مرگ فتوژورنالیست بازمانده کشتزارهای مرگ

همشهری آنلاین - جواد منتظری: فتوژورنالیست نیویورک تایمز؛ از بازماندگان قتل‌عام‌ خمرهای سرخ کامبوج درگذشت.

دیت پران که در ۶۵ سالگی در نیویورک درگذشت در دهه 70 میلادی در دوران جنگ داخلی کامبوج عکاس و مترجم «سیدنی شانبرگ» خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز بود.

داستان دردناک زندگی او و همکاری اش با روزنامه نیویورک تایمز که توسط همکارش «سیدنی» در سال 1980 با نام «مرگ و زندگی دیت پران» نوشته شده بود، دستمایه تولید فیلمی شد با نام «کشتزارهای مرگ» که در سال 1984 ساخته شد و برنده 3 جایزه اسکار گشت.

صحنه ای از فیلم کشتزارهای مرگ

«بیل کلر» دبیر اجرایی نیویورک تایمز از او مثل یک قهرمان یاد می کند و می گوید: «دیت پران برای ما یاد آور نوع خاصی از خبرنگار بود که شجاعت بسیار زیادی داشت. او همکار محلی، رابط خبری، مترجم، راننده، تنظیم کننده قرارها، کسی که محیط را می شناخت، خطر ها را حس می کرد، کسی که امکان کار تان را مهیا می کرد، کسی که دوست تان بود و زندگی تان را ممکن بود نجات دهد، او با شکوه بود و شکوه خود را با شما تقسیم می کرد، کسی که در کارش بیشتر از شما خطر می کرد.»

سیدنی شانبرگ خبرنگاری که با او در کامبوج کار کرده بود، گفت: « من بدون کمک دیت قادر به تهیه گزارش هایم نبودم. او شانه به شانه ام حضور داشت، مثل خودم بود و اغلب بهتر هم بود. او هدفش این بود که هر چه بهتر درد و رنج مردمش را به جهانیان نشان دهد. هدفی که بعد تبدیل به هدف من نیز شد.»

دیت به سال ۱۹۴۲ در کامبوج به دنیا آمد، در یک مدرسه فرانسوی درس خواند، او انگلیسی را نزد خود یاد گرفت و به عنوان مترجم مدتی برای ارتش آمریکا کار کرد. زمانی که کامبوج رابطه خود را در سال ۱۹۶۵ با آمریکا قطع کرد،او با یک تیم فیلم سازی انگلیسی شروع به کار کرد و سپس مدتی نیز در شغل ریسپشن هتل گذران کرد.

دیت پران عکاسی را نزذ خود آموخت و تا سال ۱۹۷۵ به همراه سیدنی شانبرگ از جنگ داخلی کامبوج عکس گرفت. در ۱۷ آوریل همان سال وقتی خمرهای سرخ به پنوم پن نزدیک شدند، سفارت آمریکا تصمیم گرفت آمریکاییان را از آن شهر بیرون ببرد، سیدنی شانبرگ توانست خانواده دیت پران را همراه آنان به آمریکا بفرستد، اما خود برای گزارش در آنجا ماند.

در پی سقوط پنوم پن، خبرنگاران خارجی را از کامبوج اخراج کردند، دیت پران مجبور شد هویت واقعی خود را پنهان کند. پول ها و پاسپورت خود را دور انداخت و شمایل خود را شبیه روستایی ها در آورد، خود را به حماقت زد و شغلش را راننده تاکسی عنوان می کرد، تا اینکه خمرهای سرخ او را به دستگیر کردند و به کشتزارهای کار اجباری فرستادند.

خمر ها در این پروژه صد ها هزار نفر از مردم شهر ها را به کشتزارها کوچ دادند، برای آنها کلاس هایی گذاشتند که در آن اصول کمونیستی خود را تدریس می کردند و مجبورشان می کردند تا در کشتزارهای برنج کار کنند.

این پروژه با هدف باز سازی دوباره کامبوج به عنوان یک ملت کشاورز صورت یافت. غذای بسیار کمی به آنان می دادند، دیت بسیار لاغر شده بود، ۴ سال و اندی کار سخت در کشتزارها و شرایط جنون آمیز از او بیش از پوست و استخوان باقی نگذاشته بود. مردم برای زنده ماندن از خوردن موش و انواع حشرات دریغ نداشتند.

او با تظاهر به بیسوادی از اعدام نجات یافت، زیرا خمرهای سرخ از با سوادان بدشان می آمد و آنها را تهدیدی علیه خود می دانستند.

پران می گوید: «باید خودت رو احمق نشان می دادی، آنها فکر می کردند مردم باهوش آنهارا ازبین می برند. تعداد بسیار زیادی از مردم در این پروژه مردند و تنها نام «کشتزارهای مرگ» برای تاریخ به جا ماند. پران یک بار که اقدام به فرار کرد، دستگیر شد و به اعدام محکوم شد، اما یک جوان عضو خمرهای سرخ طنابی را که او را به درخت بست بودند، برید و او را آزاد کرد.

طی یک انقلاب به سبک بربریت، ۲ میلیون کامبوجی که معادل یک سوم جمعیت کشور بود، طی سالهای ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ کشته شدند.

دیدار دوباره دیت پران با خواهر و دیگر بستگانش در بازگشت به کامبوج پس از سقوط رژیم خمرهای سرخ، ۶۰ تن از بستگان او در دوران خمرها کشته شدند. عکس: استیو مک کاری

۱۹۸۹ - دیت پران به دعوت نخست وزیر کامبوج به کشورش برگشت. عکس دیدار دوباره او را از منطقه کشتزارهای مرگ نشان می‌دهد که خود زمانی آنجا بود. استخوان‌ها که در عکس دیده می‌شود از همان کشتزارها کشف شده است.

دیت پران دو بار جان سیدنی و خبرنگاران دیگر را از مرگ نجات داد. یک بار از اعدام حتمی به دست خمر های سرخ در کوچه پس کوچه های شهر و بار دیگر نیز به هنگام سقوط پنوم پن خمرها را متقاعد کند که آنها فرانسوی هستند تا بتوانند کامبوج را ترک کنند. سیدنی اما نتوانست از اعزام او به اردوگاههای کار اجباری جلوگیری کند.

شانبرگ به آمریکا برگشت و به خاطر گزارش هایش از کامبوج برنده پولیتزر گشت. او با دریافت این جایزه به عنوان جایزه دیت پران موافقت کرد.

تا سال‌هایی چند خبری از دیت در دست نبود. حتی یک بار شایع شد که خوراک تمساح ها شده است.

دیت در پی یورش نیروهای ویتنام به کامبوج در سال ۱۹۷۸ و عقب نشینی خمرهای سرخ، در حالی به روستای زادگاهش برگشت که دریافت شصت تن از بستگانش توسط خمرهای سرخ کشته شده‌اند.

او رئیس روستا شد. یک سال بعد، زمانی که ویتنامی‌ها از سابقه او در همکاری با آمریکایی ها آگاه شدند، او مجبور شد به همراه چند تن دیگر فرار کند و ۶۰ مایل را درون جنگل در شرایطی پر خطر بپیماید تا به مرز تایلند برسد. دو تن از همراهانش در این سفر بر روی مین رفته و کشته شدند.

پس از رسیدن به تایلند زمانی که شانبرگ به استقبال او آمد گفت: « منو می بخشی که نتونستم تو رو خارج کنم و نجاتت بدم؟»، پران جواب می دهد: «چیزی نبوده که بخواهم به خاطرش ببخشمت.»

او می دانست که سیدنی سعی اش را کرد ولی موفق نشد. او در نهایت به آمریکا مهاجرت کرد.

۱۹۸۶ - دیت پران به همراه همسرش

اوپس از رسیدن به آمریکا برای افشای نسل کشی کامبوج بسیار تلاش کرد و حتی در زمان مرگش نیز بر روی راه اندازی یک موسسه برای کمک به کامبوج کار می کرد. در سال ۱۹۹۷ کتاب «کودکان کشتزارهای مرگ کامبوج» را گرد آوری کرد و در آن شرح حال قتل عام کامبوج را از زبان کسانی نقل کرد که آن زمان کودک بودند.

خمرها بچه ها را از خانواده هایشان جدا می‌کردند و از آنان سرباز، جاسوس و عامل اعدام می ساختند. او زمانی که در اسارت خمرها بود، با خود عهدی بسته بود: «اگر زنده از کشتزارهای مرگ جان سالم به در بردم، هیچگاه صحبت در باره آن را رها نکنم.»

او تا زمان مرگش در این را کار کرد و حتی از روی تخت بیمارستان فیلمی از او ضبط شد که در باره همین موضوع حرف زده است.

راست: کتاب «مرگ و زندگی دیت پران» وسط: پوستر فیلم تکان دهنده «کشتزارهای مرگ» که بر اساس کتاب زندگی پران ساخته شده است.