قطره قطره زنـدگی

مراکز انتقال خون این روزها ساکت‌تر از همیشه خود هستند. موج دوم کرونا، توصیه به خانه‌نشینی و اجتناب از حضور در اماکن سرپوشیده از سویی و ترس از انتقال بیماری از طریق خون یا حضور در مراکز انتقال خون از سوی دیگر به خلوتی مراکز و پایگاه‌های انتقال خون دامن زده‌است.

همشهری آنلاین_ راحله عبدالحسینی:‌ شاید هیچ‌کس به اندازه بیماری که نیاز به خون دارد یا خانواده نگرانی که منتظر هستند تا با انتقال خون بیمارشان جانی دوباره بگیرد نتواند اهمیت اهدای خون را درک کند. همزمان با روز ملی اهدای خون سراغ یکی از مراکز اصلی اهدای خون در محله الهیه رفتیم. مرکز جامع اهدای شهید کوروش فیروزی (صدر) از سال 1396 میزبان اهداکنندگان خون است.
اگر گذرتان به بزرگراه شهید صدر افتاده باشد حتماً مرکز جامع اهدای خون شهید فیروزی را دیده‌اید. این مرکز که عمر 2 ساله دارد یکی از 4 مرکزی است که طی سال‌های اخیر به مراکز جامع اهدای خون سازمان انتقال خون تهران افزوده شده‌است. با اینکه مراکز انتقال خون نسبت به سال‌های قبل روزهای آرامی را می‌گذراند، باز هم اهداکنندگان این کار خداپسندانه را از یاد نبرده‌اند. «سالار خادم» جوان اهل محله تجریش است که اوایل روز خود را به مرکز جامع اهدای خون شهید صدر رسانده تا برای بار اول اهدای خون را انجام دهد. می‌گوید: «این مرکز را به این دلیل انتخاب کردم که از تمیزی آن مطمئن بودم. دوستان دیگر من هم که اینجا اهدای خون انجام داده اند به همین دلیل این مرکز را انتخاب کردند. همه کارکنان با ماسک و دستکش هستند.»

اهدای خون در محیطی آرام

«مجید مسلمی» معاون اهداکنندگان اداره کل انتقال خون استان تهران می‌گوید: «با توجه به آنکه اینجا یکی از مراکز جدید است اما مرکزی جامع است و در این مرکز علاوه بر فرآیند خون‌گیری، فرآیندهای دیگر از جمله پلاسما نیز انجام می‌شود.» این مرکز پیشرفته با 500 مترمربع مساحت، تعداد زیادی تخت برای خون‌گیری دارد. اما این روزها 4 تخت آن فعال است. مسلمی ادامه می‌دهد: «این مرکز با توجه به وسعتی که دارد، طوری طراحی شده تا از اهداکنندگان به بهترین شکل میزبانی شود و زمانی را که در مرکز اهدای خون می‌گذرانند در محیطی آرام و راحت باشند.» اهداکنندگان بعد از حضور در مرکز باید کارت ملی و دست خود را ضدعفونی کنند و بعد از گرفتن نوبت از دستگاه پذیرش شوند. بعد از مشاوره پزشکی، عملیات خون‌گیری انجام می‌شود. خانم دکتر اشرفی متخصص زنان و ساکن محله الهیه یکی دیگر از اهداکنندگانی است که امروز در این مرکز حضور دارد. او می‌گوید: «معمولاً سالی یک بار خونم را اهدا می‌کنم. افرادی که در این روزها از اهدای خون نگرانند خیالشان راحت باشد که این ویروس از طریق خون منتقل نمی‌شود. با رعایت اصول بهداشتی به راحتی می‌توانند اهدای خون را انجام دهند تا ذخایر خونی با کمبود و بحران روبه رو نشود.» او پیشنهادی هم دارد: «در بیمارستان‌های بزرگ که این روزها پذیرای بیماران کرونایی است، پایگاه سیار انتقال خون مستقر شود تا همراهان بیمار یا افرادی که تمایل به انتقال خون دارند به راحتی به پایگاه انتقال خون دسترسی داشته باشند.»

اهدای خون با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی

هر چند مرکز انتقال خون شهید فیروزی (صدر) در گذر از بزرگراه صدر قابل مشاهده‌است اما دسترسی به آن به این راحتی نیست و باید از کوچه پسکوچه‌های محله الهیه بگذریم. این جانمایی برای مرکز انتقال خون می‌تواند یکی از دلایل کم شدن مراجعان و صرفاً حضور افراد محلی به این مرکز باشد. مسلمی می‌گوید: «این مرکز در شمال تهران مستقر است و با سرمایه‌گذاری روی آن قصد داریم کل پهنه شمال را پوشش دهیم. با هماهنگی‌هایی که با سازمان هلال‌احمر انجام شده است امیدواریم تعداد مراجعان و اهداکنندگان بیشتر شود.» از دسترسی به این مرکز که بگذریم، روزهای کرونایی هم مزید بر علت کاهش مراجعان شده‌است. معاون اهداکنندگان اداره کل انتقال خون استان تهران ادامه می‌دهد: «بدون شک شیوع بیماری کرونا باعث کاهش تعداد اهداکنندگان به نسبت همین روزها در سال‌های قبل شده. اما لازم است شهروندان بدانند که در سیستم اهدای خون، پروتکل‌های بهداشتی تمام و کمال و به صورت سختگیرانه اجرا می‌شود. اهداکنندگان در بدو ورود، تب‌سنجی می‌شوند و اگر ماسک نداشته باشند به آنها داده می‌شود. محیط مرکز انتقال خون نیز به طور مرتب، ضدعفونی و روکش تخت پس از حضور هر فرد عوض می‌شود. کارکنان هم با تجهیزات کامل از جمله ماسک و دستکش و شیلد در خدمت مراجعان هستند.»

افراد بهبودیافته از کرونا و اهدای پلاسما

این روزها از اهدای پلاسمای افرادی صحبت می شود که از بیماری کرونا بهبود پیدا کرده‌اند. این افراد در خون خود آنزیم‌ها و آنتی بادی‌های متعددی دارند. معاون اهداکنندگان اداره کل انتقال خون استان تهران در این باره می‌گوید: «پلاسمای افراد بهبودیافته از کرونا در دمای مناسب، نگهداری و در صورت نیاز برای معالجه بیماران ارسال می‌شود. پلاسمای خون فرد بهبودیافته کرونا می‌تواند به وضعیت وخیم بیماران کمک کند.» پلاسمای افراد بهبودیافته از کرونا فعلاً فقط در مرکز انتقال خون وصال انجام می‌شود و در مراکز دیگر اهدای پلاسما انجام نمی‌شود. اهدای خون یک کار داوطلبانه و خداپسندانه است. برای اهداکنندگان مستمر خون بعد از 3 ماه از آخرین اهدای خون، پیامک یادآوری ارسال می‌شود. هر فرد سالم معمولاً 5/5 تا 6 لیتر خون دارد که معادل یک سیزدهم وزن اوست و با هر مرتبه مراجعه به مرکز انتقال خون 450 میلی‌لیتر خون اهدا می‌کند.

اهدای خون برای این افراد ممنوع!

معافیت از اهدای خون شامل 2 دسته معافیت موقت و دائم است. مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های ریوی شدید مانند آسم، بیماری‌های وابسته به انسولین و بیماری‌های واگیردار مانند ایدز و هپاتیت معافیت دائم اهدای خون دارند. اما افرادی که به تازگی تحت عمل‌های جراحی و دندانپزشکی قرار گرفته‌اند یا از داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، آسپرین و ایندرال استفاده کرده‌اند به طور موقت از اهدای خون معاف هستند. بارداری، سقط جنین، خالکوبی، طب سوزنی، حجامت، آندوسکوپی و ابتلا به عفونت‌ها به ویژه عفونت گوش، گلو و بینی هم از دیگر شرایطی است که فرد را به طور موقت از اهدای خون معاف می‌کند.

قبل و بعد از اهدای خون چه کنیم؟

اهداکننده 4 تا 6 ساعت قبل از مراجعه به پایگاه‌های انتقال خون باید یک غذای مناسب بخورد و آب کافی به بدنش برساند. ضمن اینکه فرد در روزی که قصد اهدای خون دارد نباید به کارهای سخت و نیازمند به صرف انرژی زیاد بپردازد. بعد از اهدا نیز فرد باید 10 تا 15 دقیقه روی تخت دراز بکشد. تا یک ساعت بعد از اهدای خون استعمال دخانیات قدغن است و تا 24 ساعت نباید به دستی که از طریق آن خونگیری انجام شده، فشاری وارد شود. خوردن مایعات بعد از اهدای خون کمک می‌کند تا خون از دست رفته جبران شود و اهداکننده دچار ضعف و سرگیجه نشود.

فواید اهدای خون
اهدای خون باعث می‌شود فرد اهداکننده کمتر به بیماری‌های عفونی از قبیل سرماخوردگی، آنفلوآنزا، بیماری‌های روده‌ای، قلبی و عرقی و... مبتلا شود. افراد اهداکننده کمتر دچار پوکی استخوان شده و سکته مغزی در آنها کمتر دیده می‌شود. ضمن اینکه فرد اهداکننده در هر بار اهدای خون با سنجش رایگان میزان فشار خون، ضربان قلب، میزان هماتوکریت‌های خون و گلبول‌های قرمز و... از سلامت جسم خود مطلع می‌شود.

سالی 3 بار خون اهدا می‌کنم

سنت خداپسندانه اهدای خون در خاندان حصارکی به 4 دهه پیش برمی‌گردد. به روزگاری که ابوالفضل، برادر بزرگتر سرباز بود و مجروحی که به درمانگاه پادگان آوردند به گروه خونی مشابه گروه خونی او نیاز داشت. بعد از آن، برادران دیگر نیز رسم اهدای خون را از برادر بزرگتر آموختند و حسین، کوچکترین برادر پیشتاز این کار خداپسندانه شد. حالا دیگر تقریباً تمام محله طرشت برادران حصارکی را می‌شناسند و می‌دانند رسم اهدای خون در خانواده‌شان برقرار است.

«حسین حصارکی» به سبک و سیاق هر سال 3 بار خون اهدا می‌کند که یک بار آن در ماه مبارک رمضان است. او می‌گوید: «ماه رمضان امسال هم خون اهدا کردم. حالا منتظرم تا 3 ماه بگذرد و دوباره اهدای خون انجام دهم. برخی از داوطلبان شیوع کرونا را بهانه می‌کنند و از اهدای خون منصرف می‌شوند. در صورتی که با رعایت موارد بهداشتی هیچ مشکلی برای اهدای خون نیست.» او نمی‌داند دقیقاً چند بار اهدای خون انجام داده‌است اما با یک حساب سرانگشتی بیش از 50 بار می‌شود. او درباره تجربه نخستین اهدای خون می‌گوید: «من هم دوست داشتم مانند برادرانم اهدای خون انجام دهم. 18 ساله بودم که روز عاشورا به یکی از پایگاه‌های انتقال خون رفتم. آن قدر شلوغ بود که اعلام کردند فقط اهداکنندگان مستمر که مراحل اولیه را طی کرده‌اند بمانند. وقتی گفتم بار اول است که می‌خواهم خون بدهم نپذیرفتند. همین تجربه‌ باعث شد تا سال بعد همان موقع بگویم بار چهارم است که خون می‌دهم. بعد از آن هر سال 3 بار خون می‌دهم.» حصارکی به قدری به اهدای خون پایبند است و از این کار نیک در خانه صحبت کرده که سجاد، پسر 14 ساله‌اش هم دلش می خواهد زودتر 18 ساله شود و بتواند همراه پدر برای اهدای خون به مرکز انتقال خون برود.

چه افرادی می‌توانند خون اهدا کنند؟

همه افرادی که سنشان بین 18 تا 60 سال باشد و دست کم 50 کیلوگرم وزن داشته باشند به شرط داشتن تعداد نبض بین 50 تا 100 ضربه در دقیقه و فشار خون بیشینه 90 تا 180 میلی‌لیتر جیوه و فشار خون کمینه 50 تا 100 میلی‌لیتر جیوه می‌توانند خون اهدا کنند. در ضمن حداقل فاصله بین 2 اهدا باید 8 هفته کامل باشد. این در حالی است که تعداد دفعات اهدای خون برای آقایان نباید از 4 بار در سال و برای خانم‌ها از 3 بار در سال بیشتر شود.

در همین نزدیکی

مرکز جامع اهدای خون شهید فیروزی در محله الهیه از شنبه تا پنجشنبه ساعت 8 تا 15 میزبان اهداکنندگان است. برای رفتن به این مرکز می‌توانید از این مسیرها استفاده کنید:
بزرگراه مدرس شمال، خروجی الهیه، خیابان مریم شرقی، خیابان مهدیه، کوچه لسانی، انتهای کوچه شکرآبی.
خیابان شریعتی، خیابان خاقانی(زرگنده)، خیابان عطاری مقدم شمالی، خیابان مهدیه، کوچه لسانی، انتهای کوچه شکرآبی.

آیا می‌دانید؟

در هر 3 ثانیه یک بیمار به خون و فرآورده‌های آن نیاز پیدا می‌کند.
از هر 3 نفر یک نفر در طول زندگی نیاز به خون پیدا می‌کند.
یک واحد خونی که شما اهدا می‌کنید به 3 بخش گلبول قرمز، پلاسما و پلاکت تقسیم می شود و می‌تواند جان 3 نفر را از مرگ حتمی نجات دهد.

1200 عضو در کانون انتقال خون منطقه یک

«کتایون ملک‌زاده» دبیر کانون انتقال خون منطقه یک، پرستار بازنشسته است. او درباره مشارکت اهالی برای اهدای خون می‌گوید: «پیش از این پایگاه انتقال خون در محله تجریش و چیذر دایر بود که الان مدتی است غیرفعال است. هر کدام از اعضای کانون که داوطلب اهدای خون باشند با من تماس می‌گیرند و طبق هماهنگی‌های انجام شده یک روز را مشخص می‌کنیم و به یکی از مراکز سازمان انتقال خون می‌رویم.» کانون انتقال خون منطقه یک هزار و 200 عضو دارد. به گفته ملک‌زاده پایگاه جدید به همت بسیج بانوان شهرک شهید محلاتی در این شهرک کار خود را آغاز کرده‌است.

کانون انتقال خون سرای محله‌ها

«بیشتر شهروندان منطقه ما به دلیل سن بالا نمی‌توانند اهدای خون انجام دهند.»

این را «لیلا یوسفی‌خواه» دبیر کانون انتقال خون منطقه 3 می‌گوید و ادامه‌ می‌دهد: «چند باری که برخی از اهالی داوطلب اهدای خون شدند هماهنگ کردیم و به مرکز انتقال خون وصال رفتیم.» یوسفی‌خواه خودش از داوطلبان و فعالان اهدای خون است و از 4 سال گذشته تاکنون 11 بار اهدای خون انجام داده‌است. شهروندانی که مایل به اهدای خون هستند می‌توانند به کانون سلامت سرای محله خود خبر بدهند تا در یک روز مشخص راهی مرکز انتقال خون شوند و در این امر خداپسندانه مشارکت کنند.

تشویق شهروندان به اهدای خون

«طاهره باقری» دبیر کل کانون اهدای خون اداره کل سلامت که مسئولیت کانون‌های اهدای خون مناطق 22 گانه را برعهده دارد نزدیک 4 دهه است که در خیابان طرشت جنوبی سکونت دارد. باقری که همسرش اهداکننده مستمر خون بود و به واسطه او با این سنت خیر و پسندیده آشنا شده است درباره مشارکت خوب اهالی منطقه ما در کانون‌های اهدای خون می‌گوید: «10 کانون‌ داوطلبان اهدای خون در مناطق دایر است که 4 هزار و 29 عضو فعال دارد.» باقری ادامه می‌دهد: «یکی از کارهای اصلی ما در زمان شیوع کرونا این است که افرادی را که به کرونا مبتلا شده و بهبود یافته‌اند به اهدای پلاسمای خون تشویق کنیم. پلاسمای این افراد برای بیماران کرونایی کمک‌کننده است.» باقری یکی از اهداف کانون انتقال خون محله را این‌طور عنوان می‌کند: «ترویج فرهنگ اهدای عضو نیز یکی از اهداف ماست که در کنار آشنایی شهروندان با اهمیت فرآیند اهدای خون صورت می‌گیرد.»