اما این روزها با افزایش رو به رشد قیمت غذا و هشدارهایی که درباره آن مطرح میشود، ثبات بسیاری از دولتها در سراسر جهان با تهدید روبهرو شدهاست. اکنون در هائیتی مردم گرسنه در خیابانها شعار برکناری دولت را سرمیدهند.
دولت مصر بهدلیل ناتوانی در حفظ مسیر عرضه نان یارانهای به شهروندان فقیرتر، با تهدید سیاسی روبهروست. ساحل عاج، کامرون، موزامبیک، ازبکستان، یمن و اندونزی از دیگر کشورهایی هستند که اخیرا شاهد خشونت در اعتراض به افزایش قیمت غذا بودهاند.
رابرت زولیک رئیسبانک جهانی هفته گذشته گفت: قیمت جهانی غذا در ۳ سال گذشته ۸۰ درصد افزایش یافتهاست. او هشدار داد که دست کم ۳۳ کشور در نتیجه این شرایط با ناآرامی اجتماعی روبهرو خواهند بود.
فلسفه اجتماعی شورش گرسنگان کاملاً روشن است. اکثریت معمولا فقیر شهروندان وقتی برای تامین غذای روزانهشان به تقلا میافتند، فساد دولتها را مسئول میدانند. در این شرایط شهروندان به گروه شبهنظامی گرسنهای تبدیل میشوند که هیچچیز برای از دست دادن ندارند.
اوضاع معمولا وقتی بحرانی میشود که دلیل این کمبود غذا نه کمبود واقعی بازار بلکه ناتوانی مردم در خرید مواد غذایی موجود در بازار باشد؛ این همان شرایطی است که اکنون بهصورت تورم در قیمت غذا در سراسر جهان شاهد آن هستیم.
وقتی تنها مانع برای رسیدن به مواد غذایی درون فروشگاهها نیروی پلیس ضدشورش یا ارتش باشد، مردم که حال به شبه نظامیان تبدیل شدهاند این مانع را چندان جدی نمیگیرند.
گرسنگی همواره در طول تاریخ انگیزه جدی برای شورشها و جنگهای داخلی بودهاست. وقتی دولتی سرکوبگر بر سر کار باشد، این شرایط وخیمتر هم میشود. شاید به همین دلیل است که هائیتی اینروزها دچار چنین بحرانی شدهاست.
کشور هائیتی یکی از کانونهای اولیه و اصلی موج جدید بحرانسیاسی جهان در اثر گرسنگی است. موج گرانی و در نتیجه گرسنگی مردم به موجی قوی از نارضایتی تبدیل شد و دولت را مجبور به استعفا کرد. در مصر هم چالش پیش روی دولت در تامین نان یارانهای برای نیازمندان به ابزاری در دست مخالفان برای حمله به دولت تبدیل شدهاست.
گسترش سرمایهداری در جهان و روند پرشتاب صنعتیشدن و جمعآوری ثروت که این جنبش به همراه خود آورد، یکی از دلایل ایجاد این بحران تورم قیمت غذا در جهان است.
صنعتی شدن پرشتاب چین و هند در ۲ دهه گذشته و رشد طبقه جدید متوسط در این کشورها، نیاز به نفت را افزایش داد و قیمت آن را تا ۵ برابر بالا برد. به این ترتیب هزینه کشاورزی هم بالا رفت و قیمت محصولات غذایی این صنعت افزایش یافت.
در کشور هائیتی این هفته در پی شورش خیابانی، سناتورها، نخستوزیر را برکنار کردند، این برکناری تلاشی بود برای پایان دادن به یک هفته شورش خیابانی در اعتراض به قیمت غذا.
هائیتی فقیرترین کشور آمریکایی است که اکثر جمعیت ۹ میلیون نفری آن روزانه کمتر از ۲ دلار درآمد دارند. درگیریهای یک هفته گذشته در هائیتی چند کشته هم به جا گذاشت اما برکناری نخستوزیر هم نتوانست از شدت ناآرامیها در پایتخت بکاهد.
تایم: ۱۲ آوریل