به جای تبلیغ، تحقیق کنید

ضمن اینکه بالقوه اقدامی خطرناک و تهدیدکننده سلامت نیز به حساب می‌آید، هفته گذشته مشاور وزیر بهداشت در امور طب سنتی، حجامت را جزئی از طب سنتی و اسلامی ایران دانست و تاکید کرد: حجامت مورد قبول و تأیید وزارت بهداشت است و از نظر این وزارتخانه، مراکز مجاز حجامت معتبر هستند.

وی حتی برای طرفداری از حجامت، پزشکان متخصص و کارشناسان بهداشتی مخالف با حجامت را متهم به سودجویی کرد و گفت: کسانی که به استناد طب جدید با حجامت مخالفت می‌کنند، یا فواید و محاسن این خدمت را نمی‌دانند و جاهلانه با آن مخالفت می‌کنند یا می‌دانند و عالمانه این خدمت سلامت را مورد هتاکی قرار می‌دهند، بدون اینکه دلیل مشخصی برای این هتاکی بیاورند، زیرا این مخالفت توأم با هتاکی، برایشان میلیاردی ارزش دارد.

وی همچنین در پاسخ به این پرسش که پس چرا عده‌ای از مسئولان، حتی در وزارت بهداشت، معتقدند با وجود دستگاه‌ها و تجهیزات پیشرفته و استریل خونگیری، حجامت باید کنار گذاشته شود، پاسخ می‌دهد: اگر با وجود طب نوین انتقال خون نیازی به حجامت نبود، لازم نبود انبیا‌ و اولیای دین این قدر بر حجامت تأکید کنند، می‌گفتند مردم بروید خون بدهید.

دیگر این قدر تأکید بر تاریخ و اینکه چندم ماه حجامت کنید و بر ثواب آن تأکید نمی‌کردند.
گفته‌های مشاور وزیر بهداشت، نه فقط از آنجا که دمیدن دوباره بر آتش اختلاف بر سر حجامت محسوب می‌شود، بلکه از این نظر که پس از سال‌ها، یک مسئول دولتی رسما به تبلیغ حجامت پرداخته، قابل تامل است.

این درحالی است که به گفته کارشناسان، طرفداران حجامت، در سال‌های اخیر، بیش از آنکه سعی کنند با مطالعات علمی، فواید حجامت را اثبات کنند، به تبلیغ و گسترش آن پرداخته‌اند.

به‌طوری‌که حجامت، یکی از منابع قابل توجه درآمدزایی برای برخی پزشکان عمومی محسوب می‌شود، آن هم در شرایط بد اقتصادی که در آن، پزشکان عمومی برای امرار معاش به اقداماتی از این قبیل روی آورده‌اند.

مخالفان گسترش حجامت می‌گویند در طب سنتی روشی با عنوان خونگیری یا «فصد» هم ذکر شده که بسیار به مفهوم اهدای خون نزدیک است اما همه تبلیغات برای حجامت است که کسب و کاری سودآور به حساب می‌آید.

آنان البته تاکید دارند حجامت یک عمل ممنوع شده نیست و نمی‌توان مردم را از انجام این کار باز داشت، بلکه باید با اطلاع رسانی، مزایای اهدای خون و معایب حجامت را برای آنان برشمرد.

بابک یکتاپرست، کارشناس سازمان انتقال خون ایران، با اشاره به اینکه اگر بخواهیم خونگیری و حجامت را از دیدگاه طب سنتی در کفه‌های یک ترازو بگذاریم، هر دو یکسان است و حتی در بعضی موارد، خونگیری ارجحیت دارد، به همشهری می‌گوید: خونگیری نیز تحت کلمه ای به نام فصد در احادیث و طب سنتی توصیه شده  و حتی در قانون بوعلی، برای درمان بیماری‌هایی نظیر غلظت خون، تنها خونگیری یا فصد، مورد توجه قرار گرفته است.

این در حالی است که حسن ابوالقاسمی، مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران، سال گذشته، در گفت‌وگو با همشهری، ضمن بیان اینکه سازمان انتقال خون، صددرصد با حجامت مخالف است، درخواست کرده بود به‌عنوان یک دستور حکومتی، جلوی حجامت گرفته شود.

حجامت، رفتار پرخطر!

طبق آمار سازمان انتقال خون ایران، 20 درصد مراجعان به سازمان انتقال خون، به‌دلیل رفتارهای پرخطر و از جمله انجام حجامت -که فرد را در معرض انتقال بیماری‌ها از طریق خون قرار می‌دهد و سلامت خون اهدایی را زیر سؤال می‌برد-  از اهدای خون معاف می‌شوند و در این میان، حجامت درمیان مواردی که منع اهدای خون را به وجود می‌آورند، در رتبه پنجم قرارگرفته است.

حجامت در ایران مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده و با وجودی که یکی از ارکان طب سنتی و طب اسلامی ‌محسوب می‌شود، از دیرباز مخالفان سرسختی داشته است.

پزشکان، تا چند سال قبل، مخالفان اصلی حجامت‌ به حساب می‌آمدند و دلیل عمده مخالفتشان هم احتمال انتقال بیماری‌های عفونی و ویروسی از این طریق بود، اما در سال‌هایی که بحران اشتغال، گریبان پزشکان را هم گرفت، گروهی از پزشکان هم  در صف موافقان حجامت، جاگرفتند.

دکتر مینو‌محرز، متخصص بیماری‌های عفونی، حجامت را مثل تمام اقدامات دیگری که منجر به تماس مستقیم با خون می‌شود خطرناک می داند و معتقد است برای پیشگیری از انتقال بیماری‌هایی مثل هپاتیت B و C و ویروس HIV باید مانع انجام حجامت شد. او می‌گوید : افراد می‌توانند به جای حجامت، خون اهدا کنند.

اما به گفته یکتاپرست، توصیه به حجامت در زمانی صورت می‌گرفت که علم اهدای خون وجود نداشت ولی امروزه که امکان اهدای خون و نجات زندگی افراد بیمار وجود دارد، این استدلال که اگر نیازی به حجامت نبود، در روایات به آن تاکید نمی‌شد، جای تامل دارد.

در حجامت، خون فرد دور ریخته می‌شود اما در اهدای خون، خون اهداشده برای ۳ بیمار نیازمند گلبول قرمز، پلاکت و بسیاری فرآورده‌های خونی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد که این می‌تواند جان افراد را نجات دهد.

خطر برای سلامت شهر

نکته دیگری که اکثر کارشناسان به آن اشاره می کنند، تهدیدی است که حجامت برای سلامت شهری ایجاد می‌کند، به این طریق که خون حجامت از طریق فاضلاب شهری دور ریخته می شود و چون بسیاری از بیماران برای خلاصی از بیماری هایی نظیر هپاتیت به حجامت روی می آورند، میکروب این بیماری‌ها نیز ممکن است از طریق فاضلاب به آب های شهری برسد و این همان چیزی است که درسازمان انتقال خون، برای پیشگیری از سرایت به اطراف، سوزانده می شود. 

با این اوصاف، در حالی که اکثریت پزشکان، حجامت را به‌طور کلی نفی می‌کنند و حتی عوارض سوئی را به آن نسبت می‌دهند، گروهی از آنان به صرف تایید این روش در منابع روایی و طب سنتی آن را تبلیغ می‌کنند.

دکتر سیدمحمدحسین شیخ‌الاسلامی، ایمونولوژیست،می‌گوید: بعضی‌ها معتقدند که حجامت ده‌ها، بلکه صدها بیماری را درمان می‌کند.

اولاً کدام منبع مستند علمی، دانشگاهی، وزارتی و دولتی و رسمی در سطح بین‌المللی این حرف را تأیید کرده؟

ثانیاً اگر چنین باشد پس چه بهتر که عوامل وزارتی و دولتی، هزینه‌های گزاف اداره بیمارستان‌ها، اطاق عمل، درمانگاه، لیزر، فیزیوتراپی و تخصص‌های مختلف را متوقف و انواع بیماران را به مراکز حجامت هدایت کنند.

وی معتقد است حجامت اگر هم تأثیر مفیدی چه در قدیم و چه در زمان حال داشته، ناشی از جنبه‌های روانی و تلقینی آن بوده است.

او می افزاید: درواقع برای معدود بیماری‌هایی با منشأ روحی و روانی مثل بعضی سردردهای میگرنی یا برخی از افسردگی‌ها، حجامت، جنبه روان‌درمانی دارد، البته به شرط اینکه خود بیمار معتقد و متقاضی این نوع درمان باشد ولی براساس مبانی مستند جهانی علوم پزشکی، نمی‌توان اثری درمانی  روی بیمار‌ی‌های فیزیکی و اندامی بدن برای حجامت قائل شد.