همشهری آنلاین بنفشه حیرت‌انگاری: خانواده مانند هر نهاد دیگری دارای عملکرد و کارکردهایی است و افراد هر خانواده تا زمانی می‌توانند وظایف و مسئولیت‌های محوله را به درستی انجام دهند که خانواده دچار نابسامانی و آشفتگی نباشد. یکی از عواملی که نظام و روال طبیعی حاکم بر ارتباطات یک خانواده را دچار اختلال می‌کند، خشونت است.
خشونت، سلامت و امنیت خانواده را تهدید می‌کند و موجب می‌شود اعضای خانواده نتوانند عملکرد مناسبی داشته باشند. سازمان ملل متحد در قطعنامه ۴۸/۱۰۴ مجمع عمومی در ۲۰ دسامبر ۱۹۹۳ این تعریف را برای خشونت تصویب کرده است: «هر نوع عمل خشونت‌آمیزی که بر اختلاف جنسیت مبتنی باشد و به آسیب و یا رنج بدنی، جنسی یا روانی منجر شود یا احتمال چنین آسیبی‌های وجود داشته باشد، مانند تهدید به این‌گونه اعمال، زورگویی یا محروم‌سازی خودسرانه از آزادی، خواه در حضور دیگران یا در زندگی خصوصی.»
خشونت خانوادگی در محیط خانه و در بین افراد یک خانواده رخ می‌دهد و عموماً بین افرادی نمود می‌یابد که به سبب صمیمیت، ارتباط خونی یا قانونی به هم پیوند خورده‌اند. خشونت خانوادگی بیشتر توسط مردان نسبت به زنان اعمال می‌شود و انواع و اشکال مختلفی دارد که عبارتند از:
- خشونت فیزیکی: تنبیه بدنی، قطع عضو، قتل
- خشونت جنسی: تعرض، سوءاستفاده جنسی، قوادی
- خشونت روانی: باج‌خواهی، توهین، تحقیر، تهدید، حسادت، شک
- خشونت مالی: محرومیت و محدودیت، از بین بردن استقلال مالی، مصادره اموال
از میان اینها شایع‌ترین نوع خشونت خانگی، خشونت روانی و توهین و تحقیر است. نگرش فرهنگی در نوع مواجهه افراد با خشونت خانگی تأثیرگذار است. در فرهنگ ما تحمل و تبعیت از منبع خشونت به‌طور سنتی مورد تأیید و تشویق قرار می‌گیرد و در نتیجه در بسیاری از موارد فرد قربانی آگاهی درستی از میزان حقوق اولیه انسانی‌اش که مورد تضییع قرار می‌گیرد، ندارد. در رتبه‌بندی افرادی که در یک خانواده تحت خشونت خانگی قرار می‌گیرند، کودکان رتبه نخست را دارند و در مراتب بعدی به‌ترتیب زنان و مردان قرار می‌گیرند.
حال از روی چه علامت یا علائمی می‌توانیم تشخیص دهیم تحت خشونت قرار داریم یا خیر؟
افرادی که دست به خشونت می‌زنند، عمدتاً یک هدف را دنبال می‌کنند و آن این است که بتوانند تسلط بیشتری بر افراد محیط خود تحمیل کنند. این افراد با به کارگیری ابزار گوناگون از جمله ایجاد احساس ترس و وحشت، ایجاد احساس حقارت، ایجاد احساس گناه و شرمساری و همچنین لطمه اساسی به اعتماد به نفس فرد یا افراد هدف خشونت، خواهان ایجاد یا گسترش تسلط بر آنان هستند.
آنچه اهمیت زیادی دارد این است که تمام این اعمال بنا بر خواست و اراده فرد خشن انجام می‌شود و به‌طور روشن‌تر «رفتار انتخابی» او است برای آنکه بتواند اطرافیان را تحت سیطره سلیقه، باور، خواست و مطلوب خود قرار دهد. هیچ‌گاه نباید خشونتی را که از جانب چنین فردی اعمال می‌شود، با عباراتی چون عصبانی می‌شود و کنترل خود را از دست می‌دهد، توجیه کرد. حال که بیشتر با مفهوم خشونت خانگی آشنا شدید، قصد دارم طی ۲ هفته آینده ادامه این مطلب را با تمرکز بر قربانیان شماره یک خشونت خانگی یعنی «کودکان» ادامه دهم. به امید دنیای بدون خشونت.
*روانشناس بالینی و فیلم درمانگر
نظر شما