همشهری آنلاین_ سارا جعفرزاده: این محله در منطقه ۸ شهرداری تهران قرار گرفته و شکل‌گیری آن بنا به گفته ساکنان قدیمی محله، به ۱۵۰ سال پیش باز می‌گردد. این محله ۶۹ کیلومتر مساحت دارد و از شمال به خیابان شهید مدنی و از جنوب به خیابان دماوند راه دارد. در شرق و غرب این محله هم به‌ترتیب خیابان‌های وحیدیه و سبلان قرار گرفته است. وحیدیه در نزدیکی محله‌های زرکش و تسلیحات واقع شده و مانند برخی از محله‌ها که نام خود را از نام یک شخص تأثیرگذار در آن محله وام گرفته، این محله هم سرگذشت مشابه دارد. همان‌طور که از نام محله وحیدیه هم پیداست نام این محله هم برگرفته از نام شخصیت معروفی در آن محله است که چگونگی این نامگذاری و سرگذشت محله را به روایت ساکنان قدیمی محله مرور می‌کنیم.
با قدم زدن در برخی محله‌های قدیمی تهران خاطرات بسیاری برای افراد زنده می‌شود. محله وحیدیه، یکی از بخش‌های قدیمی تهران است که اکثر اهالی ساکنان در آن به این بخش تعلق خاطر دارند. هرچند این روزها برخی مشکلات شهری و اجتماعی در این محله دیده می‌شود اما نمی‌توان از حس و تعلق خاطر اهالی آن نسبت به این محله چشمپوشی کرد. کوچه‌ها و خیابان‌های کم‌عرض و باریک، خانه‌های اغلب کلنگی و مغازه‌های قدیمی که برخی از مالکان اصلی آنها حالا دیگر در قید حیات نیستند، همه و همه خاطرات خوب گذشته را برای اهالی این محله تداعی می‌کند. «محمد سرابی» یکی از اهالی قدیمی، درباره قدمت این محله می‌گوید: «در گذشته‌های نه چندان دور محله وحیدیه فعلی وجود نداشت و در این محدوده چند روستا با نام‌های قصطانک، جوقین و شفیع‌آباد بود که بعدها این روستاها با هم ادغام شدند و محله وحیدیه کنونی را شکل دادند.»
- آب انبارهای و گرمابه‌ها
یکی از معیارهای انتخاب محله برای اهالی تهران در گذشته‌های نه چندان دور، وجود منابع آب بود. «علی ربیعی» یکی از ساکنان قدیمی محله وحیدیه در این‌باره می‌گوید: «من در سال ۱۳۳۶ از اصفهان به تهران آمدم و در محله مجیدیه ملکی را قولنامه کردم. بعد از چند روز از این کار پشیمان شدم و متوجه شدم که فشار آب در محله مجیدیه کم است و در عوض در محله وحیدیه فشار آب زیاد است و در آنجا چندین حمام عمومی و آب‌انبار و تلمبه‌های فشاری ساخته شده است. همین امر علتی شد تا من قولنامه ملک در محله مجیدیه را فسخ کردم و به جای آن در محله وحیدیه ملکی را خریدم. هرچند امروز دیگر این محله حال و هوای گذشته را ندارد اما تعلق خاطر من و همسن و سالانم اجازه نمی‌دهد به محله دیگری نقل مکان کنیم.»
- ۱۵۰ سال قدمت
روستاهای قصطانک، جوقین و شفیع‌آباد از قدمت بالایی برخوردار بودند و قدمت وحیدیه هم به ۱۵۰ سال پیش و به دوره قاجار باز می‌گردد. «محمد سرابی» با یادآوری این موضوع، درباره گذشته محله وحیدیه ادامه می‌دهد: «محدوده وحیدیه در دوره قاجار، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین معابر تهران شناخته می‌شده و شخصی به نام «وحید سلطان» در آن دوره مالک زمین‌های این محدوده بوده که برای رونق و آبادانی این محله بسیار تلاش کرده و نام فعلی این محله هم از نام او برگرفته شده است.» او می‌افزاید: «محله وحیدیه نسبتاً هویت و قدمت تاریخی خود را حفظ کرده است. وجود خانه‌های قدیمی و کلنگی و وجود آب‌انبارها گواه این ادعاست. تا چند سال پیش معروف‌ترین حمام این محدود ه یعنی حمام مرمر فعال بود که امروزه توسط شهرداری تملک شده و قرار است به بوستان تبدیل شود. البته هنوز هم چند گرمابه قدیمی در محله وحیدیه فعال است.»
- معیار انتخاب، نزدیکی به دماوند
در گذشته معیارهای انتخاب محله برای پایتخت‌نشینان کمی متفاوت‌تر از حال بود. «مهری روحین پو» یکی از بانوان ساکن محله وحیدیه درباره انتخاب این محله برای زندگی می‌گوید: «من اصالتاً اهل دماوند هستم و بعد از ازدواج به دلیل شغل همسرم مجبور به سکونت در تهران شدم. خاطرم هست که یکی از دلایلی که محله وحیدیه را برای سکونت انتخاب کردیم، نزدیکی به دماوند بود تا بتوانیم هر هفته به خانواده خود سر بزنیم. به همین دلیل در آن زمان خیلی از مهاجران دماوندی به دلیل نزدیکی محله‌های شرق تهران به دماوند و روستاهای اطراف، به وحیدیه و مجیدیه می‌آمدند. هرچند بماند که وحیدیه فعلی هیچ شباهتی به آن محله‌ای که روزگاری با میل و رغبت در آن ساکن شدیم ندارد اما روزگاری برای ما بهترین انتخاب و محله بود.»
- اراکی‌ها و سبزواری‌ها نخستین ساکنان
در هر محله‌ای ردپایی از اقوام مختلف دیده می‌شود که اکثریت جمعیت آن محله را تشکیل می‌دهند. «علی ربیعی» با یادآوری این موضوع، درباره ساکنان محله وحیدیه می‌گوید: «خاطرم هست که در زمان شکل‌گیری محله وحیدیه، تعداد زیادی از شهرستان‌های مختلف از جمله اراکی‌ها و سبزواری‌ها برای پیدا کردن شغل مناسب به تهران می‌آمدند و به دلیل اینکه خانه‌های محله وحیدیه قیمت نسبتاً پایینی نسبت به نقاط دیگر تهران داشت، در وحیدیه ساکن می‌شدند. بعد از ازدواج و بچه‌دار شدن چشم باز می‌کردند و می‌دیدند که کلاً ساکن وحیدیه شده‌اند. آن زمان از سبزوار و فراهان و اصفهان هم تعداد زیادی از مردم به تهران کوچ کردند و در این محله ساکن شدند.» او می‌افزاید: «جمعیت این محله بعد از کودتای ۲۸ مرداد در سال ۱۳۳۲ بیشتر شد.» در حال حاضر این محله ۴۰ هزار نفر جمعیت دارد.
- مساجد و حسینیه‌های فعال
وجود مساجد و حسینیه‌های مختلف در محله وحیدیه و برگزاری مراسم ایام محرم و اعیاد در این بخش از تهران آوازه دیرینه‌ای دارد. از مهم‌ترین مساجد این محله می‌توان به مسجد انصارالحسین(ع)، مسجد مسلم بن عقیل(ع)، حسینیه اراکی‌ها، حسینیه سبزواری‌ها و حسینیه ارمغانی اشاره کرد. در این محله اصناف مختلفی از جمله صافکاری و نقاشی و واحدهای ارائه خدمات خودرو فعال هستند. همچنین بخش اندکی از جمعیت این محله را ارمنی‌ها تشکیل می‌دهند. خیابان‌های اصلی محله وحیدیه اغلب باریک است و عرض‌شان به زور به ۸متر می‌رسد که همین موضوع در حال حاضر مشکلات بسیاری را برای اهالی این محله به وجود آورده است.
نظر شما