به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، پاییز که به پایان می‌رسد، هرسال خانواده‌ها برای گذران طولانی‌ترین شب سال دورهم جمع می‌شوند تا گرمابخش سرمای شب یلدا شوند بنابراین یلدا فرصتی برای تجدید دیدار با بزرگان و اقوام نیز محسوب می‌شود.
شب‌نشینی ریشه در حرمت گذاشتن ایرانیان به بزرگ‌ترها دارد با این احتساب همه افراد در خطه خراسان جنوبی در بلندترین شب سال به خانه بزرگ‌ترها رفته و این شب را باهم سپری می‌کنند.
گذراندن این شب طولانی همراه است با خوردن آجیل و شیرینی و در کنار آن، فال حافظ و شاهنامه‌خوانی؛ سنتی که در کمال سادگی و صفا تداوم داشته است.
مراسم کف‌زنی
یکی از آیین‌های ویژه شب یلدا در استان خراسان جنوبی، برگزاری مراسم «کف‌زنی» است، کف‌زنی از سرگرمی‌های زمستانی به‌خصوص شب چلّه است که در این مراسم ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار به بیخ مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام تغار می‌ریزند.
مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب درخت انار به نام «دسته گز» مایع مربوطه را آن‌قدر هم می‌زنند تا به‌صورت کف درآید، این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع کف کند.
کف آماده‌شده با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین بامغز گردو و پسته برای پذیرایی میهمانان استفاده می‌شود.
در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌ها با پرتاب آن به‌سوی همدیگر و مالیدن کف به سروصورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع میهمانان می‌افزایند، گاهی نیز در شب‌های برفی برای شگون، مقداری از کف را روی برف‌ها می‌ریزند.
پای ثابت آجیل در شب یلدا
خانواده‌ها برای برگزاری این جشن سعی می‌کنند تا حد امکان انواع میوه و آجیل محلی ازجمله عناب، سنجد، توت خشک، برگ هلو، برگ زردآلو، تخمه، هندوانه، خربزه و انار را آماده و از میهمانان پذیرایی کنند.
به نظر می‌رسد فرارسیدن ایامی همچون شب یلدا برای برخی اصناف و بازاریان فرصت مناسب فروش باشد و امسال اوضاع آجیل‌فروش‌ها بهتر از پارسال به نظر می‌رسد چراکه جهش یک‌باره قیمت‌ها باعث ریزش شدید مشتریان خشکبارفروشی‌ها شده بود تا جایی که حتی عید امسال بسیاری از مردم آجیل و خشکبار نخریدند.
شب یلدا بازار میوه‌فروشی‌ها را داغ‌تر از همیشه کرده است و میوه‌فروش‌ها معتقدند بارندگی خوب امسال فراوانی میوه را به دنبال داشته همچنین قیمت میوه شب یلدا با روزهای پیش تفاوت چندانی ندارد.
یکی از شهروندان بیرجندی که مقداری آجیل و میوه در دست داشت، گفت: قیمت میوه تا حدودی مناسب است اما توان خرید آجیل و خشکبار را مثل قبل نداریم.
محمود ملک‌آبادی افزود: هرسال، فرزندان من مانند سایر خانواده‌ها، شب چله به منزل ما می‌آیند و جمعیتی حدود ۲۵ نفر هستیم که نمی‌توان آجیل و میوه را حذف کرد.
وی اظهار داشت: باوجود گرانی آجیل و میوه برخی خانواده‌ها هنوز چشم و هم‌چشمی را کنار نگذاشته‌اند اما ما سعی داریم با محصولاتی که بیشتر تولید خودمان است ازجمله عناب، کشمش، برگ زردآلو، تخمه هندوانه، توت خشک، هندوانه، انار و از این قبیل جشن خود را برگزار کنیم.
اسراف نکنیم
شهروند دیگری به اسراف زیاد در شب یلدا به‌ویژه توسط نسل جوان اشاره کرد و گفت: به نظر می‌رسد یلدا به فرصتی برای خودنمایی تبدیل‌شده است چون عده‌ای اندک از خانواده‌ها برای میوه‌آرایی و تزئینات جشن در رنگ‌ها و مدل‌های مختلف هزینه‌های زیادی صرف می‌کنند.
زهرا حسینی افزود: یکی از مراسم سنتی و بسیار شاد خراسانی‌ها، کف‌زنی است همه اقوام و بستگان دورهم جمع شده و با کمترین هزینه به‌دوراز تجملات اشرافی بهترین جشن را برگزار می‌کنیم.
سنایی یکی دیگر از شهروندان گفت: «خدا هیچ پدر و مادری را شرمنده فرزندش نکند» جشن یلدا زمانی شیرین و خاطره‌انگیز است که والدین بتوانند جشنی درخور فرزندان خود برگزار کنند.
وی بیان کرد: وقتی در مهدهای کودک یا مدارس جشن‌هایی با میوه‌آرایی یا تزئینات آن‌چنانی برای فرزندانمان برگزار می‌کنند چگونه شب یلدای مختصر و بدون تجملات خود را برای فرزند دلبندمان برگزار کنیم.
وی گفت: پارسال جشن مفصلی در مهدکودک فرزندم برگزار شد هرچند هزینه‌های آن از خانواده‌ها گرفته‌شده بود اما شب یلدا فرزند ۶ ساله من در خانه پدربزرگش گفت جشن شما الکی و بدرد بخور نیست و مدام اصرار داشت به خانه برویم، مقصر فراموشی یا از بین رفتن فرهنگ اصیل و باستانی ما چه کسانی هستند؟
محمود ملک‌آبادی یکی از فروشندگان آجیل و خشکبار هم گفت: در چند سال اخیر گرانی آجیل و تنقلات از یک‌سو و کاهش درآمدهای مردم از سوی دیگر سبب شده مردم کمتر خرید کنند.
وی ادامه داد: تا زمانی که هر کالایی باقیمت ارزان ارائه شود ما نیز قدر آن را نمی‌دانیم و اسراف زیاد است اما با بالا رفتن قیمت خشکبار و آجیل تا حدودی جلوی اسراف نیز گرفته‌شده است.
وی اظهار کرد: بدون شک گرانی آجیل و خشکبار بهانه‌ای نیست که مردم جشن یلدا را برگزار نکنند یا نسبت به آن بی‌تفاوت باشند بلکه مردم متدین و بافرهنگ استان بازهم دورهم جمع شده و باصرفه حداقل هزینه‌ها شبی خاطره‌انگیز را برای خود و خانواده رقم می‌زنند.
در این میان عده‌ای اندک از مردم با ورود تجملات و صرف هزینه‌های گزاف شب یلدا را به‌گونه‌ای برگزار می‌کنند که فاصله زیادی با سنت‌های پیشینیان دارد.
این معدود افراد هزینه‌های زیادی برای میوه‌آرایی و تزئینات غیرمعمول و سفره‌های رنگین می‌پردازند و تا حدودی آیین‌های این شب را به حاشیه می‌کشانند درحالی‌که بد نیست یادمان باشد افراد بی‌بضاعت زیادی این شب را مانند شب‌های دیگر با نداری به صبح می‌رسانند و روا نیست که با اسراف، نسبت به نعمت‌های خداوند این‌گونه ناشکری کنیم.
قیمت آجیل افزایش نداشته است
رئیس اتحادیه صنف خواروبارفروشی بیرجند در این خصوص گفت: قیمت انواع آجیل و خشکبار در هفته‌های اخیر تا حدودی ثابت بوده و افزایش نداشته است و امسال مردم می‌توانند آجیل شب یلدا را باقیمت مناسب تهیه کنند.
محمد شریف افزود: عمده افزایش قیمت آجیل و خشکبار مربوط به سال قبل است که در تمامی حوزه‌ها تا حدودی شاهد افزایش قیمت‌ها بوده‌ایم که حتی امسال روند کاهشی نیز داشته است.
وی بیان کرد: در حال حاضر قیمت آجیل مرغوب کیلویی حدود ۵۵ هزار تومان، پسته فندوقی کیلویی حدود ۱۲۵ هزار تومان، تخمه کانادایی کیلویی ۲۶ هزار تومان، و مغز بادام‌زمینی در حدود ۳۲ هزار تومان است.
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی هم با اشاره به برگزاری نمایشگاه و جشنواره شب چله ایرانی در محل دائمی نمایشگاه‌های استان گفت: این نمایشگاه از ۲۶ آذر تا یکم دی‌ماه از ساعت ۱۶ تا ۲۱ به روی علاقه‌مندان بازخواهد بود.
الیاس جویبان افزود: با توجه به ایام پایانی پاییز و نزدیک شدن به آیین سنتی شب یلدا و همچنین افزایش تقاضا برای کالاهایی ازجمله آجیل، میوه، شیرینی و خشکبار نمایشگاه شب یلدا همه‌ساله در مرکز استان و برخی شهرستان‌ها برپا می‌شود.
معاون بازرسی و حمایت از مصرف‌کنندگان سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی نیز گفت: با عنایت به نزدیکی شب یلدا و پیشگیری از افزایش نامتعارف سطح قیمتی انواع آجیل، شیرینی و میوه‌های مرسوم در روزهای آتی متأثر از افزایش تقاضا، طرح نظارتی ویژه شب یلدا در استان اجرا می‌شود.
علی تهوری افزود: طرح نظارتی ویژه شب یلدا با مشارکت تعزیرات حکومتی، اتاق اصناف و اتحادیه‌های مربوط از ۲۵ آذرماه جاری آغاز و تا اول دی‌ماه به مدت ۶ روز ادامه دارد.
وی بیان کرد: در این طرح ضمن اخذ تدابیر مناسب در خصوص تأمین و عرضه کالای مرسوم به قیمت عادلانه، کنترل و رعایت ضرایب سود مصوب و رسیدگی به‌موقع به شکایات مردمی، با متخلفان نیز برابر قوانین و مقررات جاری برخورد قانونی و قاطع صورت خواهد گرفت.
معاون بازرسی و حمایت از مصرف‌کنندگان سازمان صمت خراسان جنوبی گفت: از شهروندان درخواست داریم هرگونه تخلف صنفی را از طریق شماره تلفن و سامانه ۱۲۴ به این سازمان و یا ادارات شهرستانی منعکس کنند تا مورد بررسی قرار گیرد.
نظر شما