تلاش پیشینیان ما سرشت و سرنوشت امروز ما را رقم زده است و کوشش امروز ما سرنوشت آیندگان را رقم میزند، با این تفاوت که امروز شتاب تحولات و شرایط رقابت به سطحی رسیده است که اندکی سستی به عقبماندگیهای عظیم و معمولا غیرقابل جبران منجر میشود. فرصتها چون ابر در گذرند و کوتاهیهای امروز ما موجب قضاوت منفی آیندگان خواهد شد. به همین جهت باید بر تلاشهایمان بیفزاییم تا در جهان آینده نقشی در خور بیابیم.
دوران جدید را دوران اطلاعات و ارزشهای مرتبط با آن دانستهاند؛ دوران دانش محوری. اگر کشف قاره آمریکا توسط اروپاییها، پس از رنسانس و ظهور دولتهای ملی، فرصتی برای تقویت اقتدار جهانی اروپاییها شد و سرانجام همان دنیای جدید پایههای حکومت امروز غربیها را در خود جای داد، ظهور اینترنت و جامعه مجازی نیز به نوعی رنسانس و تعریف و تقسیم دوباره دانش و قدرت و ثروت و تشکیل قدرتهای جدید و در نهایت قارهای جدید به وسعت همه جهان را در پی دارد. جامعه مجازی در آسمان جهان امروز شکل میگیرد و سهم ایران و ایرانی از جامعه مجازی به تلاش امروز فعالان این عرصه وابسته است.
موج اول انسان مجازی با آدرس الکترونیکی و چت شروع شد. گفتوگو و ارتباط و تعامل مبنای اصلی بود و در تداوم مسیر خواهد بود. ماجراجویان بیقاعده اینترنتی زندگی تک سلولی مجازی را پایه گذاردند. گویا خلقت دوباره جان گرفت. شهروندان امروز جامعه مجازی همچنان به گفتوگو بهعنوان ابزار اصلی تعامل تکیه دارند و بهطور موازی بر پشتوانههای اندیشهای و احساسی گفتوگو میافزایند. پشتوانه اصلی این فرآیند تعاملی، فرهنگ و ادب غنی فارسی است و نتیجه آن انتقال این میراث گرانقدر به عرصه دیجیتال است.
پیش از این در دهههای هشتاد و نود هزاره دوم میلادی نیز تلاشهایی برای دیجیتال کردن میراث ایرانی به عمل آمد ولی عمده آن تلاشها به انتقال ساده و ذخیرهسازی دیجیتال منتهی شد و تنها بخش اندکی از نخبگان دانشگاهی و آن هم با اهداف آرشیوی و پژوهشهای خاص به آن دسترسی داشتند. با ظهور اینترنت و توسعه دسترسی عموم و عمومی به اطلاعات و رواج استفاده از آن در بین مردم، وبلاگ بهعنوان بروز تمام عیاری از هویت اندیشهای و احساسی انسان امروز موقعیتی استثنایی یافت.
نقش خبری و رسانهای وبلاگ از ابتدا بیش از وجوه دیگر آن مورد توجه قرار گرفت ولی شکلگیری میراث دیجیتال ایرانی نیز از مسیر همین با ظهور وبلاگ در دهه نود و ظهور وبلاگستان در هزاره سوم بود که شهروندی مجازی در حوزه اندیشه و احساس معنا پیدا کرد و مبنایی برای شکلگیری جامعه مجازی شد. به همین جهت است که وبلاگستان را میتوان قلب جامعه مجازی دانست. قلبی که مخزن اصلی و بلافصل تولید انسانی است و بقیه عرصههای جامعه مجازی از دانش و ارزشهای تولیدی آن بهرهمند میشوند.
وبلاگستان فارسی محصولی است که مدیریت آن بر عهده فرد یا تیم خاصی نیست و متکی به تمایل عمومی برای تولید محتوای فارسی و همچون ارگانیزمی زنده در حال رشد است. تعداد وبلاگهای فارسی از مرز چهار میلیون گذشته است. میلیونها وبلاگ که محصول تولیدی صدها هزار وبلاگنویس است. براساس تخمینهای موجود، بیش از یکصد هزار ایرانی بهصورت حرفهای وبلاگنویسی میکنند و روزانه صدها وبلاگنویس و هزاران وبلاگ به خانواده وبلاگ فارسی افزوده میشود.
برآورد ابعاد کیفی تحول وبلاگستان دشوار و نیازمند تلاش علمی و روشمندانه است که هنوز بهطور جدی آغاز نشده است ولی براساس شواهد موجود میتوان خدمات 7 ساله وبلاگستان فارسی به زبان و ادب و فرهنگ فارسی را در طول تاریخ بینظیر دانست. جنبش علمی دو فرهنگی وبلاگستان نوعی نهضت ترجمه است. ترجمه میراث گذشته به امروز، با زبان و ابزار امروزی و برای نسل امروزی؛ رسالتی که نخبگان ما در چند سده اخیر در انجام آن موفق نبودهاند.
* مدیر پرشینبلاگ