به گزارش همشهری آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، حمید فدایی گفت: به‌تازگی در حین کاوش و انجام کارهای حفاظتی در نقش رستم استان فارس، کتیبه‌ای از دوره ساسانیان در این یادمان تاریخی کشف‌شده، به نظر می‌رسد با کاوش‌های بیشتر بتوانیم شمار زیادی از این کتیبه‌ها را پیدا کنیم زیرا این مکان بسیار مرموز و ناشناخته است.
او افزود: در بالای کوه حسین که منتهی به نقش رستم است نیز تعداد زیادی نقش و نگار و کتیبه وجود دارد و حتی برخی از آن‌ها برای نخستین بار کشف و گزارش می‌شوند و در حال حاضر نیز یک کتیبه جدید که به خط پهلوی نگاشته شده و متعلق به دوره ساسانیان است در این محل کشف‌شده که کارشناسان در حال خوانش آن هستند.
فدایی ادامه داد: کتیبه‌ای که در بالای کوه حسین یافت شده، به‌ظاهر کتیبه ساده‌تری است و بی‌شک در بالای این کوه شاهد اتفاقات زیادی خواهیم بود، دیواری که در پایین کوه وجود دارد در بالای کوه نیز حدود پنج کیلومتر و باضخامت زیاد، ادامه پیدا می‌کند.
او بیان کرد: به نظر می‌آید که این محوطه مقدس بوده و به‌غیراز دیوار، آثاری از قلعه، بند دوره هخامنشی و شواهدی از آثار تحت‌الارضی موجود است که شامل قطعات سفال است و نشان از استقرار دوره‌های مختلف تاریخی در این مکان دارد و این بخش از نقش رستم، کمتر شناخته‌شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین در مورد کشف کتیبه‌ای جدید در نقش رستم که سال ۹۸ خبرساز شده بود، گفت: آن کتیبه در آرامگاه داریوش یافت شد و تنها آرامگاه هخامنشی که در نقش رستم کتیبه دارد، آرامگاه داریوش است.
فدایی اضافه کرد: تقریباً تمام کتیبه‌های آرامگاه داریوش خوانده‌شده است و آنچه سال ۹۸ خبرساز شد، بخشی بود که در سال‌های گذشته از میان لایه‌های رسوبی خارج‌شده بود اما از دید پژوهشگران برای خوانش دورمانده بود. ازاین‌رو سال گذشته مجدد خوانده شد.
او با اشاره به اینکه در سال گذشته، ۲ کارگاه خیلی مهم در نقش رستم برپا شد که بزرگ‌ترین آن‌ها در آرامگاه خشایارشا بود، اظهار کرد: در حوزه حفاظت‌های اضطراری در این آرامگاه کارهای خوبی انجام گرفت.
به گفته فدایی، در نقش رستم چهار نیروی کارشناس مرمت و یک استادکار در آرامگاه خشایارشا فعال هستند.
او ادامه داد: در کنار این آرامگاه، کار حفاظت از نقش برجسته هرمز دوم که ازجمله نقش‌های ساسانی در مجموعه نقش رستم است در زمستان سال ۹۸ آغاز کردیم و اگرچه این نقش برجسته، بسیار فرسوده و آسیب‌دیده است اما عملیات پاک‌سازی و استحکام‌بخشی آن ظرف چند روز آینده به انجام خواهد رسید.
تهیه پرونده میراث جهانی نقش رستم
فدایی با اشاره به تهیه پرونده ثبت جهانی نقش رستم، گفت: قرار است این پرونده، متممی بر پرونده تخت جمشید باشد و سال‌هاست که در مورد پرونده نقش رستم در حال رایزنی بودیم اما به‌طور ویژه از ۲ سال گذشته، نقش رستم را به یک پایگاه دائمی تبدیل کردیم که قبل از آن بیشتر در تخت جمشید بودیم و حضور به‌صورت کارشناسی و مطالعات پژوهشی در نقش رستم کمتر بود.
او اظهار کرد: برای آنکه بتوانیم پرونده جهانی نقش رستم را کامل کنیم، بررسی و مستند نگاری را نه‌تنها در نمای جلویی و پایین کوه حسین، بلکه در بالای کوه دنبال کردیم و افزون بر این در سال ۹۵ با استفاده از فناوری‌های موجود، نقشه‌برداری دقیقی از داخل و بالای کوه حسین تهیه کردیم که این اطلاعات برای پرونده موردنیاز بود.
فدایی افزود: هم‌اینک پنج کارشناس درزمینهٔ حفاظت، باستان‌شناسی و کارشناسی در مجموعه نقش رستم حضور دارند تا بتوانیم اطلاعات مربوط به این پرونده را به‌صورت عملی تهیه کنیم.
بخش عمده نقش رستم هنوز ناشناخته است
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اظهار کرد: بیشتر افراد به‌صورت عادی، نمای جلوی نقش رستم را که همانا آرامگاه‌ها هست، مشاهده می‌کنند درحالی‌که نباید فراموش کرد که مجموعه نقش رستم، یک محوطه بسیار بزرگ است که بخش عمده و نادیده این محوطه در بالای کوه حسین قرار دارد که درواقع این مکان را به شهر مردگان می‌شناسیم و در دوره هخامنشیان رونق زیادی داشت، ضمن اینکه در پیشینه این منطقه آثاری از دوره عیلامی‌ها نیز وجود دارد.
فدایی ادامه داد: البته در دوره هخامنشیان اتفاقات زیادی در این منطقه رخ‌داده و این مکان از جایگاه مقدسی برخوردار بوده و همین امر موجب شد که در دوره ساسانیان اهمیت این منطقه نه‌تنها کمرنگ نشود بلکه توسعه بیشتری پیدا کند و ساختارهای معماری زیادی در این دوره به آن اضافه شود.
او اضافه کرد: دیواری که در مقابل آرامگاه‌ها داریم به‌احتمال‌زیاد متعلق به دوره ساسانیان است و بخش عمده‌ای از اتفاقات تاریخی، بالای کوه حسین است که هنوز آن‌ها را مشاهده نکرده‌ایم و این آثار نه‌تنها برای بازدیدکنندگان قابل‌رؤیت نیست بلکه بسیاری از متخصصان نیز شاید دسترسی به آن مناطق نداشته باشند.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین به موضوع کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و به وجود آمدن شکاف‌ها و ترک‌هایی که در تخت جمشید و نقش رستم ایجادشده گفت: در یک دهه گذشته با پدیده خشک‌سالی مواجه بودیم و از حدود هفت سال قبل شاهد نمایان شدن شکاف‌ها و ترک‌ها در نقش رستم هستیم.
فدایی ادامه داد: بنا بر نظر کارشناسان اگر وارد دوره ترسالی که اکنون شواهد آن آشکارشده است، بشویم و این روند ادامه یابد، بخشی از زمین می‌تواند خود را ترمیم کند و می‌توان امیدوار بود که با ترمیم وضعیت زمین، از گسترش شکاف‌ها و درنهایت فرونشست زمین جلوگیری شود.
او اضافه کرد: ما نگران به وجود آمدن فرو چاله در نقش رستم و مجموعه تخت جمشید هستیم اما اگر زمین خود را ترمیم کند این نگرانی کاهش می‌یابد، ضمن اینکه در سال‌های پیشین، شکاف‌ها و یا ترک‌هایی که در این ۲ یادمان تاریخی ایجادشده را به‌صورت مستمر با مخلوط ریزی، که بتواند موجب استحکام این آثار تاریخی شود، پرکرده‌ایم.
فدایی، در مورد شرایط کنونی شکاف‌های نقش رستم گفت: باوجود بارندگی‌های سال جاری، می‌توان گفت وضعیت ترک‌ها و شکاف‌ها نسبت به گذشته تا حدودی بهتر شده است، اما نباید فراموش کرد که در سال‌های گذشته بعد از هر بارندگی، بسیاری از شکاف‌ها شسته می‌شدند و به‌جای آن‌ها آب در این مکان فرومی‌رفت لیکن از اسفند ۹۸ تاکنون باوجود چندین نوبت بارندگی، هیچ شکاف جدیدی در نقش رستم شاهد نبودیم، هرچند که این بدان معنا نیست که مشکل کاملاً رفع شده بلکه باید به فکر راهکاری نهادینه‌تر باشیم.
به گفته او، برداشت زیاد از حد اهالی شهرستان مرودشت از آب‌های زیرزمینی یکی دیگر از مشکلات این منطقه است، به‌گونه‌ای که به گفته کارشناسان حدود ۱۵ سال قبل، سطح آب‌های زیرزمینی در این شهرستان در حدود ۲۰ متر بود اما اکنون این عمق به بیش از ۲۰۰ متر رسیده است.
فدایی بیان کرد: باوجود مشکل یادشده، به‌جای آنکه مدیریت به سمت تغییر الگوی کشت در کشاورزی این شهرستان باشد، نه‌تنها این اتفاق نیفتاده یا کمتر افتاده، شالی‌کاری و برنج‌کاری نیز توسعه‌یافته است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید افزود: برنج‌کاری بیشترین آب را نیاز دارد و اکنون نیازمند مدیریت برداشت از آب‌های زیرزمینی منطقه هستیم و این مهم یک وظیفه ملی است که دستگاه‌های مختلف باید از این امر حمایت کنند.
فدایی بیان کرد: نباید فراموش کرد که بخش پایدار منطقه مرودشت، میراث فرهنگی است و توسعه بدون توجه به این بخش نادرست است و می‌توان گفت، میراث فرهنگی و توسعه پایدار گردشگری می‌تواند جایگزینی برای کشاورزی در این منطقه باشد.
او افزود: همواره در طول تاریخ، بحران کمبود آب در ایران بوده و همچنان ادامه دارد اما راه نجات این سرزمین، توجه به میراث فرهنگی غنی آن است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: این مجموعه جهانی متشکل از کاخ‌های تخت جمشید، نقش رستم و پاسارگاد است و سال‌هاست به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین مکان‌های گردشگری ایران است که در میان گردشگران داخلی و خارجی طرفداران بسیاری دارد، اما در پاسخ به چرایی اینکه نتوانسته توسعه گردشگری را به نحوی رقم زند که مردم منطقه با کسب درآمد از حضور گردشگران بتوانند راهکارهایی برای حفظ و توسعه پایدار میراث منطقه بیابند، باید گفت، چنین رویکردی به تخت جمشید حدود یک دهه قبل کمرنگ بود.
فدایی گفت: در سال‌های قبل کمتر به مساله کسب درآمد از محل رونق گردشگری در این منطقه پرداخته شد و مردم این منطقه نیز کمتر در این زمینه برنامه‌ریزی اقتصادی کردند اما ظرف یک دهه گذشته که به سبب خشک‌سالی، کشاورزی با چالش روبه‌رو شد این موضوع موجب شد تا مردم به فکر تغییر روند کسب درآمد خود بیفتند و اقتصاد به سمت گردشگری هدایت شود چنانکه در چهار سال گذشته با تقاضای زیادی برای ایجاد و تأسیس واحدهای برمگردی روبه‌رو شدیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ادامه داد: کوشش کردیم قوانین سخت‌گیرانه را در محدوده و حریم تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و… کمتر کنیم تا واحدهای برمگردی بتوانند فعالیت خود را آغاز کنند و بدون تردید اگر حمایت‌های لازم از میراث فرهنگی و مقوله گردشگری محقق شود، می‌توانیم به پایداری منطقه امیدوار باشیم.
نقش رستم نام مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت از توابع استان فارس است که در فاصله حدود ۶ کیلومتری تخت جمشید قرار دارد.
این محوطه باستانی یادمان‌هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای‌داده است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره موردتوجه بوده است. آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش برجسته ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند.
یادمان تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت‌شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی با شماره ۱۱۴در سازمان جهانی علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد. سلسله هخامنشی یا هخامنشیان که بنیان‌گذار آن کوروش بود از ۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد به مدت ۲۲۰ سال بر ایران حکومت کردند.
مجموعه جهانی تخت جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال شیراز واقع‌شده است.
نظر شما