همشهری آنلاین_ مرضیه موسوی: هیچ برج و آپارتمانی نبود که منظره کوه‌های شمیران را در این محدوده از تهران مخدوش کند و برای رسیدن به آن باید جاده خاکی و بیابانی اطراف تهران را زیر پا می‌گذاشتی. سید ضیاءالدین طباطبایی که نامش با نام محله سعادت‌آباد گره خورده است کمر به آبادانی زمین‌های این منطقه بست. خیلی زود مغازه‌های آلامد لاله‌زار تهران پر شد از لباس‌های پوست خرگوش که در زمین‌های سادات‌آباد پرورش داده می‌شد و اهالی تهران می‌دانستند در شمال غربی دارالخلافه زمین و دامداری‌هایی هست که کسب و کار در آن رونق گرفته و می‌توان در آن مشغول به کار شد. سادات‌آباد تا سال‌های نخست بعد از انقلاب اسلامی هم همچنان دور از محدوده شهری تهران بود اما خیلی زود این فاصله با بزرگراه‌ها و آپارتمان‌ها و محله‌های مختلف پر شد و روستایی که سید ضیا آباد کرده بود به محله‌ای خوش‌نشین در شمال تهران تبدیل شد.
- دور از دروازه‌های تهران
نام قدیمی‌اش «سادات‌آباد» بود؛ زمین‌های خالی ازدار و درخت که از دارالخلافه فاصله زیادی داشت و برخلاف اغلب نقاط شمالی تهران خبری از باغ‌های پردار و درخت در آن نبود. خیابان‌های شلوغ این محله بیش از صد سال پیش به زمین‌های کشاورزی تبدیل شدند و خبرهایی ازآبادی این زمین‌ها به گوش اهالی تهران رسید. «مصطفی جمالی» مدیر محله و از اهالی قدیمی سعادت‌آباد می‌گوید: «قدیمی‌ها به این محله سادات‌آباد می‌گفتند. دلیلش هم این بود که زمین‌های اینجا توسط سیدی به نام سید حسن آباد شد و به زمین‌های کشاورزی تبدیل شد. کشاورزان این منطقه روستایی اینجا ساختند و چون دور از دروازه‌های تهران بود برای حفظ امنیتشان قلعه‌ای ساخته بودند. ۳ دانگ این روستا سال ۱۳۲۵ توسط سید ضیاءالدین طباطبایی خریداری شد و ۳ دانگ دیگر را فردی به نام محمدجعفرمیرزا خرید. زمان زیادی نگذشت که ۳ دانگ دیگر سادات‌آباد را هم سید ضیاء خریداری کرد و تحولات زیادی در اینجا به وجود آمد.»
- رونق در سادات‌آباد
گرچه سیدضیاءالدین طباطبایی به رشد و توسعه این روستا کمک زیادی کرد اما قبل از حضور او در روستا نام اینجا سادات‌آباد بود. جمالی می‌گوید: «سال ۱۳۳۰ سید ضیاء شروع به خیابان‌کشی در این روستا می‌کند و مسیرهای خاکی کم‌کم تبدیل به جاده و خیابان می‌شوند. نخستین جاده سعادت‌آباد مسیری بود که این روستا را از شمال به اوین و از جنوب به ده‌ونک وصل می‌کرد.» خیابانی که امروز به نام خیابان سعادت‌آباد می‌شناسیم و اصلی‌ترین خیابان این محله به شمار می‌رود. مدیر محله سعادت‌آباد می‌گوید: «سال ۱۳۴۰ فردی به نام مهندس آهی سادات‌آباد را خریداری می‌کند و آن را به سعادت‌آباد تغییر نام می‌دهد. خیابان اصلی سعادت‌آباد در این دوره به کوی مکانیرتغییر نام داد و نخستین کارخانه‌های سعادت‌آباد در اطراف این خیابان شکل گرفتند.» رشد صنعت در این نقطه از حاشیه تهران خیلی زود خودی نشان داد و صنعت جای کشاورزی را گرفت. این رسم هنوز هم در محله سعادت‌آباد پابرجاست و کوچه‌ها و خیابان‌های این محله مدرن‌ترین کسب و کارهای تهران را در خود جا داده‌اند. مدرسه عالی ترجمه که بعدها به نام دانشگاه علامه تغییر نام داد هم از نخستین مراکز دانشگاهی است که در این محله به وجود آمد.
- خرگوش‌های پرورشی سادات‌آباد
سادات‌آباد یا سیادت‌آباد سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۰ که سیدضیاءالدین طباطبایی آنجا را خریداری کرده بود علاوه بر کشاورزی به روستایی برای پرورش خرگوش تبدیل شده بود. «نصرالله حدادی» تهران‌شناس می‌گوید: «در خاطراتی که از رجال دهه ۳۰ می‌خوانیم اشاره شده که برای ملاقات با سیدضیاءالدین طباطبایی به سادات‌آباد می‌رفتند. سید ضیاء را سید نعنا هم خطاب می‌کردند. چون عادت داشت از مهمانان خود با دمنوش نعنا پذیرایی کند. سید ضیاء در این روستا پرورش خرگوش را رونق داد. گوشت این خرگوش‌ها به مغازه‌های ارمنی‌های چهارراه استانبول فرستاده می‌شد و از پوست آنها برای دوخت لباس و خز پالتو استفاده می‌شد. علاوه بر پرورش خرگوش، سیدضیاء دامداری را هم در سادات‌آباد رونق داد. بعد از سید ضیاء این منطقه همچنان بافت روستایی خود را حفظ کرده بود. بعد از انقلاب این منطقه هم مثل دیگر نقاط تهران توسعه بیشتری یافت و جزو محدوده حریم شهر تهران به حساب آمد.» نام سادات‌آباد در این دوره از تاریخ پهلوی سر زبان اهالی تهران افتاده بود و تولیدات پوست خرگوش اینجا در آلامدترین مغازه‌های لاله‌زار دیده می‌شد. این محصولات توسط بازرگانان به خارج از ایران فرستاده می‌شد تا بعد از فرآوری دوباره به تهران برسند و سر از ویترین مغازه‌ها درآورند. سید ضیاءالدین این منطقه را به کمک کشاورزان و دامداران آشنای خود که از یزد و دیگر نقاط کشور به سادات‌آباد آورده بود آباد کرد و به آن رونق داد. زمین‌های کشاورزی و دامپروری‌های سادات‌آباد در این دوره فرصتی برای اشتغال اهالی تهران فراهم کرده بود. گندم‌های زمین‌های کشاورزی سیادت‌آباد، بخش زیادی از گندم مورد نیاز تهران را تأمین می‌کرد و محصولات باغی آن سر از خانه‌های پایتخت و ضیافت‌های آن درمی آورد.
منطقه کشاورزی خالی از سکنه تهران تا قبل از قرن اخیر، این روزها به یکی از شلوغ‌ترین محله‌ها شهر تهران تبدیل شده است. دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه امام صادق(ع)، مراکز تجاری و اداری و بیمارستان‌های این محله هر روز اهالی تهران را از گوشه و کنار این شهر به سعادت‌آباد می‌کشانند. از کارخانه‌های قدیمی و خانه افرادی مثل سیدضیاءالدین طباطبایی اثری در این محله باقی نمانده. نه تنها خبری از زمین‌های کشاورزی‌ای که سید حسن در این نقطه ایجاد کرده بود نیست بلکه این روزها پیدا کردن چندمتر زمین خالی در این محله که مغازه و برج و اداره‌ای در آن سبز نشده باشد ممکن نیست.
نظر شما