برای دیدار این مهربان مهتابی، از تهران خارج می‌شویم؛ در بزرگراه قزوین پیش می‌رویم؛ به گردنه کوهین می‌رسیم، با بادهای تند... مسیرمان را ادامه می‌دهیم و به لوشان که می‌رسیم، از جاده اصلی خارج می‌شویم و در مسیری کوهستانی راه خود را ادامه می‌دهیم. منظره‌های اطراف خیره کننده است؛ در پس هر پیچی تابلویی دیگر؛ از «آسمان‌کوه» عبور می‌کنیم و از جاده‌ای خاکی با پیچ و خم‌های بسیار به سوی ارتفاعات «عمارلو» و منطقه «داماش» می‌رویم. منطقه داماش، که در دامنه‌های البرز غربی واقع شده، حدود 2هزار متر بالاتر از سطح دریاست. فاصله جیرنده تا داماش حدود 10کیلومتر است. روستایی خفته در دامن سبز جنگل‌های مه‌آلود و بکر...
مردم روستای داماش فقط بهار و تابستان به این روستا می‌آیند و زمستان‌ها، که برف سنگینی می‌بارد، به جیرنده می‌روند؛ در واقع نوعی کوچ عمودی می‌کنند. شهرت روستای داماش به چشمه آب معدنی زلال و بسیار خنک و گل بی‌همتای سوسن چلچراغ است.
سال1354 گیاه‌شناسی به نام «لدربوری»، در منطقه داماش موفق به شناسایی یکی از گونه‌های کمیاب تیره سوسنیان شد که «سوسن سفید» یا «چلچراغ» (لیلیوم) نامیده می‌شود. ترکیب ژنتیکی این گیاه به دوران چهارم زمین‌شناسی بازمی‌گردد.
این گل با حدود یک‌متر طول در محوطه‌ای حدود 4هکتار در منطقه رودبار، در بخش عمارلو، در دهکده داماش می‌روید. از محوطه رشد این گل کاملاً حفاظت می‌شود و محیط‌بان‌هایی مسئول و پرتلاش، از آن مراقبت می‌کنند.
از نیمه خرداد تا اوایل تیرماه می‌توان به تماشای این گل رفت؛ البته باتوجه به شرایط آب و هوایی ممکن است طول این مدت کمی کوتاه و بلند شود. دلیل آن‌که به این گل چلچراغ گفته می‌شود، واژگون بودن گل‌های آن و شباهتش با چلچراغی آویخته بر سقف است. رنگ آن، وقتی باز می‌شود، سفید مهتابی است و انتهای گلبرگ‌های آن خال‌هایی دارد و پرچم‌هایش بلند و توپر است.سوسن چلچراغ، از سال 1355 توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست در فهرست آثار طبیعی ملی کشور ثبت شد. با توجه به نادر بودن این گل، سازمان حفاظت محیط‌زیست گیلان، اطراف رویشگاه آن را حصار کشیده است و از آن محافظت می‌کند.متأسفانه بسیاری از افراد ، هنگام دیدار از منطقه رویش سوسن چلچراغ، گاهی با لگد کردن و یا کندن آن، آسیب‌های جدی به این گل‌ها می‌زنند و باعث مرگ زودهنگام این گل کمیاب می‌شوند. نگذاریم که این تنهاترین گل زمین، در ایران نابود شود...
