یکشنبه ۵ خرداد ۱۳۸۷ - ۱۲:۴۳
۰ نفر

همشهری آنلاین: 5 خرداد 1387 صدمین سال کشف نفت در مسجد سلیمان توسط ویلیام ناکس دارسی است.

داستان کشف نفت در ایران به سیاهی نفت است. قراردادی 60 ساله دو سال بعد از پیروزی انقلاب مشروطه به فردی به نام  ویلیام ناکس دارسی اجازه داد تا تغییرات بزرگی را در تاریخ ایران بوجود بیاورد.

قرارداد دارسی یا امتیازنامه دارسی قراردادی است که ویلیام ناکس دارسی در سال ۱۹۰۱ با دولت ایران امضا کرد تا به اکتشاف و استخراج نفت در ایران بپردازد. این قرارداد از طرف ایران توسط مظفرالدین‌شاه، امین‌السلطان، میرزا نصرالله مشیرالدوله و مهندس‌الممالک (نظام‌الدین غفاری) امضا شد.

حوزه امتیاز دارسی سراسر خاک ایران به استثنای ایالات خراسان و مازندران و استرآباد (گرگان کنونی) و آذربایجان بود. به موجب امتیازنامه دارسیع دارسی تعهد کرده بود که در ظرف مدت دو سال پس از عقد امتیاز شرکتی برای بهره برداری از امتیاز مزبور تشکیل دهد.
این قرارداد در سال 1932 میلادی به دستور رضا شاه پهلوی لغو شد، با عدم توازون قدرت سیاسی بین ایران و انگلیس در سال 1933  به ناچار تمدید شد.

در سال 1951 میلادی هم‌زمان با نخست وزیری دکتر مصدق، دوباره مساله ملی شدن نفت در مجلس به رأی گذاشته و تصویب شد و در نهایت کنترل صنعت نفت ایران از دست شرکت انگلیسی Inglo - Iranian - Oil - Company بیرون آمد.

چند ماه پس ازامضای امتیازنامه، دارسی عده‌ای لهستانی را استخدام کرد و مقداری لوازم و اثاثیه به چاه سرخ واقع در شمال قصر شیرین اعزام داشت. مهندسی را که دارسی برای ریاست عملیات انتخاب کرد شخصی بود به نام رینولدز که در وزارت فوائد عامه هندوستان سابقه طولانی داشت. هیات اعزامی عازم چاه سرخ شده و کار خود را شروع کردند در تابستان 1903 م / 1321 ق گاز نفت در عمق 507 متری پدیدار و متعاقب آن نفت مختصری بدست آمد.

چند ماه بعد چاه دوم در عمق مشابهی به نفت رسید که محصول روزانه آن در اول 30 تن و چندی بعد به 25 تن تقلیل یافت. در این زمان مشخص شد که به واسطه بعد مسافت میان چاه سرخ و خلیج فارس – که بالغ بر یکهزار کیلومتر بود – همچنین ناچیزی مقدار محصول ادامه عملیات در آن محل منافی با صرفه است. بنابراین دارسی تصمیم گرفت که چاه سرخ را رها کرده و در نقاط جنوبی به کاوش بپردازد.

دارسی تا این زمان مبلغ زیادی از جیب خود خرج کرده بود و حاضر نبود بیشتر از این کار صرف کند. در این زمان عده ای سرمایه داران آلمانی، فرانسوی و یک شرکت امریکایی به دارسی پیشنهاد دادند که تمام مخارجی را که او تا آن وقت خرج کرده بود بپردازند و مبلغ مهمی هم به عنوان قیمت امتیاز به او بدهند تا او کنار رفته و امتیاز را به آنها واگذار کند. دارسی در آن زمان تمایل داشت معامله کرده و سرمایه از دست رفته خود را بازیابد اما در این زمان نیروی دریایی انگلیس سوخت کشتی‌های جنگی انگلیس را به نفت تبدیل کرد و کمیته‌ای تهیه کرد که قضیه تحصیل منابع کافی نفت را برای نیروی دریایی، تحقیق و جستجو کنند.

کمیته مذکور، دارسی را یافته و با قراردادن سرمایه‌ای عظیم به او شرکتی به نام شرکت نفت ایران و انگلیس را تأسیس کردند.

شرکت نفت ایران و انگلیس همه اسباب و اثاثیه و لوازمات هیات دارسی را به مسجد سلیمان انتقال داد و کار حفاری شروع گشت.

در تاریخ 26 ماه مه 1908 (پنجم خرداد 1287 شمسی) اولین چاه نفت ایران در مسجد سلیمان کشف شد. عمق این چاه 360 متر و عمق چاه دوم که ده روز پس از چاه اول به نفت رسید. [عکس‌هایی از اولین چاه نفت ایران]

مسجد سلیمان شهری است تاریخی که در میان کوههای زاگرس در استان خوزستان واقع شده است. این شهر از شمال شرقی به شهرستان شوشتر، از شمال غربی تقریبأ به بخش لالی، از غرب به شهرستان ایذه، و از جنوب به شهر اهواز ارتباط دارد. اکثر جمعیت این شهر از ایل بختیاری هستند.

روستاهای اندیکا و لالی و دشت بزرگ از بخش‌های اطراف این شهر هستند. یکی از تفریحگاه‌های دیدنی این شهر منطقه‌ای بنام تمبی، مکان تاریخی و باستانی بنایی بنام سرمسجد است که در کنار منطقه سرکوره‌ها واقع شده است.

کد خبر 52995

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز