مقایسه هزینه‌های آموزش و پرورش در استان های مختلف کشور

به گزارش دفتر اطلاع رسانی مرکز پژوهش ها، دفتر مطالعات اجتماعی این مرکز ضمن مقایسه کمیت و کیفیت هزینه‌های آموزش و پرورش در استان های مختلف کشور خاطرنشان ساخت که در سال 1385 ، سازمان‌های آموزش و پرورش استان‌ها با 25 درصد اختلاف (کمبود اعتبار) روبه رو بوده‌اند به گونه‌ای که استان گلستان با 42 درصد و استان خراسان شمالی با 7 درصد ، بیشترین و کمترین کمبود اعتبار را به خود اختصاص داده‌اند.

به علاوه بین رشد اعتبارات مصوب استان‌ها، در سال 1385 اختلاف 47 درصدی وجود داشته است (استان خراسان جنوبی با 94 درصد رشد بالاترین و استان همدان با 47 درصد کمترین رشد را داشته‌اند) ، اما اختلاف عملکرد استان‌ها حدود 23 درصد بوده است (استان بوشهر با 33 درصد بالاترین و استان هرمزگان با 10 درصد کمترین رشد را داشته‌اند) که این امر مبین همگنی بیشتر بین استان‌ها در اعتبارات عملکردی در مقایسه با اعتبارات مصوب است.

همچنین در سال 1385 سهم هزینه‌های پرسنلی در استان لرستان 96 درصد و در استان مرکزی 82 درصد بوده است. بنابراین در استان لرستان صرفا 4 درصد و در استان مرکزی 18 درصد به امور غیرپرسنلی اختصاص یافته است که با توجه به تاثیر هزینه‌های غیرپرسنلی بر امور کیفیت بخشی، وجود تفاوت 5 برابری در این شاخص بین استان‌‌های مختلف از فقدان الگوهای علمی – کارشناسی عدالت محور در تخصیص منابع حکایت می‌کند.

نکته دیگر اینکه رشد هزینه‌های پرسنلی استان‌ها در سال 1385 نسبت به سال 1384 معادل 30 درصد بوده که استان بوشهر با 37 درصد بیشترین و استان هرمزگان با 7 درصد کمترین رشد را در این زمینه داشته‌اند. به عبارت دیگر اختلاف رشد هزینه‌های پرسنلی بین این دو استان بیش از 5 برابر بوده است.

در همین حال بین سهم سرانه واحدهای آموزشی از کل اعتبارات هزینه‌ای در استان‌های مختلف حدود 5 درصد تفاوت وجود داشته است. استان هرمزگان با 5/6 درصد بیشترین و استان قم با 4/1 درصد کمترین سهم را به واحدهای آموزشی اختصاص داده‌اند. به عبارت روشن‌تر بین استان هرمزگان و استان قم حدود 5/4 برابر در تخصیص اعتبارات سرانه واحدهای آموزشی تفاوت وجود داشته است. شدت نابرابری تخصیص اعتبارات در این سال بین استان‌ها ، بیش از 40 واحد بوده است. این شاخص (شدت نابرابری) در سال 1384 ، به دلیل تخصیص مبلغ 100 میلیارد تومان اعتبارات ویژه از سوی مجلس شورای اسلامی برای سرانه حدود 29 واحد بوده که بیانگر همگنی بیشتر استان‌ها در سال 1384 بوده است.

علاوه بر ناهمگنی در سهم اعتبارات سرانه واحدهای آموزشی، در میزان رشد سالانه این شاخص نیز بین استان‌ها تفاوت قابل ملاحظه‌ای وجود دارد. به عنوان مثال رشد اعتبار سرانه واحدهای آموزشی استان آذربایجان غربی، 128 درصد (بیش از دو برابر) و استان خراسان شمالی 55 درصد بوده است.

نکته قابل تامل دیگر این است که در زمینه رشد هزینه‌های غیرپرسنلی (که استان‌ها مدیریت بیشتری بر هزینه کرد آن دارند) بین استان‌های کشور تفاوت قابل تامل و فاحشی وجود دارد. به طوری که رشد هزینه‌های غیرپرسنلی استان آذربایجان غربی در سال 1385 نــسبت بــه ســــال 1384 بیش از چــهار بــرابـــر (303 درصد) بوده ، در حالی که این شاخص برای استان کهگیلویه و بویراحمد، 41 درصد (41 درصد کمتر از سال قبل) ذکر شده است. میانگین این رشد در کل کشور 10 درصد و شدت دوگانگی یا نابرابری 426 واحد و بسیار بالا بوده است.

در همین حال سهم هزینه‌های حق‌التدریس از کل هزینه های فصل اول در سال 1385 در استان‌های کشور معادل 2/8 درصد بوده است. در این زمینه بین استان هرمزگان (15 درصد) با مازندران (6/3 درصد ) اختلاف 4/11 درصدی وجود دارد. به بیانی دیگر سهم حق‌التدریسی استان هرمزگان بیش از 4 برابر استان مازندران بوده است.

گرچه رشد هزینه‌های حق‌التدریس در سال 1385 در مجموع و در مقایسه با سال قبل ، بیش از 47 درصد بوده است، اما در توزیع این نسبت بین استان‌ها اختلاف زیادی مشاهده می‌شود، به طوری که رشد برخی استان‌ها مثل آذربایجان شرقی 327 درصد (بیش از 4 برابر) ، کرمان 185 درصد (نزدیک به 3 برابر) و فارس 165 درصد مثبت بوده و در مقابل استان‌های هرمزگان با 4- درصد، زنجان 3- درصد و سیستان و بلوچستان 5 درصد و کرمانشاه با 6 درصد از کمترین رشد هزینه‌های حق‌التدریس برخوردار بوده‌اند. شدت دوگانگی (نابرابری) در این شاخص 122 واحد است که در سال قبل 67 واحد بوده است.

مرکز پژوهش ها همچنین افزود: سهم هزینه‌های اضافه کار کارکنان در آن سال در استان‌های گیلان و گلستان 7/4 درصد و در شهرستان‌های استان تهران معادل 7/1 درصد (3 برابر کمتر) بوده که میانگین این شاخص نیز در کل کشور در سال 1385 معادل 3 درصد بوده است. این رقم در سال 1383 برابر با 5/1 درصد بوده است که مبین 2 برابر شدن سهم هزینه‌های اضافه کارکنان از کل هزینه‌های فصل اول است.

علاوه بر این رشد هزینه‌های اضافه کار استان‌ها در مقایسه با سال قبل حاکی از نابرابری قابل ملاحظه‌ای است، به طوری که رشد هزینه‌های اضافه کاری استان قزوین 267 درصد (نزدیک 4 برابر) شده و در مقابل هزینه‌های اضافه کاری کرمان 5- درصد بوده است.