هجدهم شهریورماه گذشته معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا با ادعای انتقال پول به برخی گروه‌ها، هرگونه رابطه میان بانک صادرات ایران و سیستم مالی آمریکا را ممنوع اعلام کرد. از این تاریخ تا روز گذشته بانک مرکزی هیچ اقدامی به عنوان عکس‌العمل عملی در مقابل این تصمیم امریکا انجام نداده بود تا اینکه روز گذشته رییس‌کل بانک مرکزی از طرح شکایت این بانک از آمریکا به صندوق بین‌المللی پول خبر داد.
به گزارش ایسنا، استوارت لوی ـ معاون تروریسم و اطلاعات مالی وزیر خزانه‌داری آمریکا ـ اعلام کرده بود که موسسات مالی ایرانی در حال حاضر از دسترسی مستقیم به سیستم مالی آمریکا ممنوع شده‌اند، اما قادر بودند تا از طریق بانک‌های کشور سومی به طور غیرمستقیم نقل و انتقالات مالی انجام دهند.
وی مدعی شد: امروز دسترسی یکی از بزرگ‌ترین بانک دولتی ایران به سیستم مالی خود را ممنوع کردیم؛ زیرا این بانک که در حدود سه هزار و 400 شعبه دارد، برای انتقال پول به برخی سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
بانک صادرات ایران نیز دو روز بعد یعنی بیستم شهریور ماه در پاسخ به تهدید آمریکا اعلام کرد که عملیات بانکی این بانک منطبق بر بانکداری اسلامی و مقررات بین‌المللی است و تهدیدهای آمریکا را خصمانه و بی تاثیر خواند.
این بانک تاکید کرد: اگرچه آمریکا به زعم خود مایل است در پرداخت‌های بین‌المللی این بانک مشکلاتی ایجاد کند اما با توجه به گستردگی شبکه بانکی و ارتباطات بانک صادرات با کشورهای دنیا و همچنین دامنه وسیع عملیات بین بانک‌ها به ویژه بانک‌های اروپایی این خواسته خصمانه میسر نخواهد شد.
در بیست‌ویکم همان ماه بانک مرکزی به تهدیدهای آمریکا چنین واکنش نشان داد که همچنان به کارهای بانکی خود ادامه می‌دهیم و دستورالعمل‌های لازم به بانک‌های کشور نیز ابلاغ شده است. در عین حال بانک مرکزی ایران تهدیدهای آمریکا را روانی و ایذایی خواند.
بانک مرکزی اعلام کرد که خود و بانک‌های کشور همچنان به کارهای بانکی‌شان ادامه داده و خواهند داد.
در بیست‌و‌دوم همان ماه تهدیدهای آمریکا علیه فعالیت‌های بانکی ایران ادامه یافت به طوری که معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا بار دیگر اظهار کرد: تلاش‌مان را برای اعمال فشار بر فعالیت‌های مالی ایران آغاز کرده‌ایم.
این مقام آمریکایی گفته بود که هنوز از حمایت بانک‌های بین‌المللی از فشار آمریکا بر ایران مطمئن نیستیم اما اقدامات یک جانبه وزارت خزانه‌داری می‌تواند توانایی ایران برای حمایت مالی از گروه‌های مبارز اسلامی را مختل کند.
وی در اجلاس بانکداری سنا ادعا کرد: ما واقعا تلاش خود را برای اعمال فشار بر فعالیت‌های غیرقانونی ایران در سیستم مالی بین‌المللی آغاز کرده‌ایم.
در بیست‌و‌پنجم شهریور ماه؛ سه بانک ژاپنی نیز فعالیت بازرگانی خود با بانک صادرات ایران را به پیروی از تحریم مالی آمریکا متوقف کردند.
بانک‌های توکیو میتسو بیشی UFJ، میزوهو کورپوریت بانک و سومیتومومیتسویی بانک سه بانکی بودند که در پی اعمال فشار آمریکا می‌خواهند فعالیت بازرگانی خود با بانک صادرات ایران را قطع کنند.
در همین راستا رییس کل بانک مرکزی کشورمان در اجلاس بانک جهانی در سنگاپور در پاسخ به تهدیدهای آمریکا اظهار کرد که فشارهای آمریکا ما را از دلار دور می‌کند و ذخایر ارزی‌مان را به غیر دلار تبدیل می‌کنیم.
شیبانی گفت که ایران متعهد شده است تا درباره اقدام اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا برای تحریم مالی بانک صادرات اقدام قانونی انجام دهد و برخی از ذخایر ارزی خود را به ارز دیگری غیر از دلار تبدیل کند.
او تصریح کرد: تصمیم داریم تمامی اقدامات قانونی در این خصوص را انجام دهیم و انتظار داریم صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی موضع مناسبی در این خصوص اتخاذ کنند.
شیبانی با اشاره به اقدام اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا در زمینه تحریم مالی بانک صادرات تصریح کرد: این اقدام می‌تواند منجر به آن شود که ایران از دلار فاصله بگیرد و من مطمئن هستم که دیگر کشورها به ما نگاه می‌کنند. حتی اکنون نیز ما از دیگر ارزها استفاده می‌کنیم و این اقدام ما را ترغیب می‌کند تا فاصله خود از دلار را بیشتر کنیم.
وی گفت: ایران می‌تواند در آمدهای نفتی خود را به بانک‌های کشورهای همسایه همچون عربستان و بحرین منتقل کند.
رییس بانک مرکزی کشورمان با سیاسی خواند اقدام آمریکا افزود: ما همچنین با بانک‌های اروپایی نیز رابطه بسیار خوبی داریم.
در این زمینه دکتر علی قنبری ـ کارشناس امور بانکی ـ در گفت‌وگویی با ایسنا درباره این عکس‌العمل بانک مرکزی گفت: اکثر مبادلات بانک‌های معتبر دنیا و تجارت خارجی با دلار انجام می‌شود، به همین دلیل یکسری مشکلات از این بابت ایجاد می‌شود در حال حاضر با مدیریت لازم، بانک‌ها باید راه‌های دیگری برای مبادلات ارزی خود اتخاذ کنند، در این حالت باید با ارزهای غیردلاری مبادلات بانک‌ها صورت گیرد.
به گفته او زمان برای تغییر مبادلات دلاری به غیردلاری تاکنون بسیار زیاد بوده است و بانک مرکزی فرصت لازم را داراست. در عین حال پیگیری حقوقی لازم قابل اجراست، چرا که آمریکا بدون قطعنامه سازمان ملل متحد قادر نیست از نظر مبنایی برای بانک‌های کشور محدودیتی ایجاد کند.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که بحث مهم‌تر از پیگیری حقوقی این اقدام آمریکا، مدیریت و ساماندهی است که باید از سوی بانک مرکزی انجام شود.
قنبری به مدیریت بانک مرکزی در مقابله با محدودیت‌های ایجاد شده برای بانک صادرات اشاره کرد و افزود: باید سعی شود با سیستم‌های ارزی غیردلاری فعالیت کرد تا کمترین مشکلات در این زمینه برای بانک‌های کشور ایجاد شود.
این کارشناس امور بانکی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از معاملات و تجارت دنیا با دلار انجام می‌شود، تاکید کرد: یکی از وظایف بانک مرکزی مدیریت این محدودیت‌ها و پیگیری حقوقی آنهاست.
به گفته او به نظر می‌رسد این شکایت بانک مرکزی که بر اساس حقوق بین‌الملل بوده است، مفید واقع شود و اگر به وسیله یک وکیل آگاه به مسائل دنبال شود پاسخگو مشکلات خواهد بود، چرا که آمریکا قادر نخواهد بود بدون مصوبات سازمان ملل متحد کاری را در این زمینه انجام دهد چرا که ابتدا مسائل تحریم اقتصادی کشور نیز در سازمان ملل متحد مطرح نبوده است.
وی معتقد است که بانک مرکزی به جای دلار باید سبدی از ارزها برای مبادلات بانکی در نظر بگیرد که داخل آن یورو، ین ژاپن و سایر ارزهای معتر دنیا هستند.
قنبری با اشاره به اینکه احتمال همکاری سایر کشورها با آمریکا در ایجاد محدودیت‌ها برای بانک‌های ایرانی وجود دارد، تصریح کرد: در زمان ایجاد این همکاری مشکل سیاسی ایجاد خواهد شد که باید از طریق راهکارهای سیاسی به حل آن اقدام کرد.
