طیف خاکستری و سیاه حرکت می‌کنند و رنگ‌ها همه به تیرگی می‌زنند. مدلی از مانتو که مشابه کت‌های بلند دوخته می‌شود مشتری پیدا کرده و قد مانتوها بلندتر شده است. طرح‌ها درشت بافت هستند و پارچه‌های پشمی ضخیم آنها سپری برای مقابله با سرماست. شنل‌ها هم از بافتنی‌های ضخیم ساخته شده‌اند و یقه‌هایی به یک سو دارند.
سرمای سخت امسال چنین لباس‌های گرمی را بیشتر کرد. مانتوها با یک ردیف دکمه و احیاناً کمربند بسته می‌شوند. پیراهن‌های زنانه مشکی و پُرچین و شکن شده‌اند که اضافه کردن نقش‌های سفید یا قرمز حجم سیاهی آنها را کم نمی‌کند.
در بازار کیف و کفش زنانه امسال کیف‌های چاق با تزئینات زیاد نگین‌مانند به فروش می‌رسد که چرم‌های افتاده‌ای دارند. کفشهای ساق بلند زنانه هم از این تزئینات به دور نیستند و ساق بلند چرمی آنها همان قسمتی است که مدهای مختلف از پوستی تا چرم طرح‌دار را به نمایش می‌گذارد.
در میان این سیاه‌ها کفشهای کتانی با تخت‌های سفید و آج کوتاه رنگ‌های شادی را به ویترین مغازه‌ها می‌دهند. سبز روشن، صورتی روشن و طرح کتانی 3 خط قدیمی که از سال‌های دور بازگشته است، از زمانی که این 3 خط بر کناره کفشهای کتانی نشانه ضروری آنها محسوب می‌شد.
مد امسال چیست
یکی از عمده‌فروشان لباس می‌گوید: «نزدیک عید دو سری مد لباس به دست ما می‌رسد اولی از اواخر بهمن‌ماه شروع می‌شود که اغلب پارچه و دوخت داخلی دارند اینها را کم‌کم تا وسط اسفند پخش می‌کنیم. سری دوم یک هفته تا 10 روز مانده به اسفند می‌آیند که بعضی از آنها وارداتی هستند. آنها تا دم عید هم پخش می‌شوند و مد شب عید را می‌سازند. اگر ویترین خرده‌فروش‌ها را هم نگاه کنید یک هفته مانده به عید عوض می‌شود.»
وقتی از او درباره نحوه رایج شدن یک مد لباس سؤال می‌کنیم می‌گوید: «بیشتر به استقبال مردم بستگی دارد مثلاً تولیدکننده‌ای پیراهن‌های گشاد می‌دوزد. این پیراهن‌ها فروش می‌روند بعد تولیدکننده‌های دیگر هم تقلید می‌کنند تا کالای خود را به فروش برسانند و پیراهن‌ها همین‌طور گشادتر می‌شوند.
مردم هم جنس را می‌خرند و دیگر پیراهن گشاد بازار را پر می‌کند تا زمانی که فصل عوض شود و گرم و سرد شدن لباس‌ها مد جدیدی را بیاورد یا اینکه جلوی آن را بگیرند؛ مثل برخورد با مانتوهای کوتاه.
گاهی اوقات هم مردم خودشان از مد خسته می‌شوند و آن را عوض می‌کنند. شلوارهای خمره‌ای سال‌های دور این‌طور عوض شدند. بعضی وقت‌ها هم مسافران مد را از ترکیه و دبی با خودشان می‌آورند یا از برنامه‌های ماهواره‌ای تقلید می‌کنند ولی اصل قضیه مربوط به همان فروش رفتن جنس است که تولیدکننده را تشویق می‌کند چون در ایران طراحان حرفه‌ای مد اصلاً مطرح نیستند.»
مد، در چارچوب فرهنگ
مدتی پیش که خبر زیان‌دهی و ورشکستگی صنعت نساجی ایران به گوش می‌رسید گفته می‌شد که جریان اصولی مد لباس می‌تواند عرضه و تقاضای این صنعت را تقویت کرده و مانع نابودی آن شود.
از سرنوشت صنعت نساجی اطلاعات دقیقی در دست نیست اما مد لباس با وجود هزار و یک سیاست کنترل‌کننده، هدایت‌کننده و محدودکننده همچنان جهات خود را حفظ کرده است و با شروع هر فصل و هر سال پوست عوض می‌کند.
مد پدیده‌ای غیرقابل حذف و کاملاً مردمی است که می‌تواند تبدیل به یک معضل عمومی شود ولی نمی‌توان همیشه آن را به چشم معضل دید. مخصوصاً که برخلاف برخی از مسائل دیگر اجتماع با بخشنامه و دستورالعمل نمی‌توان بر آن مسلط شد اما باید تلاش کرد نیاز طبیعی بشر، به‌خصوص جوانان، به مد و تنوع‌گرایی در چارچوب فرهنگ بومی هدایت شود.
