وب سایت‌ها به‌دلیل ارزش اطلاع رسانی فوق‌العاده‌ای که در سرزمین دیجیتال اینترنت با یک میلیارد کاربر با سواد دارند، فرصت خوبی برای معرفی چند زبانه و چند رسانه‌ای قابلیت‌های گردشگری یک کشور هستند؛ سخنگوهایی دیجیتال که بی‌واسطه و با ابزاری ساده و تنها پس از فشردن یک دکمه می‌توانند زمینه‌های ورود سرمایه‌ای به نام جذب گردشگر را نیز به همراه داشته باشند. در این میان هر اندازه که سیستم الکترونیکی قویتر و به روزرسانی گسترده‌تر و‌چند زبانه‌تر باشد، مخاطب‌پذیری افزایش می‌یابد.
با چنین ظرفیت‌هایی که در اینترنت سراغ داریم می‌توانیم به خوبی از این پتانسیل استفاده کرده و وجهه مناسب و بدون‌سانسوری از کشور در دنیای وب ارائه کنیم. گفتن این جمله راحت نیست اما با وجود راه‌اندازی قریب به هزار سایت اینترنتی دولتی وابسته به سازمان‌ها و نهادهای دولتی کشور که روند راه‌اندازی آنها در چند سال اخیر سیر صعودی داشته است، گردشگری الکترونیک، مستلزم ابزار پیشرفته‌‌ای است که ما از آن محرومیم.
«نگرانی از تغییر فرهنگ در اثر استفاده از اینترنت موجب‌شده حمایت‌دولتی در زمینه گردشگری‌الکترونیک سمت و سوی مناسب نگیرد ضمن آنکه کشور ما ابزار لازم برای رسیدن به سامانه گردشگری‌الکترونیک را ندارد»؛ این گفته‌های حمید ضرغام است؛ عضو گروه گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی که معتقد است گردشگری الکترونیک قادر است ارائه ظرفیت‌های گردشگری به‌صورت شبانه روزی در تمام دنیا را به عهده گیرد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه استفاده از این قابلیت قادر خواهد بود هزینه‌های سفر را کاهش دهد، گفت: در این میان نقض زیرساخت و نبود ابزارهای پیشرفته مرتبط با این فناوری در کشور، عامل ناتوانی کشور در رقابت با دیگر کشورهاست.
عضو گروه گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه امروزه گردشگری الکترونیک به یکی از ضرورتهای هر جامعه تبدیل شده است، در مورد زیرساختهای این موضوع در کشور گفت: بازار گردشگری الکترونیک، گرچه به سرعت رو به توسعه است ولی درحال حاضر، بازار نسبتا کوچکی به شمار می‌رود که رقابت در آن بسیار بی‌رحمانه، جدی و متکی به ابزارهای پیشرفته الکترونیک است؛ آنچه ما نسبتا از آن محروم هستیم. درواقع زیرساختهای موردنیاز برای توسعه این نوع گردشگری در کشور ما بسیار ناقص است و توان رقابت در این بازار را نداریم.
او قرن 21 را عصر جهانی‌سازی فرهنگ و اقتصاد برشمرد که بنابر آن تصمیم‌گیران توسعه گردشگری کشور، ملزم به درک این واقعیت وتدارک پیش نیازهای لازم برای تعامل با رقابت جهانی هستند. ضرغام با تکیه بر این موضوع، قرن حاضر را قرن تسلط ICT بر همه جنبه‌های روابط انسان‌ها و اینترنت را اثرگذارترین عنصر ICT برشمرد.
عضو کارگروه گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی در مورد تاثیر اینترنت برگردشگری، گفت: هدف بنگاههای گردشگری، جلب رضایت گردشگر است و در این میان سهولت و آسودگی ارتباط، یک عامل مهم در رضایت مشتری به حساب می‌آید. در این میان بهره گیری از اینترنت، موجب بهره وری بیشتر از زمان شده و امکان خرید از هرکجا، آسایش خرید در هر زمان، دسترسی مستقیم به اطلاعات و خدمات را به‌دنبال دارد.
به گفته او بررسی‌ها نشان داده تسهیلات خرید در هر زمان، در قیاس با ساعات محدود کار دفاتر خدمات سفر، بیشترین رضایتمندی را به همراه داشته است.ضرغام در این مورد می‌گوید: به هرحال نیاز برای گسترش شبکه‌های ارتباطی بین عناصر نظام گردشگری، روزافزون است و شبکه جهانی web مهم‌ترین ابزار این ارتباط شناخته شده است. دستیابی به بازار جهانی، رضایتمندی جست‌وجوگران اطلاعات، نامحدود بودن اطلاعات قابل دریافت و امکان برقراری ارتباط دوجانبه، منافع اساسی اینترنت در بازاریابی گردشگری به شمار می‌آید که به گفته ضرغام مهم‌تر از همه آنها کاهش قابل توجه هزینه ارائه خدمات، بهره گیری از تسهیلات ارائه شده و تقویت مزیت رقابت بینالمللی کسب و کار جهانی است.
به گفته او در کشور ما که توقع ارتقای سطح گردشگری بینالمللی، توقعی بجا و عملی به‌نظر می‌رسد، استفاده از تسهیلاتی که اینترنت فراهم کرده، به دست‌اندرکاران گردشگری اجازه تبلیغ توانمندی‌هایی چون رسانیدن پیام به بازار بالقوه در سراسرجهان در تمام ساعات شبانه‌روز را با سرعت مناسب و قیمت کم می‌دهد. اینترنت کانال‌های توزیع و پیشبرد نوینی را هم برای گردشگری به‌وجود آورده است. به گفته ضرغام این فناوری، کاربردهای بسیار دیگری از قبیل آموزش مجازی، مدیریت زنجیره عرضه مجازی، آموزشهای فنی و حرفه‌ای، بهسازی مهارت‌های مدیریتی، مدرن‌سازی سیستمهای عملیاتی و کاهش هزینه‌های ثابت مرتبط را میسر کرده است.
با همه اینها عضو کارگروه گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی استفاده از اینترنت در تجارت و گردشگری را خالی از مشکل نمی‌داند و می‌گوید:با تمام این امتیازها، توسعه گردشگری الکترونیک مشکلاتی مانند اشکال جدیدی از وابستگی نظیر نیاز به نرمافزارهای جدید و سخت افزارهای کارآمدتر را به همراه دارد. ترویج استفاده از ICT به دانش فنی نیاز دارد؛ به‌خصوص آنکه بیش از 80درصد مطالب اینترنت به زبان انگلیسی است و بیش از 80 درصد متقاضیان گردشگری لزوما به این زبان تسلطی ندارند. علاوه بر این، آنها از روابط تجارت الکترونیک نیز اطلاعات محدودی دارند.
او هزینه سرمایه‌گذاری اولیه برای ورود به مجموعه استفاده‌کنندگان از تکنولوژی نوین و نیز هزینه نگهداری سیستم را نیز به اشکالات بالا اضافه می‌کند و ادامه می‌دهد: علاوه بر این هزینه‌های مربوط به تامین منابع نیروی انسانی ماهر و آموزش نیروهای جدید مانعی برای توسعه گردشگری الکترونیک در کشور ماست.
ضرغام داشتن گردشگری الکترونیک موفق را نیازمند توجه به چند اصل دانست: امنیت نظام تجارت الکترونیک اولین شرط آن است که باید از طریق بخش دولتی با ایجاد و تحکیم زیربناهای مربوط صورت گیرد. همچنین ارتقای سطح اعتماد میان گردشگران و شرکتهای فروش گشتهای گردشگری به‌صورت الکترونیک، ظرفیت‌سازی و آموزش نیروی انسانی ماهر در همه سطوح از کارگر ساده تا مدیر ارشد برنامه ساز و تصمیم‌گیر از دیگر عناصر داشتن گردشگری الکترونیک است.
به گفته او، استانداردسازی ملی و رعایت ضوابط مورد قبول بینالمللی به‌منظور حفظ ارتباط و برقراری رابطه تجاری با سایر بنگاههای مرتبط، طراحی و معرفی محصولات جدید متناسب با گردشگری الکترونیک و بازتعریف محصولات موجود و بالاخره حمایتهای دولتی عواملی هستند که درنظر گرفتن آنها برای توسعه گردشگری الکترونیک ضروری است. ضرغام با بیان اینکه کارهایی که در بخش گردشگری مجازی صورت می‌گیرد باید از تصمیم‌گیریهای شخصی به دور باشد، گفت: بخش دولتی هنوز به ثبات لازم برای فعالیت در این حوزه نرسیده است واز این‌رو بهتر است برای راه‌اندازی سایت جامع و کامل دراین زمینه به سراغ بخش خصوصی رفته و آنها را تقویت کنیم.
فرزین، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، بخشی از علل نبود تجارت الکترونیک در ایران را نبود زیرساختهای مناسب دانست و ادامه داد: به‌عنوان مثال ما در موضوع ارتباط با بانک‌های خارج از کشور و انتقال وجه توسط گردشگر خارجی به خاطر تحریم دچار مشکل هستیم و در سایر حوزه‌ها هم اگرچه فعالیت‌هایی داشته‌ایم اما خیلی هدفمند نبوده است.
حمل‌ونقل، آژانسها، تورها، هتلها و مراکز اقامتی مهم‌ترین حوزه گردشگری هستند که با موضوع الکترونیک شدن درگیر هستند، اما به گفته این استاد دانشگاه بخش دیگری از گردشگری الکترونیک برمی‌گردد به اینکه سازمان متولی گردشگری چقدر توانسته در این حوزه‌ها سیاستگذاری کند و چه اندازه بتواند گردشگری الکترونیک در کشور را متناسب با آنچه دولت مصوب کرده، اجرا کند. پس گردشگری الکترونیک یعنی کاربرد ICT و فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در کلیه حوزه‌های گردشگری.
وی آثار و نتایج استفاده از گردشگری الکترونیک در کشور را توسعه گردشگری، افزایش بهره‌وری در بنگاه‌ها، ارتباط بهتر با مباحث برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در دولت و بنگاههای خارج از کشور می‌داند. او درباره اینکه چرا گردشگری الکترونیک برای مردم کشور و مسئولان هنوز ناشناخته مانده است، گفت: این موضوع بستگی به ضریب نفوذ اینترنت در کشورمان دارد و چون مردم ما کمتر به کامپیوتر و اینترنت دسترسی دارند، نمی‌توانند نسبت به رزرو اینترنتی هم اقدام کنند.
طبق آخرین آمار، تنها 7میلیون نفر در کشور به اینترنت دسترسی دارند؛ بنابراین شناخت گردشگری الکترونیک ملزم به شناخت مردم از PC است که اگر این مهم اتفاق بیفتد فرهنگ استفاده از این نوع سایت‌ها هم بیشتر خواهد شد.
او معتقد است که چون جهانی نشده‌ایم هنوز احساس نیاز به نظام اطلاعاتی بینالمللی را هم در برخی صنایع احساس نمی‌کنیم اما اگر بخواهیم گردشگری را از کشوری دیگر به ایران بیاوریم، باید با او ارتباط برقرار کرده و با بنگاههای خارج از کشور نیز تبادلاتی داشته باشیم. فرزین در ادامه درباره اینکه چرا مردم ما نسبت به گردشگری مجازی و رزرو اینترنتی اعتماد ندارند، گفت: وظیفه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و متولیان گردشگری کشور فرهنگ‌سازی است همانطور که سازمان ICT کشور وظایفی دارد و محدود به گردشگری نیز نیست.
اما اینکه بتوانیم با توده مردم ارتباط داشته باشیم به برقراری ارتباط نیازدارد و در این زمینه هم فکر می‌کنم باید تبلیغات و تیزرهای تلویزیونی طراحی شود.
